نگاه خارجی به خورشید

آرش نهاوندی-روزنامه نگار

«خورشید» آخرین ساخته مجید مجیدی، کارگردان نام‌آشنای ایرانی برای نخستین‌بار روز یکشنبه گذشته در ونیز نمایش داده شد. فیلم «خورشید» در بخش رقابتی جشنواره ونیز با 17فیلم دیگر برای کسب جایزه شیر طلایی رقابت دارد. منتقدان اروپایی و آمریکایی پس از نمایش این فیلم واکنش‌های مختلفی از خود نشان دادند.

«اسکرین‌دیلی» از خورشید چه نوشت؟
اسکرین‌دیلی موضوع فیلم «خورشید» را مشابه داستان‌های چارلز دیکنز و به‌ویژه داستان اولیور توئیست توصیف کرده و نوشته است که این فیلم حس فیلم‌های لایو اکشن دیزنی در یک فضای تخیلی از گذشته ایران را به بیننده منتقل می‌کند. درس اخلاقی این فیلم در موضوع اصلی داستان یعنی جست‌وجوی گنج توسط این کودکان خیابانی نهفته است که قدری می‌تواند حس موعظه‌آمیز بودن فیلم را به بیننده منتقل کند.
منتقدان اسکرین‌دیلی در بخش دیگری از این مطلب، فیلمبرداری «خورشید» را ستوده و موسیقی ارکسترایی فیلم را که ساخته رامین کوشاست، گوشنواز و بسیار مؤثر در ریتم داستان توصیف کرده‌اند. «سازندگان فیلم «خورشید» با شجاعت به موضوعات اجتماعی نظیر مشکلات بخش عمده‌ای از پناهندگان افغان و برخورد با فروشندگان کم‌سن و سال در خیابان‌ها و نبود حمایت از مدرسه‌هایی که وابسته به خیریه‌های خصوصی هستند، پرداخته‌اند. اگر هم در پایان، درس اخلاقی فیلم از لابه‌لای یک حادثه شگفت‌انگیز موعظه‌آمیز مطرح می‌شود، چیزی از ارزش‌های داستان و جاذبه فیلمی کم نمی‌کند. فیلم «خورشید» قاطعانه و در جای درست خود به موضوعات و معضلات اجتماعی پرداخته است.»

مقایسه «خورشید» با «پروژه فلوریدا»
پیتر دبروگ ضمن ستایش فیلم «خورشید» در ورایتی نوشته است: فیلم مجیدی یادآور یکی از بهترین فیلم‌های قرن بیست‌ویکم یعنی «پروژه فلوریدا» است. فیلم «پروژه فلوریدا» سال  2017 ساخته‌شده است که در آن به دنیای کودکان پرداخته می‌شود. فیلم «پروژه فلوریدا» یکی از زیباترین آثار سینمایی چند سال اخیر ارزیابی شده است. دنیای فیلم «پروژه فلوریدا» از دریچه نگاه کودکان و دنیای آنها دیده می‌شود. به گفته دبروگ، کودکان فیلم «خورشید» مجیدی دقیقا به اندازه دختران کوچک فیلم «پروژه فلوریدا» بار درام را به دوش کشیده و بیننده را سرگرم می‌کنند.
منتقد ورایتی در ادامه مطلب خود، نقطه قوت فیلم مجیدی را سادگی آن دانسته و نوشته است: این فیلم در همان ابتدا تقدیم به حدود 152میلیون کودک کار در سراسر جهان شده که هر روز در حال نبرد برای دستیابی به حقوق خود هستند، پس تا حد زیادی به این نتیجه می‌رسیم که کارگردان در حال اعلام یک اظهارنظر سیاسی است. فضا و شخصیت‌های فیلم تا حدی یادآور «فراموش شدگان» لوئیس بونوئل و پرداختن به زندگی کودکان مکزیکوسیتی در آن فیلم است.
«خورشید» اثری اخلاقی و صادقانه با فرمی نئورئالیستی است که به‌نظر بی‌نقص‌تر از کارهای قبلی مجیدی می‌آید. قدرت کارگردانی مجیدی در کار با کودکان تأثیر کاملا مستقیمی روی کارگردانانی مثل «حیفا المنصور» کارگردان سعودی فیلم «وجده» و «نادین لبکی» کارگردان لبنانی فیلم «کفرناحوم» گذاشته است.
اما همه منتقدان نسبت به «خورشید» نظر مثبتی ابراز نکرده‌اند؛ ازجمله نیکلاس باربر، منتقد ایندی وایر که به «خورشید» امتیاز«B» داده است. او در ایندی وایر درباره آخرین ساخته مجیدی نوشته است: فیلم مجیدی ترکیبی از یک فیلم ساخته شده در ژانر سرقت و یک فیلم رئالیستی - اجتماعی است که با داستان اثرگذاری درباره یک معلم مهربان، چیزی شبیه آثار دهه 80سینمای آمریکا شده؛ فیلمی که اگر ساخته می‌شد، نقش معلم را در آن «رابین ویلیامز» بازی می‌کرد. ولی اینجا وقتی بچه‌ها به دستور یک گانگستر (با بازی علی نصیریان) به مدرسه می‌آیند، در ابتدا با مخالفت ناظم روبه‌رو می‌شوند، اما آقای رفیعی (با بازی جواد عزتی) معاون مدرسه، بعد از دیدن شوق آنها تصمیم می‌گیرد که به آنها فرصتی بدهد. مشکل فیلم اما این است که در برخی از سکانس‌ها، اتفاقات به‌صورت ناگهانی تمام می‌شوند که این مسئله باعث می‌شود تماشاگر به‌طور کامل متوجه نشود چه اتفاقی افتاده است. به‌نظر می‌رسد فیلم «خورشید» بیش از حد تدوین شده است.

  نخستین نمایش«جنایت بی‌دقت»
فیلم «جنایت بی‌دقت» به کارگردانی شهرام مکری که در بخش افق‌های جشنواره ونیز به نمایندگی از سینمای ایران حضور دارد هم نخستین نمایش جهانی خود را دیروز ۷ سپتامبر (۱۷ شهریور) در 2سانس ۱۹:۱۵ و ۲۱:۴۵ در ونیز و برای اهالی سینما و رسانه تجربه کرد. فیلم «جنایت بی‌دقت» امروز۸ سپتامبر (۱۸ شهریور) نیز در ساعت ۱۴:۱۵ همزمان 2 نمایش در سالن‌های جداگانه برای عموم مردم خواهد داشت وروز 9 سپتامبر (19شهریور) در 4نوبت در سانس‌های 9، 11، 14:15 و 16:30  بعد از ظهر بار دیگر میزبان اهالی رسانه و سینماست. فیلم «جنایت بی‌دقت» درباره تماشاگرانی است که قبل از شروع اکران فیلم‌ها درباره آنها حرف می‌زنند و با شروع ماجراها بر پرده سینما، داستانشان و قصه فیلم با هم یکی می‌شود. شهرام مکری همچنین به‌عنوان نماینده ایران برای سخنرانی به میزگردی با تمرکز بر تولیدات مشترک بین قاره آسیا و آفریقا با سایر کشورهای دنیا در روز 6سپتامبر (16 شهریور) دعوت شده بود. او در این میزگرد درباره مشکلات سینمای ایران برای دستیابی به تولیدات مشترک سخنرانی کرده بود.