خیز آمریکا برای تغییر معادلات لبنان

سیاوش فلاح پور_خبرنگار

وزارت خزانه‌داری آمریکا در ساعات پایانی روز سه‌شنبه تحریم‌های جدیدی را علیه 2 وزیر سابق لبنان وضع کرد. یوسف فنیانوس، وزیر سابق کار و علی حسن خلیل، وزیر سابق دارایی، از جمله چهره‌های سرشناس سیاسی در بخش‌های مسیحی و شیعی لبنان هستند که به‌دلیل همکاری نزدیک با حزب‌الله تحریم شده‌اند. به گفته روزنامه العربی الجدید، اگرچه پیش از این برخی «تجار» مسیحی به‌دلیل تعامل با حزب‌الله تحریم شده بودند، اما این اولین‌بار است که چهره‌های شاخص سیاسی از سایر احزاب لبنانی تحت عنوان همکاری با حزب‌الله از سوی وزارت خزانه‌داری هدف قرار گرفته‌اند.
استفان منوشین، وزیر خزانه‌داری آمریکا پس از انتشار این خبر در گفت وگو با رویترز ادعا کرد: 2وزیر سابق لبنانی که از امروز تحریم شده‌اند در حمایت از فساد اقتصادی حزب‌الله و خیانت به اعتماد و اموال عمومی مردم لبنان نقش داشته‌اند. دیوید شینکر، معاون وزیر خارجه آمریکا نیز در پیامی تصویری، این تحریم‌ها را آغاز یک راه جدید در مقابله با فساد حزب‌الله و متحدان این حزب خواند. شینکر که در دوره ترامپ، مرد شماره یک آمریکا در لبنان به‌حساب می‌آید تأکید کرد: پیام تحریم‌ها روشن است؛ حاکمیت لبنان باید سیاست خود را تغییر دهد.
علاوه بر این، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز در مواضعی صریح‌تر، هدف از تحریم‌ها را فشار بیشتر بر حزب‌الله به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین متحدان ایران در منطقه دانسته و تأکید کرد: برای حمایت از مطالبات مردم لبنان که از اکتبر سال2019 تا‌کنون بی‌نتیجه مانده، تحریم‌های بیشتری علیه حزب‌الله و تمام کسانی که با این حزب همکاری دارند وضع خواهد شد. تمام اینها در حالی است که تا‌کنون واکنشی از سوی حزب‌الله و یا وزرایی که نامشان در لیست تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفته، منتشر نشده است.

برنامه پشت تحریم‌ها چیست؟
اگرچه اسامی شخصیت‌های تحریم‌شده از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا برای رسانه‌های لبنانی تا حد زیادی غافلگیر‌کننده بود، اما اصل «تحریم متحدان حزب‌الله» به‌عنوان گزینه جدید آمریکا، از مدتی قبل در محافل سیاسی لبنان پیش‌بینی شده و تحلیل‌های مختلفی درباره آن مطرح شده است؛ تحلیل‌هایی که در 24ساعت گذشته نیز مجددا مورد بررسی قرار گرفته و می‌توان مجموعه آنها را در 3محور خلاصه کرد:
 خط و نشان برای فرانسه: تقابل آمریکا و فرانسه در لبنان، بعد از انفجار بندر بیروت و سفر مکرون به این شهر بیش از هر زمان آشکار شده است. در این چارچوب، دولت آمریکا اولویت خود را فشار حداکثری برای به زانو درآوردن حزب‌الله به هر قیمت ممکن می‌داند، درحالی‌که فرانسه در سایه نگرانی از توسعه نفوذ ترکیه، حاضر است تعاملی حداقلی با حزب‌الله برای حفظ ثبات سیاسی لبنان داشته باشد؛ تعاملی که در نتیجه آن، مصطفی ادیب به‌عنوان نخست‌وزیر جدید لبنان با حمایت حزب‌الله انتخاب شد. غسان جواد، تحلیلگر لبنانی در این‌باره می‌نویسد: آمریکا با این تحریم‌ها سیلی سختی به‌صورت فرانسه زد. پیام این کشور روشن است، ما حاضر به پذیرش هیچ راه‌حل سیاسی در لبنان با وجود حزب‌الله نیستیم.
 جهت دهی به نخست‌وزیر: اگرچه تنها 5روز به پایان مهلت 2هفته‌ای ماکرون به نخست‌وزیر و احزاب سیاسی لبنان براساس تشکیل دولت جدید این کشور باقی‌مانده، اما هنوز خبری از لیست وزرای پیشنهادی مصطفی ادیب به پارلمان لبنان نیست. براساس مواضع رسمی قرار است این دولت بدون شخصیت‌های سیاسی و با حضور نیروهای تکنوکرات تشکیل شود. با وجود این، اما همه می‌دانند که سهم‌خواهی طائفه‌ای احزاب، حتی با وجود نیروهای تکنوکرات هم ادامه خواهد داشت. در چنین شرایطی تحریم‌های جدید آمریکا ممکن است بر دیدگاه مصطفی ادیب در زمینه تعامل با حزب‌الله تأثیر داشته باشد. سامی کلیب، روزنامه نگار لبنانی در این‌باره به شبکه NBN لبنان می‌گوید: تحریم‌های آمریکا با هدف تضعیف موقعیت حزب‌الله نسبت به سایرین در مذاکرات تشکیل دولت وضع شده است.
 مهار حزب‌الله در لبنان: فارع از چالش‌های مقطعی، بدون شک راهبرد طولانی مدت و اساسی آمریکا در لبنان، تضعیف 2 شاخه سیاسی و نظامی حزب‌الله است؛ به‌گونه‌ای که از نیرویی غالب در معادلات سیاسی لبنان به حزبی منزوی و درنهایت ضعیف نسبت به رقبای خود در کشور تبدیل شود. اهمیت مسئله زمانی بیشتر روشن می‌شود که به یاد داشته باشیم بر مبنای قانون اساسی لبنان، روسای جمهور این کشور از طائفه مسیحی انتخاب می‌شوند. بنابراین تحریم یوسف فنیانوس (به‌عنوان یک وزیر مسیحی و چهره سیاسی شناخته شده) در حقیقت زنگ خطری برای رهبران مسیحی، نظیر میشل عون، جبران باسیل و سلیمان فرنجیه است. ندیم قطش، روزنامه‌نگار و مجری شبکه العربیه در این‌باره می‌نویسد: پیام تحریم‌های آمریکا به متحدان مسیحی حزب‌الله این است که درصورت عدم‌ تغییر سیاست‌های خود، راه ریاست‌جمهوری بر شما بسته خواهد ماند.

راهبرد درازمدت و اساسی آمریکا در لبنان، تضعیف دو شاخه سیاسی و نظامی حزب‌الله است؛ به گونه‌ای که از نیرویی غالب در معادلات سیاسی لبنان به حزبی منزوی و در نهایت ضعیف نسبت به رقبای خود در کشور تبدیل شود.

تحریم‌شدگان
 چه کسانی هستند؟


یوسف فنیانوس
او وزیر کار در آخرین دولت حریری و عضو «جریان المرده» به ریاست سلیمان فرنجیه (از متحدان مسیحی حزب‌الله) است. به ادعای خزانه‌داری آمریکا، فنیانوس در دوران وزارت خود برای تضمین پیروزی حزب‌الله در مناقصه‌های دولتی به ارزش میلیون‌ها دلار نقش اساسی داشته است. ازجمله دیگر اتهامات او، رابطه مستمر با وفیق صفا، تا سال2016 عنوان شده است. صفا ازجمله فرماندهان ارشد حزب‌الله است که تحت پیگرد آمریکا قرار دارد. همچنین به ادعای رویترز، فنیانوس با استفاده از دسترسی‌های قانونی خود، بخشی از اسناد محرمانه دادگاه ترور رفیق حریری را در اختیار حزب‌الله قرار داده است.


علی حسن خلیل
او وزیر دارایی لبنان در 3دولت پیاپی و از جمله شخصیت‌های برجسته جنبش امل به ریاست نبیه بری است. براساس ادعای خزانه‌داری آمریکا، نقش حسن خلیل بیشتر بر دور زدن تحریم‌ها و صیانت از اموال و مؤسسات مالی حزب‌الله متمرکز بوده است. بر همین مبنا ادعا شده که وی نقش کلیدی در شکل‌گیری شبکه پیچیده حزب‌الله و سوریه در ساختار بانکی و تجاری لبنان طی سال‌های گذشته ایفا کرده است. علاوه بر اینها، حسن خلیل مسئول روابط جنبش امل با حزب‌الله شناخته می‌شود و می‌توان گفت هدف از تحریم وی تحت این عنوان، تخریب روابط میان اصلی‌ترین احزاب شیعی لبنان بوده است.