نگذاشت قسمتی جدا شود

حمیدرضا محمدی

سیدحسن تقی‌‌زاده در خاطراتش، نطق او در مجلس چهاردهم را چنین تعبیر کرد: «مرحوم حکیم‌الملک رئیس‌الوزرا بود و در مجلس شورای ملی خیلی با شجاعت و تندی نطق کرد. گفت محال است بگذارم قسمتی از مملکت جدا بشود». و این زمانی بود که فرقه دمکرات در آذربایجان، حکومت خودمختار تشکیل داده بود و ابراهیم حکیمی، نخست‌وزیر بود.
 او سه‌شنبه 27آذر 1324، در مجلس گفت: «از چندی به این طرف در آذربایجان از طرف عده معدودی نغمه‌هایی برخاست. این اشخاص به‌عنوان اصلاحات دست به اقداماتی زدند که راه اصلاح را مسدود و بر عکس باعث بی‌نظمی شدند... ابتدا درنظر گرفتیم بلکه با وسایل مسالمت‌آمیز و نصیحت از طرف مأمورین رسمی دولت این اشخاص را اگر ایرانی و علاقه‌مند به مصالح عالیه کشور باشند از این خیالات خام و ناپخته منصرف نماییم که امنیت در مملکت مختل نگردد... متأسفانه این عده در اجرای مقاصد سوء و ناصواب خود اصرار ورزیدند... و مشغول تعقیب نقشه‌های شوم خود به ضرر تمامیت کشور و آسایش عمومی شدند» .
مماشات حکومت مرکزی با پیشه‌وری و اذنابش یک‌ماه ادامه داشت، تا آنکه حکیمی، سه‌شنبه 25دی همان سال، دوباره به مجلس رفت و اعلام کرد: «متأسفانه ماه‌هاست جنگ تمام‌شده و با وجود تقاضاهای متوالی دولت ایران در خارج کردن قوای خودشان [منظور متفقین است]... در کارهای ایران مداخله می‌نمایند... ولی... همین که معلوم شد از مذاکرات مستقیم به‌منظور نمی‌رسیم ناچار به ریاست هیأت نمایندگی ایران در مجمع ملل متفق دستور دادیم که موضوع ایران را در مجمع ملل متفق طرح و مطابق اساسنامه سازمان ملل متفق درخواستی که لازم است به شورای امنیت بدهند».
شکایت ایران شد نخستین دستورکار سازمان ملل که طبق نوشته تقی‌زاده، «عنوان شکایت را بر حسب دستور رئیس‌الوزرا که مرحوم حکیم‌الملک بود، من تهیه کرده بودم.» اگرچه دولت حکیمی، چند روز بعد سقوط کرد و همه‌چیز در دولت قوام‌السلطنه و به نام او تمام شد و این، درباره حکیمی مغفول مانده است.