ارائه خدمات رایگان پزشکی به روستاییان حاشیه شهر
جهادی‌ها در جبهه سلامت
زهرا بلندی
سال‌هاست به مهربانی عادت دارند. در پرمشغله‌ترین روزهای زندگی کافی است از برگزاری چنین برنامه‌ای باخبر شوند تا خودشان را به این جمع برسانند؛ «علی رجبی»، «شبنم سیاهپوش»، «پروانه حجتی» و«زهرا موسوی»پزشک، کارشناس مامایی، مشاور و مراقب سلامتی را می‌گوییم که از نخستین روزهای کار در ارائه خدمات پزشکی رایگان به شهروندان پیشقدم بوده و اغلب در برنامه‌های جهادی اداره سلامت شهرداری منطقه19 حضور دارند. ارائه خدمات رایگان پزشکی و سلامت به ساکنان روستای «جعفرآباد باقراف» طرحی است که با مشارکت اداره سلامت و این گروه خیر در مدرسه «امید کمایی مقدم»، تنها مدرسه این روستا به اجرا درآمده است و ما هم در آن شرکت کرده‌ایم.
هنوز برنامه آغاز نشده و مدرسه خالی از جمعیت است. کارشناسان اداره سلامت شهرداری منطقه19 در حال آماده‌سازی فضای حیاط برای حضور کادر سلامت و مراجعه‌کنندگان هستند. 4میز با فاصله از یکدیگر قرار گرفته و چند صندلی در کنار آنها چیده شده است. هریک از مراجعه‌کنندگان بعد از ورود به مدرسه می‌توانند به‌ترتیب از خدمات غربالگری فشار و قند خون، مشاوره روان‌شناسی و مامایی و ویزیت پزشک عمومی بهره‌مند شوند. «آزاده آقاجانی» نخستین کسی است که وارد حیاط مدرسه می‌شود. این ساکن قدیمی روستای جعفرآباد باقراف به اجرای ماهانه این طرح قبل از شیوع ویروس کرونا اشاره کرده و می‌گوید: «باتوجه به اینکه در روستای ما درمانگاهی وجود ندارد، با تلاش‌های دهیاری معمولاً چنین طرح‌هایی در مسجد یا دفتر دهیاری اجرا می‌شود. متأسفانه با شیوع کرونا، تعداد دفعات آن خیلی محدود شده است. از بانیان اجرای این طرح در مدرسه سپاسگزاریم که با حضور خود به یکی از مهم‌ترین نیازهای ما پاسخ داده‌اند.»
«زهرا مؤمنی» بانوی 47ساله دیگری است که بعد از ورود به مدرسه با کمی فاصله پشت نخستین مراجعه‌کننده می‌ایستد. او با اشاره به اینکه بسیاری از اهالی این روستا دفترچه بیمه ندارند و به دلیل هزینه‌های هنگفت درمان، تا زمانی که مجبور نشوند به مراکز پزشکی مراجعه نمی‌کنند، می‌گوید: «یکی از دلخوشی‌های ساکنان این روستا حضور گروه‌های جهادی است که بارها برای ارائه خدمات دندانپزشکی، آزمایشگاه، پزشک عمومی، مامایی و... به اینجا آمده‌اند.»
«مریم حامدی» 38ساله، مراجعه‌کننده دیگری است که ضمن قدردانی از حضور این گروه می‌گوید: «مدت زیادی بود که منتظر حضورشان بودیم. گروه‌های مختلفی برای ارائه این خدمات به روستای ما می‌آیند. خدا خیرشان بدهد که بدون دریافت پول به بیماران نقاط محروم شهر خدمات می‌دهند. قدردان دهیاری و مسئولان اداره سلامت هستیم و خواهشمندیم ضمن دعوت از همکاری متخصصان، از این پس بیشتر به روستای ما سر بزنند.»
بیماران را رها نمی‌کنم
با حوصله به صحبت‌های مراجعه‌کنندگان گوش و بخش‌های مهم را یادداشت می‌کند. ضمن راهنمایی و ارائه توضیحات، شماره تماس خود را به آنها می‌دهد تا در صورت نیاز و هماهنگی برای غربالگری و مراجعه‌های بعدی با او تماس بگیرند. «شبنم سیاهپوش» کارشناس مامایی، برای خدمت‌رسانی به روستاییان در این برنامه حاضر شده است. او با اشاره به اینکه 20سال پیش مدرک کارشناسی مامایی‌اش را کسب کرده و15سالاست که با اداره سلامت برای ارائه خدمات رایگان به ساکنان نقاط محروم منطقه همکاری می‌کند، می‌گوید: «با توجه به آشنایی که با اداره سلامت داشتم به آنها پیشنهاد دادم با مشارکت یکدیگر به برگزاری دوره‌های آموزشی رایگان برای بانوان محله‌های محروم بپردازیم و سپس ویزیت رایگان را هم به آن اضافه کنیم. با موافقت آنها برگزاری کلاس‌های رایگان آموزشی کلید خورد و از آن پس در صورت نیاز برای ویزیت و مشاوره رایگان با آنها همکاری می‌کنم.» سیاهپوش با اشاره به اینکه ساکن محله خانی‌آبادنو و سال‌هاست در مرکز بهداشت شهرک شریعتی فعالیت دارد، می‌گوید: «به دلیل حضور همیشگی در منطقه مشکلات مردم را از نزدیک به خوبی لمس کرده‌ام و از اینکه بتوانم گره‌ای از مشکلات آنها باز کنم، احساس رضایت می‌کنم. به لطف اداره سلامت شهرداری منطقه19 به مرور با محله‌هایی که نیازمند کمک‌رسانی و ویزیت رایگان هستند آشنا شدم و به همنوعانم خدمت می‌کنم.» او درباره حضورش در این جمع می‌گوید: «وسعت کارهایی که می‌توان طی این بازدیدها انجام داد زیاد است. شاید به نظر برسد که ما طی این برنامه عملاً نتوانیم کار خاصی انجام دهیم، اما من بعد از ویزیت، بیمارانم را رها نمی‌کنم. برای مراجعه حضوری به آنها نشانی ارائه می‌شود و حتی ارجاع آنها به پزشک و آزمایشگاه، غربالگری سرطان و... هم جزء خدماتی است که در اینجا به بانوان ارائه می‌شود.»
تجربه‌ای که سبک زندگی شد
ایستگاه مشاوره خلوت است؛ جایی که شاید بسیاری از مراجعه‌کنندگان فکر می‌کنند توقف در آن به کارشان نمی‌آید. این در حالی است که استفاده از آن شاید بتواند در گشایش بسیاری از گره‌های زندگی‌شان مؤثر بیفتد. وقتی از «پروانه حجتی» کارشناس ارشد مشاوره می‌خواهیم بیشتر درباره دلیل حضورش در این جمع صحبت کند، می‌گوید: «از سال1386 و بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه فعالیتم در حوزه مشاوره و مشارکت در کار جهادی در این منطقه آغاز شد. نخستین تجربه‌ام در این زمینه مربوط به کار تحقیقاتی است که به پیشنهاد یکی از استادانم در آن مشارکت کردم. ابتدا شاید فقط برای کسب تجربه وارد این گروه جهادی شدم، اما به مرور با این روند خو گرفتم و به سبک زندگی‌ام تبدیل شد.» حجتی با بیان اینکه علاوه بر کار شخصی با اداره سلامت هم در ارائه خدمات مشاوره همکاری می‌کند، می‌گوید: «طی این سال‌ها افتخار ارائه خدمات مشاوره و حتی تدریس زبان انگلیسی به‌صورت نذر فرهنگی را در روستاهای این منطقه داشته‌ام و علاقه‌مند هستم آگاهی شهروندان را در حوزه روان‌شناسی ارتقا دهم. برای مثال ماهانه 2تا3 روز، صبح تا بعد ازظهر، هر روستایی که نیاز باشد، برای مشاوره حضور پیدا می‌کنم.» این مشاور 38ساله که مدتی است در دفتر مشاوره‌اش در منطقه16 فعالیت می‌کند، می‌گوید: «هدفم از انجام نذر فرهنگی دریافت احساس خوب حاصل از آن است. قرار نیست همه چیز منفعت مادی داشته باشد. من نتیجه حضور در این جمع را در حال خوب خودم و خانواده‌ام می‌بینم.» حجتی در پایان از نیاز این محله به آگاه‌سازی بیشتر درباره علم مشاوره و روان‌شناسی یاد کرده و می‌گوید: «اطلاعات شهروندان در این‌باره نسبت به سالهای گذشته خیلی بیشتر شده، اما هنوز هم نیاز است که برای ارتقای آگاهی آنها برنامه‌هایی اندیشیده شود.»
3 دهه خدمت‌رسانی بی‌چشمداشت
ایستگاه پزشک عمومی شلوغ‌تر از بقیه ایستگاه‌هاست. جمعیت زیادی برای دریافت خدمات پزشک عمومی مقابل آن جمع شده و منتظر نوبتشان هستند. پزشک 45سالهای که ارائه خدمات رایگان به همنوعان را وظیفه‌اش دانسته و 3دهه است به این شیوه فعالیت می‌کند، درباره حضورش در این برنامه می‌گوید: «خدمت‌رسانی به مردم را از پدرم که همیشه به همنوعانش کمک می‌کرد یاد گرفتم. این دیدگاه باعث شد تا هیچ‌وقت هدفم کسب درآمد زیاد از پزشکی نباشد. قبل از اینکه مدرک پزشکی‌ام را بگیرم، از سال1370 در دوران دانشجویی، هر زمان مشکلی برای همسایه‌ها و اهالی محله پیش می‌آمد در حد توانم به درمان آنها کمک می‌کردم.»
«علی رجبی» با بیان اینکه از بدو تولد در محله شریعتی شمالی سکونت داشته و در جریان مشکلات اهالی محله‌اش قرار دارد، می‌گوید: «از سال1373 با دریافت مدرک پزشکی، بیشتر از قبل بین اهالی محل شناخته شدم. از صبح زود تا ساعات پایانی شب هرکسی به پزشک نیاز پیدا می‌کرد، زنگ خانه ما را می‌زد و من هم رسم طبابت را به جا می‌آوردم.» این پزشک بازنشسته با اشاره به اینکه طی این سال‌ها در بیمارستان‌های مختلف کار کرده و از سال1375 تا 1387 در مطب شخصی‌اش مشغول به کار بوده است، می‌گوید: «حتی بعد از راه‌اندازی مطب هم همین شیوه ادامه داشت. از بیمارانی که توان مالی نداشتند هزینه دریافت نمی‌کردم و رایگان مداوایشان می‌کردم.» رجبی درباره حضورش در برنامه‌های خیرخواهانه و ارائه خدمات رایگان عمومی می‌گوید: «ابتدا برای ارائه خدمات به نیازمندان در خانه بهداشت حضور پیدا می‌کردم. با آشنایی که اهالی از روحیه‌ام داشتند، خانواده‌های نیازمند را به من معرفی می‌کردند و من هم برای معالجه به خانه‌هایشان می‌رفتم. به مرور زمان با اداره‌های مختلف منطقه همچون اداره سلامت، خانه کارگر و... آشنا شدم و در طول سال در چنین برنامه‌هایی دعوت می‌شوم و با اشتیاق در همه آنها حضور پیدا می‌کنم.»
خودم را مسئول می‌دانم
هرکسی از راه می‌رسد، اول به سمت ایستگاه مراقب سلامت می‌رود تا بعد از غربالگری اولیه به سمت بخش‌های دیگر برود. «زهرا موسوی»33ساله، کارشناس بهداشت است و اداره این بخش را به عهده دارد. غربالگری قند و فشارخون مراجعه‌کنندگان را انجام می‌دهد و در صورت نیاز نکته‌هایی را برای رعایت رژیم غذایی به آنها گوشزد کرده یا به پزشکان متخصص ارجاعشان می‌دهد. او درباره حضورش در این گروه جهادی می‌گوید: «بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، از 7سال پیش با ثبت‌نام در کانون سلامت شهرداری منطقه19آمادگی‌ام را برای همکاری در ارائه خدمات رایگان به نقاط محروم اعلام کردم. ابتدا برای کسب تجربه وارد این کار شدم، اما بعد از مدتی به این کار عادت کردم و حالا حضور در چنین محافلی را وظیفه خودم می‌دانم.»
او که از کودکی ساکن منطقه19 و از 6سال پیش در مرکز بهداشت جنوب تهران در محله خانی‌آبادنو مشغول به کار شده است، می‌گوید: «مدت یک سال در خانه‌های سلامت منطقه به‌عنوان کارشناس به‌صورت ساعتی فعالیت می‌کردم و سپس در مرکز بهداشت مشغول به کار شدم. هنوز هم اگر برنامه‌ای باشد، با کمال میل در آن حضور پیدا می‌کنم.»
موسوی از علاقه قلبی‌اش برای مشارکت در کارهای جهادی یاد کرده و می‌گوید: «اکنون شاید ضرورتی برای کسب تجربه در چنین مکان‌هایی نباشد، اما به دلیل حس خوبی که از انجام این کار دریافت می‌کنم، همیشه همراه این گروه هستم. از سوی دیگر باتوجه به سکونتم در این محله، خودم را در برابر اهالی مسئول می‌دانم و دوست دارم هرکاری از دستم بر می‌آید برای خوشحالی آنها انجام دهم.»
افزایش فعالیت‌های خودجوش پزشکان و پیراپزشکان
برنامه‌های جهادی در همه فصل‌های سال با اولویت دادن به محله‌های محروم و روستاهای منطقه19 برگزار می‌شود و خوشبختانه پزشکان و پیراپزشکان تعامل خوبی در این زمینه با شهرداری داشته‌اند.
معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه19 با بیان این موضوع می‌گوید: «این طرح‌ها با مشارکت اداره سلامت شهرداری منطقه برای ارتقای سلامت شهروندان و معرفی چنین فرصت‌هایی به پزشکان، خیران، بیمارستان‌ها، گروه‌های جهادی مردم‌نهاد و... اجرا می‌شود تا بعدها بتوانند به‌صورت خودجوش در انجام کار خیر پیشقدم باشند. خوشبختانه تا حد مطلوبی در نیل به این اهداف موفق عمل کرده‌ایم و هریک از خیّران بعد از یکبار مشارکت به فعالیت‌های خودجوش در محله روی آورده‌اند.»
«محسن فریدی» با اشاره به اینکه اعضای کانون پزشکان این منطقه شامل حدود 100پزشک و پیراپزشک می‌شودکه با اعلام همکاری خود در ارائه خدمات رایگان سلامت به شهروندان با ما مشارکت می‌کنند، می‌گوید: «نقاط محروم، روستاها و اقشار خاص که نیازمند خدمات رایگان سلامت هستند، در ارزیابی‌های سالانه شناسایی و براساس اولویت در مناسبت‌های مختلف به آنها خدمات ارائه می‌شود. این در حالی است که علاوه بر این برخی خیّران در بخش خدمات حمایتی همچون توانبخشی، جراحی، فیزیوتراپی، تهیه عصا، عینک و... با ما همکاری می‌کنند.»
فریدی با اشاره به همکاری اخیر درمانگاه شهرداری منطقه19 که زیرنظر شرکت شهرسالم فعالیت دارد، می‌گوید: «با توجه به مکاتباتی که انجام شده است، ماهانه حدود 10نفر از افراد کم‌بضاعت و معلولان و افرادی که مشکلات مالی دارند به این مرکز معرفی می‌شوند تا به‌صورت رایگان مورد پذیرش قرار گرفته و به آنها خدمات درمانی ارائه شود.»
