مقدمه توافق بزرگ؟
رسانه‌های عربی و اسرائیلی از تلاش دولت ترامپ برای عادی‌سازی روابط ریاض و تل‌آویو تا پیش از انتخابات آمریکا خبر می‌دهند
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا دیروز از موافقت بحرین برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی خبر داد. او در صفحه توییتر خود نوشت: «امروز دستاورد تاریخی دیگری را به ثمر نشاندیم. دوستان بزرگ ما در بحرین و اسرائیل با انعقاد توافق صلح موافقت کردند. بحرین دومین کشور عربی است که ظرف 30روز گذشته اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد!» بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز دقایقی پس از انتشار این خبر در پیامی ویدئویی خطاب به شهرک‌نشینان، گفت: «این آغاز عصری جدید است؛ صلح در مقابل صلح، اقتصاد در مقابل اقتصاد. سال‌ها در راه صلح سرمایه‌گذاری کردیم و حالا صلح، با امتیازات اقتصادی تاریخی به سوی ما آماده است.»
در سوی دیگر این معامله، یعنی در بحرین، اما چندان خبری از مواضع افتخارآمیز و یا پیام‌های شادباش خطاب به مردم نبود و صرفا به انتشار بیانیه دیوان پادشاهی در خبرگزاری دولتی این کشور اکتفا شد. در فضای مردمی نیز، واکنش کاربران بحرینی شبکه‌های اجتماعی نسبت به این توافق عمدتا منفی بوده است؛ به‌گونه‌ای که هشتگ‌هایی نظیر #البحرینیون_ضد_التطبیع (بحرینی‌ها مخالف عادی‌سازی هستند) و #لا_للتطبیع_مع_الکیان_ الصهیونی (نه به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی) دقایقی پس از انتشار این خبر در شبکه‌های اجتماعی بحرین، مخصوصا توییتر ترند شد. همچنین جمعیت وفاق ملی اسلامی، مهم‌ترین تشکل سیاسی مخالفان در بحرین نیز با انتشار بیانیه‌ای ضمن محکومیت این توافق اعلام کرد: پادشاهی بحرین از حمایت مردمی برخوردار نبوده و فاقد صلاحیت قانونی برای پذیرش چنین توافقی است.
واکنش کشورهای منطقه
انتشار خبر توافق صلح بحرین با اسرائیل، بلافاصله از سوی رهبران کشورهای مصر، امارات و عمان مورد استقبال قرار گرفت. عبدالفتاح سیسی، به‌عنوان نخستین رهبر عربی در تماس تلفنی با شیخ حمد بن‌عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین ضمن تبریک به وی، گفت: تصمیم شما در حرکت منطقه به سوی ثبات و توسعه اقتصادی بیشتر کمک خواهد کرد. عبدالله بن‌زاید و بدر بن‌حمد البوسعیدی، وزرای خارجه امارات و عمان نیز در تماس‌های تلفنی جداگانه با وزیر خارجه بحرین بر حمایت کشورهای خود از این اقدام تأکید کردند.
از سوی دیگر اما تصمیم بحرین با مواضع انتقادی ایران، اردن و ترکیه مواجه شده است. ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن ساعاتی پس از انتشار این خبر در مصاحبه با شبکه الجزیره قطر، گفت: تسلیم‌شدن در مقابل مواضع اسرائیل، پیش از آنکه حقوق مسلم مردم فلسطین، ازجمله عقب‌نشینی اسرائیل به مرزهای 1967محقق نشده باشد، خیانت به آرمان فلسطین است. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز در مصاحبه با شبکه تی‌آر‌تی، گفت: تصمیم بحرین برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، تحت فشار برخی کشورهای عربی خلیج‌فارس اتخاذ شده و خیانتی بزرگ به جهان اسلام است. علاوه بر اردن و ترکیه، دولت منصور هادی در یمن، جنبش‌های انصارالله، فتح، حماس، حزب‌الله، سازمان اخوان‌المسلمین و بسیاری دیگر از گروه‌های سیاسی و اجتماعی غیردولتی در جهان عرب نیز با اتخاذ مواضعی تند، توافق پادشاهی بحرین با دولت اسرائیل را محکوم کرده‌اند. اگرچه بحرین از هر منظر فاقد وزن قابل‌توجهی در معادلات عربی و منطقه‌ای است، اما نمی‌توان تصمیم این کشور را در سایه روابطش با عربستان سعودی فاقد اهمیت دانست. روزنامه العربی الجدید در گزارش خود با اشاره به این موضوع می‌نویسد: بدون‌شک توافق صلح بحرین و اسرائیل با چراغ سبز عربستان سعودی و بعد از سفر کوشنر به ریاض صورت گرفته است. بر این اساس می‌توان گفت عربستان یک قدم به عادی‌سازی رابطه با رژیم صهیونیستی نزدیک‌تر شده است. باراک ریوید، خبرنگار مشهور اسرائیلی نیز در گزارش خود در پایگاه عبری والا با تأیید این مطلب می‌نویسد: دولت آمریکا تلاش می‌کند تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری، توافق عربستان سعودی با اسرائیل را به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد خود در سیاست خارجی محقق کند. اگرچه ریاض تا‌کنون نسبت به پذیرش این سیاست تمایلی از خود نشان نداده بود، اما توافق بحرین و اسرائیل را می‌توان نشانه‌ای از احتمال «توافق بزرگ» تا پیش از ماه نوامبر به شمار آورد.
پاداش برای کشور بدهکار
بحرین در مجموعه 6کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، ضعیف‌ترین و وابسته‌ترین اقتصاد را دارد. این کشور در سال2018 برای کسری بودجه خود، علاوه بر کمک‌های صندوق بین‌المللی پول، ناچار به استقراض 10میلیارد دلاری از همسایگان خود در شورای همکاری شد. به نوشته رویترز، درحالی‌که هنوز بدهی‌های خارجی بحرین از سال2018 پرداخت نشده، دولت این کشور به‌دنبال دریافت وام‌های جدید برای مقابله با کسری بودجه شدید سال‌های2020 و 2021 است؛ چرا‌که در سایه بحران کرونا، درآمدهای بحرین در نیم‌سال اول2020 نزدیک به 30درصد کاهش یافته است. یاسر ابوهلاله، مدیر سابق شبکه الجزیره با اشاره به این موضوع، می‌نویسد: به‌نظر می‌رسد فشارهای اقتصادی بر بحرین و عربستان، به اهرم فشاری بر این 2 کشور برای پذیرش عادی‌سازی رابطه با اسرائیل تبدیل شده است. باید توجه داشت که پادشاهی بحرین به‌عنوان کشوری تابع مواضع عربستان، تا یک هفته قبل بر ضرورت اجرای طرح صلح عربی (عقب‌نشینی اسرائیل به مرزهای 1967) در ازای به رسمیت شناختن اسرائیل تأکید می‌کرد. بر این اساس، می‌توان پیش‌بینی کرد در آینده‌ای نزدیک، امتیازات ویژه‌ای از سوی صندوق بین‌المللی پول و آمریکا در اختیار این کشور و شاید حتی عربستان سعودی قرار گیرد.
در همینه زمینه :
