لایروبی کانال سوئیس

 یک قرن پس از آغاز مناسبات دیپلماتیک بین ایران و سوئیس، وزیر خارجه این کشور در ادامه سفری کوتاه به اصفهان که از نظر او دیداری شگفت‌­آور بوده دیروز و امروز در تهران به رایزنی‌های دیپلماتیک پرداخت. در سال‌های اخیر سوئیس به‌دلیل مسئولیت این کشور در حفاظت از منافع آمریکا همیشه به‌عنوان کبوتر نامه بر آمریکا نقش آفرینی کرده است.
ایگنازیو کاسیس که نخستین وزیر یک کشور اروپایی است که از بعد از شیوع کرونا به ایران سفر کرده در بدو ورود به کشور، رهسپار اصفهان شد تا از این شهر تاریخی دیدن کند. او که پس از پایان سفرش به اصفهان از این شهر به‌عنوان مروارید خاورمیانه یاد کرد، در دیدار با استاندار اصفهان با اشاره به نقش میانجیگرانه سوئیس بین ایران و آمریکا گفت: «تلاش سوئیس آن است که حداقل‌های گفت‌وگوی بین ۲‌کشور برقرار شود.»
شائبه واسطه گری سوئیس بین ایران و آمریکا زمانی بیشتر ایجاد شد که رسانه‌ها از تماس وزیر خارجه آمریکا با وزیر خارجه سوئیس در آستانه سفر او به تهران خبر دادند؛ موضوعی که البته سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره آن موضع‌گیری کرده که براساس آن مایک پمپئو قصد داشته وزیر خارجه سوئیس را از روابط عادی با ایران منصرف کند که موفق نشده است!
در سال ۹۵ رئیس‌جمهور سوئیس به تهران سفر کرد که در پاسخ به آن در سال 97حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران به سوئیس سفر کرد و این علاوه بر رفت‌وآمد‌ها در سطوح دیگر است. سعید خطیب‌زاده با بیان اینکه سفر وزیر خارجه سوئیس ربطی به روابط ایران و آمریکا ندارد، مهم‌ترین برنامه‌های سفر وزیر خارجه سوئیس را به تهران، شرکت در مراسم صدمین سال برقراری روابط ایران و سوئیس و فعالیت کانال مالی سوئیس عنوان کرده است.
پس از خروج آمریکا از برجام تاکنون 2‌مورد تراکنش از طریق کانال سوئیس انجام شده که نخستین آن به‌صورت آزمایشی در بهمن‌ماه سال گذشته صورت پذیرفت. در خرداد‌ماه سال‌جاری هم نخستین عملیات رسمی این ‌کانال انجام گرفت که هر دو مورد شامل انتقال اقلام دارویی با استفاده از منابع موجود مالی ایران در سوئیس بود. بهمن‌ماه گذشته بود که «مارکوس لایتنر»، سفیر سوئیس در تهران در نشست خبری پر سر و صدا در سفارت این کشور با نشان دادن چند کارتن، از ورود ۱۸۰ هزار بسته از اقلام دارویی مورد نیاز بیماران پیوند اعضا به ایران خبر داد. همان زمان سیدعباس موسوی، سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران با بیان اینکه رفتار سوئیسی‌ها تبلیغاتی بوده، تصریح کرد: شرکت سوئیسی که این کار را کرده هم مزد خود را می‌گیرد و هم با پول ملت ایران این کار را انجام می‌دهد. تعهدات آنها ده‌ها و صدها برابر بیش از اینهاست و هیچ منتی بر ملت و دولت ایران ندارند.
کانال سوئیس به موازات سازوکار اروپایی‌ها برای جبران خروج آمریکا از برجام موسوم به اینستکس ایجاد شده که تا‌کنون اقدام مؤثری در این راستا نداشته تا جایی که رهبر انقلاب یک‌ماه قبل از تعبیر چرند برای آن استفاده کردند.
سوئیس هم‌اکنون حافظ منافع آمریکا در ایران، حافظ منافع ایران در کانادا و حافظ منافع متقابل ایران و عربستان است و به همین دلیل نقش مهمی در پرونده‌های دیپلماتیک مرتبط با ایران دارد و شاید به همین دلیل سفیر سوئیس از پرکار‌ترین دیپلمات‌های مقیم در ایران به شمار می‌رود. در جریان ترور سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس در عراق که توسط آمریکا انجام شد سفیر سوئیس واسطه ایران و آمریکا برای انتقال پیام بود. در آن زمان آمریکایی‌ها از طریق سفارت سوئیس به ایران پیام داده بودند که در واکنش به ترور سردار سلیمانی اقدامی صورت ندهد و در مقابل ایران هم پیام تندی داد که به گفته ظریف در‌ شأن آمریکایی‌ها بوده است!
علاوه بر این تبادل پیام، سفیر سوئیس در یک بازه زمانی کوتاه چندبار به وزارت خارجه احضار شد تا مراتب اعتراض مقامات ایران را به مقامات کاخ سفید منتقل کند.
سوئیسی‌ها به‌دلیل تصدی مسئولیت حفاظت از منافع آمریکا در پرونده‌های زندانیان دو کشور هم نقش آفرینی داشته‌اند، آذر سال قبل با وساطت سوئیس یک تبعه آمریکایی و یک پ‍ژوهشگر ایرانی به نام مسعود سلیمانی در سوئیس تبادل شدند و خرداد امسال هم مایکل وایت تبعه آمریکایی زندانی در ایران و مجید طاهری و سیروس عسگری دو تبعه ایرانی از زندان‌های آمریکا آزاد شدند.

اروپا جبران کند
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در دیدار ایگنازیو کاسیس، وزیر خارجه سوئیس‌ افزود: ملت ایران به‌دلیل تحریم‌های یکجانبه، ظالمانه و خلاف قانون آمریکا نسبت به این کشور بدبین هستند، از این‌رو تصمیم قطعی دولت و ملت ایران تقویت اقتصاد و فناوری درونی جهت عبور از بحران با توجه به ظرفیت بالای کشورمان است. قالیباف اظهار کرد: در کنار این همکاری با هرگونه سلطه مخالف بوده و عدم‌مذاکره با آمریکا نیز به‌دلیل نگاه سلطه­‌طلبانه آنهاست و ملت ایران هرگز از خساراتی که به‌دلیل تحریم‌های آمریکایی به‌وجود آمده، نمی‌گذرد. رئیس قوه مقننه همچنین با اشاره به بدعهدی‌ها در جریان اجرای توافقنامه هسته‌ای یادآور شد: با وجود اینکه مواضع اخیر شورای امنیت خوب بود، اما بدعهدی در توافق هسته‌ای جزو خاطرات تلخ ایرانیان است؛ لذا در انتظار جبران آن هستیم. وی در ادامه با بیان اینکه اروپای مستقل قابلیت ایجاد روابط روان با ایران را دارد، عنوان کرد: اروپا نباید تحت‌تأثیر سیاست‌های آمریکا قرار بگیرد به‌خصوص که اقدامات آنها باعث بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه شده است. قالیباف در ادامه با اشاره به ترور سپهبد شهید سلیمانی از سوی نیروهای آمریکا اظهار داشت: اقدامات سپهبد سلیمانی باعث شده بود تروریسم به اروپا نرسد، اما آمریکا او را ترور کرد. ایگنازیو کاسیس، وزیر خارجه سوئیس نیز در این دیدار با اشاره به کانال مالی که اخیرا میان دو کشور باز شده است، اظهار داشت: این کانال مالی به جریان سیال درآمدهای ایران به‌خصوص در حوزه غذا و دارو کمک می‌کند که البته اقدام کمی بوده و باید گسترش یابد. وی با اشاره به حضور برخی شرکت‌های سوئیسی در ایران عنوان کرد: چند شرکت بزرگ سوئیسی با وجود تحریم‌های موجود علیه ایران هنوز در این کشور حضور دارند و به‌کار خود ادامه می‌دهند.