شناسنامه‌دارشدن‌دستفروشان پایتخت

دستفروشان پای رهگذران بساط می‌کنند که کسب درآمد کنند، اما فعالیت آنها اغلب با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود و در این شرایط مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون شهر تهران در شورای شهر تهران واکنش‌های بسیاری را هم برانگیخته است. سخنگوی شورای شهر هدف از این مصوبه را تغییر رویکرد مدیریت شهری از تقابل با ساماندهی عنوان می‌کند. علی اعطا در برنامه تهران20 در این رابطه گفت: «در بهمن‌ماه سال۹۷ شورای اسلامی شهر تهران این مصوبه را گذراند اما اختلاف نظر بر سر موضوع دستفروشان وجود داشت؛ برخی معتقد بودند که دستفروشی یکی از مصادیق سد معبر است و با توجه به ماده۵۵ قانون شهرداری‌ها، وظیفه شهرداری مقابله با آن به‌عنوان سد معبر است.»  دستفروشان به‌واسطه بی‌مکانی برای عرضه محصولات خود، در معابر شهری اقدام به فروش محصولاتشان می‌کنند. آنها اغلب سرمایه چندانی در اختیار ندارند و تنها به این دلیل که مغازه‌ای نداشته و توان اجاره ندارند، با اندک سرمایه، گذران زندگی می‌کنند. در گذشته شهرداری‌ها با دستفروشی به‌عنوان سد معبر برخورد می‌کردند که گاه فیلم‌های منتشرشده از برخی برخوردهای شدید با دستفروشان واکنش‌های بسیاری به همراه داشت. اعطا به این موضوع اشاره می‌کند و اینکه مصوبه فعلی برای ساماندهی مشاغل سیار دستاورد مهمی در شورای پنجم شهر تهران است. او ادامه داد: «یکی از دستاوردهای مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون شهر تهران این بود که در نوع مواجهه مدیریت شهری با پدیده دستفروشی تفاوت ایجاد کرد.» عضو شورای شهر با بیان اینکه بر این اساس فرهنگ سازمانی مامورین شهرداری در برخورد تند با دستفروشی به مثابه سد معبر تزلزل پیدا کرد، گفت: «با تغییر این فرهنگ سازمانی، برخوردهای خشن با دستفروشان که در سال‌های اخیر وجود داشت و مورد گلایه شهروندان بود، مشاهده نشده است.»

اعتماد دستفروشان
شهرداری تهران برای ساماندهی دستفروشان در پایتخت اقداماتی انجام داده است. چنان‌که تا به امروز 6هزار دستفروش در تهران شناسایی و جانمایی شده‌اند. به گزارش همشهری، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر در این رابطه گفت: «در مجموع اطلاعات ۱۰هزار نفر در سامانه مربوط ثبت شده که بخش عمده افراد احراز هویت و در 40بازار محلی ایجادشده جانمایی شده‌اند. سامانه‌ای به اسم سامانه بازار و به آدرس Samanbazar.tehran.ir را فعال کرده‌ایم و کسانی که بخواهند از دستفروشی کسب درآمد کنند باید اطلاعات خود را در این سامانه فعال کنند.» علی مفاخریان ادامه داد: «فهرستی از دستفروشان فعال در پایتخت وجود دارد اما اطلاعات آن غیرقابل اعتماد است؛ چراکه افراد نگران ارائه اطلاعات کسب و کار خود به مجموعه‌های مدیریت شهری هستند، بنابراین باید در ابتدا اعتمادسازی انجام شود.»
اعطا، عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز با بیان اینکه در بحث دستفروشی 3رویکرد تقابل، چشم‌پوشی و ساماندهی وجود دارد، گفت: «مدیریت شهری رویکرد ساماندهی، مبتنی بر حفظ کرامت و ایجاد عدالت فضایی در شهر در برخورد با دستفروشان را انتخاب کرده است.»
شناسنامه‌دار شدن دستفروشان یکی از اهداف شهرداری تهران در زمینه اجرای مصوبه مذکور است؛ اینکه دستفروشان دارای هویت برای امرار معاش شوند و مسیر آنها از افراد سودجو جدا شود. مفاخریان در این‌باره عنوان کرد: «2گروه دستفروشی و بساط‌گستری در پایتخت وجود دارد. کسانی که با خردفروشی قصد امرار معاش دارند و افرادی که سازمان‌یافته و سودجو هستند. در 2سال گذشته، پس از مصوبه مرتبط، در این زمینه مطالعات خوبی انجام شده و کار دستورالعمل‌های اجرایی در کمیته‌های مربوطه در حال بررسی است.»
ساماندهی دستفروشان در 3موضوع شناسنامه‌دار کردن دستفروشان، ساماندهی محل فعالیت دستفروشان و زمان و ساعات فعالیت پیگیری می‌شود. علی اعطا هم گفت: «شناسنامه‌دار کردن دستفروشان کار دشواری است. به‌عنوان مثال اخیراً همکاری بین شهرداری تهران و بنیاد مستضعفان برای کمک به دستفروشان شکل گرفت اما یکی از معضلات اجرای این همکاری، نبود فهرست معتبر و مورد توافق از دستفروشان بود.»  او همچنین گفت: «هم‌اکنون تهران به مکان جاذب جمعیت تبدیل شده و افراد بسیاری برای اشتغال به این شهر مهاجرت می‌کنند؛ از آنجایی که بخشی از این افراد کمتر وارد اقتصاد رسمی می‌شوند، دستفروشی به‌عنوان یکی از مصادیق اقتصاد غیررسمی مورد توجه آنان قرار می‌گیرد.» او بر ضرورت تسریع در شناسایی دستفروشان تأکید کرد و گفت: «ساماندهی دستفروشان باید یک امر مستمر باشد و نمی‌توان در مقطعی اقدام به ساماندهی کرد و سپس این موضوع را رها کرد. با وجود تمام دشواری‌های اجرای مصوبه ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون اما انتظار از شهرداری تهران این است که این مصوبه را زودتر اجرایی کند. تأخیر در اجرای مصوبه از سوی شهرداری واقعیت دارد و باید شهرداری تهران در این خصوص تسریع کند.»

مکث
جایی در میدانگاه‌ها
در دوره جدید مدیریت شهری تمرکز روی احداث میدانگاه‌ها بیشتر شده است. در شورای شهر در میدانگاه‌ها جایی برای دستفروشان درنظر گرفته شده است. اعطا درباره مکان‌های مناسب برای دستفروشان، یادآور شد: «یکی از کارهایی که دنبال کردیم پروژه میدانگاه‌ها بود که ساماندهی مشاغلی شبیه دستفروشان، ازجمله اهداف اجرای میدانگاه‌ها بوده است.»
‎او با بیان اینکه براساس اصل۲۸ قانون اساسی هر فرد می‌تواند هر شغلی که می‌خواهد را مشروط بر اینکه مخالف اسلام، مصالح عمومی کشور و تضییع‌کننده حقوق دیگران نباشد، انتخاب کند؛ و دولت‌ها نیز مکلف می‌شوند که به عدالت، برای همه مشاغل شرایط کار را فراهم کنند، گفت: «وقتی دولت نتوانسته این شرایط را فراهم کند، بی‌انصافی است بگوییم با کسانی که می‌خواهند از طریق دستفروشی ارتزاق کنند، به‌عنوان مصداق سدمعبر برخورد کنیم.»
مشاغل سیار و بی‌کانون صنف و اتحادیه ندارند و اجرای این مصوبه به همکاری برخی دستگاه‌ها نیازمند است. مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر با تأکید بر اینکه شهرداری تنها یکی از دستگاه‌های مخاطب این مصوبه است، گفت: «دستگاه‌های مختلفی درباره این مصوبه وظایفی بر عهده دارند. اداره صنعت و معدن، تعزیرات، پلیس و... باید در اجرایی‌شدن این مصوبه کمک کنند. مشاغل سیار و بی‌کانون، صنف و اتحادیه ندارند که از آنها حمایت کند. ما این کار را انجام می‌دهیم تا این افراد ساماندهی شوند و کسب و کارشان در نقاط مجاز ادامه داشته باشد.»