کلنگ شمالی‌ترین خط مترو پایتخت در قنات کوثر به زمین زده شد
شاهراه زیرزمینی
مرضیه موسوی
بالاخره کلنگ ساخت خط 10 مترو تهران زمین زده شد. این خط در فاز اول از قنات کوثر در منطقه یک آغاز می‌شود و با گذر از بزرگراه‌های شهید بابایی و صدر به سمت نمایشگاه بین‌المللی تهران، سعادت‌آباد و میدان‌های کاج و کتاب می‌رود و بعد هم به سمت مناطق 5 و 22 روانه می‌شود. خط 10 مترو تهران قرار است شمالی‌ترین خط مترو پایتخت باشد و قرار داشتن قنات‌ها و کوهپایه‌های شمیران در مسیر آن از چالش‌های پیش رو ساخت این خط است. یکی از ویژگی‌های این خط تأمین بخش مهمی از منابع بهره‌برداری توسط ظرفیت‌هایی مثل ایران‌مال و سایر مراکز تجاری است که سر راهش قرار دارد. خط 10 مترو تهران گرچه تأثیر زیادی در جابه‌جایی مسافران و جذب سفر در مناطق یک و 2 دارد اما به نظر می‌رسد به‌صورت مستقیم بار چندانی از ترافیک این مناطق را کم نمی‌کند.
نخستین فاز خط 10 مترو با ایستگاه قنات کوثر در منطقه یک آغاز می‌شود و مسافران را از وردآورد و شمال شرقی تهران به محله‌های شمالی پایتخت می‌رساند. بیشترین مسافران این خط افرادی هستند که از مترو تهران‌ـ کرج قصد رسیدن به شمال تهران را دارند و تا قبل از بهره‌برداری از خط 10 برای رسیدن به این مقصد باید به سمت صادقیه حرکت کنند و بعد با تغییر مسیر خود را به خط یک برسانند. «محمد خردمند» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه یک می‌گوید: «خط 10 خطی فرامنطقه‌ای است و پیش‌بینی می‌شود اغلب مسافران آن از دیگر نقاط تهران به منطقه یک بیایند. البته در نهایت این خط، وردآورد را به تهرانپارس وصل می‌کند و ایستگاه‌هایی که در منطقه یک ساخته می‌شوند عمدتاً ایستگاه‌های گذری خواهند بود. این خط تأثیر غیرمستقیمی در ترافیک منطقه ما خواهد داشت. برای مثال با تکمیل و راه‌اندازی آن شهروندان می‌توانند برای رفتن به مجتمع‌های تجاری بزرگ منطقه مثل پالادیوم یا ایران‌مال و مراکزی مثل نمایشگاه بین‌المللی به جای خودرو شخصی از مترو استفاده کنند. محدوده خیابان‌های اطراف امامزاده چیذر(ع) تقریباً 53 روز در سال به مناسبت‌های مختلف با ترافیک سنگینی روبه روست که ایستگاه مترو امامزاده چیذر(ع) می‌تواند کمک زیادی به این ترافیک کند و شهروندان را به کمک حمل‌ونقل ریلی زیرزمینی به این منطقه برساند.»
جایگزینی برای فرهنگ خودرومحور
طراحی ایستگاه‌های مختلف در نقاط پر تردد منطقه بار ترافیکی را از این نقاط کم می‌کند اما به نظر می‌رسد تا زمانی که ساکنان پهنه شمال برای تردد از خودرو استفاده می‌کنند همچنان شاهد ترافیک در این محدوده از شهر باشیم. خردمند می‌گوید: «اگر می‌خواهیم معضل ترافیک در منطقه یک را برطرف کنیم باید به فکر تأثیر مستقیم بر ترافیک باشیم. این موضوع تا زمانی که تفکر انسان‌محور و پیاده‌محور به جای تفکر خودرومحور در بین شهروندان جا نیفتاده باشد میسر نمی‌شود. شهروندان ساکن محدوده شمال حتی برای تردد‌های کوتاه در محله و جزئی‌ترین خریدهای روزمره از خودرو استفاده می‌کنند. همین موضوع باعث بروز ترافیک در کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌شود.» یکی از اقدامات معاونت ترافیک شهرداری منطقه برای گسترش فرهنگ پیاده‌محور یا استفاده کمتر از خودروها، طراحی مسیر دوچرخه‌سواری در تمام محله‌های منطقه یک است: «در تمام محله‌ها در حال طراحی مسیر دوچرخه‌سواری هستیم تا به وسیله آن بتوانیم شهروندان را به استفاده کمتر از خودرو تشویق کنیم. ایجاد مسیرهای ویژه پیاده‌روی هم راهکار خوب دیگری است که در برخی مناطق تهران اجرا می‌شود. یکی از دلایل وجود ترافیک در منطقه یک نبود پارکینگ کافی است. این معضل با بهبود حمل‌ونقل عمومی و ایجاد فرهنگ پیاده‌روی و استفاده کمتر از خودروها تا حدی برطرف می‌شود. توسعه حمل‌ونقل عمومی و به‌خصوص حمل‌ونقل ریلی هم می‌تواند سفرهای روزمره شهروندان به مناطق هدف را مدیریت و از ورود خودروهای اضافی در این محدوده جلوگیری کند.»
خط 10 و چالش‌های پیش رو
فاز نخست خط 10 مترو فرصتی 5 ساله برای تکمیل و بهره‌برداری دارد. یکی از مواردی که روند ساخت این خط را با چالش مواجه می‌کند قرار داشتن این منطقه در ارتفاعات کوهپایه‌ای تهران و تعیین شیب مناسب برای این خط است. قنات‌هایی که در مسیر این خط مترو قرار دارند هم چالش‌های دیگری سر راه این خط قرار داده است؛ قنات‌هایی که از شمال تهران سرچشمه می‌گیرند و به نقاط مختلف شهر روانه می‌شوند در ساخت خطوط دیگر مترو تهران هم دردسرساز بودند و انحراف آنها از مسیر اصلی مشکلات زیادی را گریبانگیر تهران کرده است. از جمله شسته شدن خاک و نشست زمین.
یکی از دلایل تأخیر در آغاز ساخت خط 10 مترو تأمین بودجه و هزینه‌های آن بود کهبه گفته مدیرعامل شرکت مترو تهران تعدادی از سرمایه‌گذاران خصوصی برای کمک به ساخت و بهره‌برداری از این طرح اعلام آمادگی کرده‌اند
