گزارشی از دپوی زباله در دل جنگل‌های کلاکولی
نیمه‌تاریک در دل هیرکانی
زهرا رفیعی- خبرنگار
جاده پیچ در پیچی که به آبشارهای زیبای جواهر ده می‌رسد نیمه تاریکی دارد که با دروازه‌ای چوبی از دیده‌ها پنهان شده است. نگهبان هر نیم ساعت این دروازه را برای کامیون‌ها باز می‌کند تا محموله‌ای متعفن راهی بکرترین مناطق جنگل‌های هیرکانی شود. زباله‌هایی که ساکنان و مسافران رامسر، قطب گردشگری مازندران تولید می‌کنند در دل منطقه جنگلی و هیرکانی کلاکولی دپو میشود. این منطقه جنگلی در سال 72 برای دفن زباله از سوی سازمان منابع طبیعی به شهرداری رامسر تحویل داده شده است؛ در آن زمان قرار بر این بود که زباله فقط برای 8 سال در این منطقه دفن شود و در این فاصله طرح تفکیک از مبدا اجرایی شود تا گنجایش این محل به 12 سال افزایش یابد. از آن تاریخ که این بخش از جنگل پاکتراشی شد، 20 سال می‌گذرد و هنوز زباله‌ها بدون هیچ تغییری به این منطقه منتقل میشود به طوری که هم‌اکنون حدود 6 هکتار وسعت یافته است.
در کنار ورودی محل دپوی پسماند، کیسه‌های پر از پلاستیک‌های پت که برای صنایع بازیافتی ارزش ریالی دارد، ذخیره شده است. کنار ساختمان اصلی اسکلت فلزی‌ای وجود دارد که مدت‌هاست قرار است در آنجا سیلوی پردازش زباله ساخته شود؛ ولی به گفته مهران حلاجیان، مدیر پسماند شهرداری رامسر به دلیل عدم تامین بودجه ساخته نشده است. پشت این سازه‌ها، بیغوله‌ای قرار دارد که خانه کارگران افغانستانی است. آنها با بنرهای تبلیغاتی یکبار مصرف که به درد بازیافت کنندگان هم نمی‌خورد برای خود خانه ساخته‌اند و در نبود خبرنگاران از میان پسماندهای خشک و قدیمی بطری‌های پت را جمع آوری می‌کنند. مه بالا آمده از سطح دریای خزر که چشم‌اندازی زیبا برای ویلانشینان پایین دست ساخته است با گرمای هوا در ارتفاعات بالادست محو میشود. کوهی از زباله از میان این ابرها نمایان میشود. مگس امان نمی‌دهد، باد بوی تعفن را با خود به دوردست‌ها می‌برد. کامیون‌ها هر 20 دقیقه بارشان را در محوطه اصلی خالی می‌کنند. پایین محوطه اصلی، در سرپایینی که به دره ختم میشود، بازمانده زباله‌های خشک روی هم تلنبار شده است. قسمتی از این بخش با موکت‌های آلوده بازیافتی مفروش شده و محل کار کارگران است. بخش عمده زباله‌ها، کیسه‌های پلاستیکی است که به عنوان «زباله ریجکتیو »شناخته میشود و ارزش ریالی ندارند. مهران حلاجیان مدیر پسماند شهرداری رامسر می‌گوید که با راه‌اندازی خط پردازش در 6 ماه آینده، جمع آوری دستی حذف میشود. او می‌گوید که اگر ترانشه زده نمی‌شد، این محل سال‌ها پیش پر می‌شد. اما دو قرار داد برای طرح تفکیک زباله از مبداء و طرح پایش زباله هر کدام به ارزش 3 میلیارد تومان بسته شده است که با تامین اعتبار به زودی اجرایی خواهد شد.
سلفی با شیرابه
برای ساماندهی زباله در شمال طرح‌های بی‌شماری ارائه شده ولی بخش عمده آنها به دلیل عدم تامین اعتبار به نتیجه نرسیده است. یکی از آنها تجمیع زباله‌های شهرستان‌های شمال در 9 بخش است. به طور مثال قرار بود که زباله‌های رامسر تنکابن و عباس‌آباد در سایتی مشترک در تنکابن برای تهیه کمپوست جمع آوری شود که به دلیل مشکلات بودجه‌ای و اعتباراتی که استانداری باید در اختیار طرح‌های بزرگ قرار دهد ، هنوز راه‌اندازی نشده است. دستگاه زباله سوزی هم که برای این کار خریداری شده بود نیز به صورت آزمایشی راه‌اندازی شده است. اما به گفته مهران حلاجیان، سایت تنکابن با گذشت 15 سال حتی دیگر جوابگوی زباله‌های این شهرستان هم نیست.
این مقام مسئول مدعی است به دلیل کیفیت خاک «شیرابه روان» تولید نمی‌شود و هر چه هست درون خاک می‌رود. با این‌حال در انتهای شیب محل دپو، دره‌ای قرار دارد که شیرابه از آن به سمت پایین‌دست جنگل حرکت می‌کند و در مسیر سر از چشمه‌ها و آبشارهایی در می‌آورد که مردم با زیبایی‌هایشان عکس یادگاری می‌گیرند. سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت کشور از شهرداری‌ها خواسته اند که برای پایش شیرابه، چاهک نمونه‌برداری حفر کنند اما این برنامه هنوز در رامسر اجرایی نشده است. چشم انداز شهرداری رامسر ساخت حوضچه دور تا دور محل دپو و جمع آوری شیرابه‌هاست اما به گفته این مقام مسئول این چشم انداز با بودجه 20 میلیارد تومانی که سالانه برای صفر تا صد زباله در این شهر در نظر گرفته میشود و رقم کمی نیست، تحقق نمی‌یابد. به اعتقاد او برای زباله باید بودجه کشوری تعیین و تامین شود.
زباله اولویت نیست
داستان پسماند در شهرهای شمالی یکسان است. ساحل میانکاله، جنگل‌های عمارت و عباس آباد، گویچاله مازندران، ساحل رودخانه تلار قائمشهر و ... تنها نمونه‌هایی از وضعیت نابسامان پسماند در شهرهای شمالی است. سهیل اولادزاد، فعال محیط زیست در گفت و گو با همشهری می‌گوید: با توجه به نزدیک بودن شهرها در خط ساحلی خزر به یکدیگر، محل‌های دفع زباله گاهی به تعداد شهرها و روستاها است. به طور مثال شهر کوچکی مانند سرخ‌رود که جزو شهرستان محمودآباد به حساب می‌آید محل دفع زباله مجزا و دقیقا در ساحل دریا دارد. طبق قانون مدیریت پسماندهای شهری برعهده شهرداری‌ها است. به گفته این فعال محیط زیست هر شهرستان به‌صورت مجزا محل دفع زباله‌ای دارد تا بتواند درآمد جداگانه‌ای از آن کسب کند و همین موضوع باعث کند شدن فرایند اصلاح و مدیریت صحیح پسماند در این استان‌ها شده است. از سوی دیگر معلوم نیست چرا شهرداری‌ها حاضرند برای پروژه‌های عمرانی غیر ضروری مثل تعویض جدول هزینه کنند ولی برای محیط زیست بودجه ندارند.
در همینه زمینه :
