شکل‌گیری چهار راه دهقان کوکاکولا سابق با ساخت کارخانه نوشابه‌سازی

مژگان مهرابی

«کوکاکولا» نام چهارراهی است که با شنیدن نامش کام‌تان شیرین می‌شود. این چهارراه اکنون، «دهقان» نام گرفته اما هنوز پایتخت نشین‌ها‌ آن را به اسم چهارراه کوکاکولا می‌شناسند. تاریخچه شکل‌گیری این محله به قبل از دهه 40 برمی‌گردد. یعنی سال 1335 تا 1336 که کارخانه نوشابه‌سازی در محله ساخته شد. طبق آنچه در کتاب تاریخ تهران آمده، از قرار معلوم چهارراه کوکاکولا و محدوده خیابان‌های اطرافش ابتدا شکل بیابانی داشته و خارج از محدوده شهر به حساب می‌آمده است. تا اینکه یک فرد، کارخانه کوکاکولا را در آنجا بنا کرده‌است. کم‌کم افراد زیادی از شهرهای دور و نزدیک برای کار کردن در این کارخانه راهی تهران می‌شوند و چون به جایی برای سکونت نیاز داشتند، شروع به ساخت‌وساز می‌کنند و به این‌ترتیب اطراف کارخانه پر از خانه‌های کوچک و بزرگی می‌شود. بعد از آن سر و کله مغازه‌ها‌ پیدا می‌شود. از مغازه قصابی و نانوایی گرفته تا لحاف‌دوزی و نفت‌فروشی یکی یکی شکل می‌گیرند کار تا جایی پیش می‌رود که چهارراه کوکاکولا هویت یک محله را پیدا می‌کند. چند سال بعد سرمایه‌گذار در سمت غربی کارخانه، سینمایی می‌سازد با عنوان «سینما پانورما» که محل تفریح اهالی و کارگران کارخانه می‌شود. اما درست در اوج‌کاری کارخانه کوکاکولا صاحب آنکه نامش در کتاب‌ها‌ قید نشده، تصمیم به انتقال کارخانه می‌گیرد. این اتفاق اوایل دهه 50 رخ می‌دهد. از این‌رو مکان دیگری برای ساخت کارخانه در نظر گرفته شده و مکان قبلی تبدیل به یک انباری بزرگ می‌شود. به گفته اهالی انباری بزرگ هم تا چند سال بدون استفاده مانده و سرانجام جای خود را به مغازه‌های بزرگ و کوچکی داده که امروز تبدیل به بورس پوشاک شده‌اند و یکی از قطب‌های اقتصادی منطقه و شرق تهران به شمار می‌آید.