تبدیل هیجان به ترس

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار


سهامداران تازه‌وارد یکی از مهم‌ترین اتفاق‌های سال99 بازار سرمایه‌اند. آنها مانند بورس‌بازان حرفه‌ای نیستند که به روزهای منفی بازار به چشم فرصت نگاه کنند. هر روزی که شاخص کل روند اصلاح را در پیش می‌گیرد، ظهر نشده آمار خروج پول حقیقی‌از بازار به صدر اخبار بورسی می‌آید؛ میزان خروج پول حقیقی از بورس که از بیستم مرداد تا بیستم شهریور‌ماه اصلاحی طولانی را تجربه و از مرز ده‌هزار میلیارد هم عبور کرد؛ مثلا تا پایان سیزدهم شهریور‌ماه، از بورس تهران ۱۲هزار‌و۹۴۰میلیارد تومان و از فرابورس ایران نیز ۲‌هزارو۲۲۰میلیارد تومان از معاملات سهام خارج شده بود اما چه در سر سهامداران تازه می‌گذرد؟ چرا با وجود همه توصیه‌ها برای استفاده از پول مازاد در بورس همچنان هستند کسانی که خودرو، خانه و... خود را فروخته‌اند و به جرگه بورسی‌ها پیوسته‌اند؟ شبنم یکی از این سهامداران است. او که به واسطه کرونا از کار بیکار شده و از اردیبهشت سال98 به بورس آمده می‌گوید: «دوستانم در فروردین هی به من اصرار می‌کردند که پولت را به بورس بیاور. می‌خواهند شستا را عرضه کنند. سود خوبی دارد». او یکی از افرادی است که از روزهای اصلاح بازار سرمایه ترسیده و پشیمان است که چرا زودتر پولش را از بازار خارج نکرده است؛ «فروردین تا خرداد سود خوبی عایدم شد. فکرش را هم نمی‌کردم که در مرداد و شهریور آنقدر ضرر کنم که همه آن سود از بین برود.» 
در نظرسنجی‌ای که روزنامه همشهری از بین 250نفر از سهامداران این روزهای بازار سرمایه برگزار کرده است، 185نفر (74درصد) گفته‌اند که در سال99 و به واسطه تبلیغات رسانه‌ای و سفارش‌های دوستان خود به بورس پیوسته‌اند. 80درصد جامعه آماری تازه‌وارد ما اما اعلام کرده‌اند که در روزهای اصلاح حاضر به فروش سهام خود نیستند و ترجیح می‌دهند صبوری کنند. در مقابل اما 20درصد تازه‌واردها به هر شیوه‌ای که توانسته‌اند پول خود را از بازار بیرون کشیده‌اند.

سهامداران تازه‌وارد ترسیده‌اند 
سهامداران سال99 این روزها می‌ترسند و مضطرب‌اند. پرس‌وجوهای همشهری اما نشان می‌دهد بیشتر آنها بعد از مطالعه خبرها، تحلیل‌ها و... که این روزها منتشر شده تصمیم گرفته‌اند صبوری کنند و به امید افزایش قیمت‌ سهم‌هایشان بمانند. نگار خانه‌دار است و می‌گوید: من در بدترین زمان ممکن- اواخر مرداد‌ماه- به بازار پیوستم. هم تازه‌کارم هم چیزی از بازار نمی‌دانم اما تورم آنقدر بالارفته که دیگر درآمدهای من و همسرم کفاف نمی‌دهد. پس‌انداز اندکی داشتم که آن‌ را برای بیشتر شدن وارد بورس کرده‌ام. مردد هستم اما چه راه دیگری برای ما باقی مانده تا از پس خرید یک خودروی ساده بربیاییم؟ فعلا صبوری می‌کنم تا بازار بگردد و ضررم جبران شود.
شیرین اما دندانپزشکی است که رویکرد متفاوتی دارد: با شیوع ویروس کرونا مطب ما خالی از مشتری شد. تقریبا به جز یکی،دو کیس اورژانسی در روز، هیچ بیمار دیگری به اینجا نمی‌آید. تصمیم گرفتم پولی که برای خرید ابزار و تجهیزات مطب کنار گذاشته بودم را وارد بورس کنم. حالا آن پول نصف شده‌است و من هر روزی تلاش می‌کنم جلوی ضرر را بگیرم نمی‌شود؛ چرا که برای فروش سهم‌هایم در صف می‌مانم. راستش اگر می‌توانستم سهم‌ام را بفروشم حتما این کار را می‌کردم؛ چرا که در این مدت قیمت آن تجهیزات هم دوبرابر شده و این در حالی است که درآمد ما تقریبا از نصف کمتر شده است.
آرش هم که یکی از نیروهای داوطلب هلال‌احمر است از خرداد‌ماه وارد بازار سرمایه شده و فعلا قصد خروج ندارد. او می‌گوید: ضرر اصلی را متحمل شده‌ام. آنقدر صبر می‌کنم تا بازار برگردد. من توان جبران این خسارت را ندارم.
مرتضی هم که کارمند یکی از بخش‌های دولتی کشور است اصلا حال خوشی ندارد. او می‌گوید: در ابتدای سال می‌خواستم خودروی خود را عوض کنم. دیدم قیمت‌ 206به 120میلیون تومان رسیده و من 80میلیون بیشتر نداشتم. به توصیه یکی از دوستان خودروی قبلی را فروختم و با پولش سهام خریدم که تا شهریور بتوانم از پس خرید ماشین بربیایم. 206اما به 165میلیون تومان رسید و پولی که وارد بازار کرده بودم بعد از 40روز ضرر به 75میلیون کاهش پیدا کرده است. نمی‌دانم چه کنم. آب از سرم گذشته است. مجبورم صبوری کنم.
کامران هم روزنامه‌نگاری است که تازه و در سال99 به جرگه بورسی‌ها پیوسته و توانسته همه پول خود را خارج کند. او می‌گوید: بعد از سه،‌چهار روز منفی‌خوردن، هر روز در صف فروش نشستم تا بالاخره توانستم 200میلیون تومان از پرتفوی خودم خارج کنم. من تحمل ضرر ندارم. اگر بدانم سرمایه‌ام از بین رفته تا صبح خوابم نمی‌برد. راستش را بخواهید من نمی‌توانم به حرف مسئولان اعتماد کنم و صبور باشم.

صبور و سهامدار باشید 
آرامش خیلی‌ها از اصلاح طولانی بازار سرمایه به‌هم ریخته‌است. آنها دولت، مسئولان و حتی کارشناسان بازار سرمایه را مقصر می‌دانند و بر این باورند که اگر تبلیغات رسانه‌ای گسترده درباره ورود به بازار سرمایه انجام نمی‌شد آنها امروز اینهمه متضرر نشده بودند. اما از سوی دیگر بعضی کارشناسان این نقد را نمی‌پذیرند و تأکید می‌کنند که بارها گفته شده بود که نوسان در ذات بازار سرمایه است. اگر کسی برخلاف همه توصیه‌ها خانه، خودرو، زمین و... خود را فروخته و به میدان آمده، خودش مسئول ریسک بزرگی است که کرده است. محمدحسن ابراهیمی‌سروعلیا، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس هم در این‌باره گفته است: «برخی از سهامداران تازه‌وارد که در روز‌های صعودی بازار به آن پیوسته‌اند، تجربه روند‌های نزولی را نداشته و با مشاهده کاهش قیمت سهم اقدام به فروش می‌کنند که این شیوه هیجانی به نفع آنان نیست». بعضی کارشناسان می‌گویند خروج پول در روزهای کنونی بازار در درازمدت به ضرر سهامدار است اما به‌نظر می‌رسد گوش خیلی‌ها به این حرف‌ها بدهکار نیست؛ مثلا در روز یازدهم شهریور افراد حقیقی نزدیک هزار‌و۴۰۰میلیارد تومان از بازار سهام خارج کردند که در نوع خودش رکورد قابل‌توجهی بوده است.