نزدیک شدن کمربند سبز به 50 هزار هکتار

محمود مولایی/ خبرنگار

درخت‌کاری و جنگل‌کاری در کلانشهرهای بزرگ دنیا به‌صورت برنامه‌ای مدون پیگیری می‌شود و توسعه می‌یابد. در تهران نیز جنگل‌کاری در حریم شهر از سال66 شروع شده و همچنان ادامه دارد. شهرها فقط 3 درصد از سطح کره‌زمین را اشغال می‌کنند، اما نزدیک به 60درصد از جمعیت جهان که 75درصد از منابع طبیعی را مصرف می‌کنند، در آنها سکونت دارند. روند پیش‌بینی شده شهرنشینی، برنامه‌ریزی پایدار استفاده از زمین را از اهمیت بیشتری برخوردار می‌کند. به‌عنوان مثال درختان می‌توانند باعث کاهش صدا، محافظت از منابع آب، جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش هزینه‌های انرژی برای تهویه هوا و گرمایش شوند. آنها می‌توانند سلامتی و رفاه مردم را افزایش دهند، همچنین لذت زیبایی و نشانگر فصلی را فراهم می‌کنند. برای همین، کمربند سبز شهر تهران تاکنون بیشتر از 42هزار هکتار توسعه یافته و طبق مصوبه دولت در دهه 60 کمربند سبز تهران باید به 50هزار هکتار برسد. کمربند سبز پایتخت علاوه بر ویژگی‌هایی که به آن اشاره شد، تعیین‌کننده حریم شهر و جلوگیری از توسعه بی‌رویه است.
عملیات جنگل‌کاری در حریم تهران معمولا در نیمه دوم سال اتفاق می‌افتد و بهره‌برداری از آن با 15اسفند (روز درخت‌کاری) تقارن دارد. به همین دلیل، سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران رفته‌رفته خود را برای جنگل‌کاری در حریم شهر آماده می‌کند. به گفته مدیرعامل سازمان، هم‌اکنون اقداماتی برای شناسایی عرصه‌های مناسب کاشت پیرامون شهر تهران در حریم مناطق مختلف صورت گرفته تا پس از بررسی‌های لازم و هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط عملیات جنگل‌کاری در پاییز شروع شود. علی‌محمد مختاری در این رابطه به همشهری می‌گوید: «طرح بزرگ ساخت کمربند سبز پیرامون شهر تهران به‌مساحت 50هزار هکتار از سال۱۳۶۶ از سوی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران آغاز شد و تا‌کنون بیش از ۴۲هزارو۸۰۰هکتار از آن به اتمام رسیده است. این طرح از اولویت‌های سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران بوده و براساس برنامه 5ساله سوم شهرداری تهران توسعه سالانه به‌میزان حداقل یک هزار هکتار باید انجام شود.»
او ادامه می‌دهد: «در سال۹۹ هم مانند سال‌های گذشته نسبت به شناسایی بیش از یک هزار هکتار از عرصه‌های مناسب کاشت پیرامون شهر تهران در حریم مناطق مختلف اقداماتی انجام شد که پس از بررسی‌های لازم و هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط برای تحویل اراضی لازم در راستای توسعه فضای سبز و درخت‌کاری در آنها با توجه به ساختار گیاهی منطقه و استفاده از گونه‌های گیاهی مقاوم و سازگار با شرایط آب و هوایی محل اقدام می‌شود.»

بیشتر از هزار هکتار
کمربند سبز تهران که یک طرح ملی محسوب می‌شود، هرساله باید هزار هکتار توسعه پیدا کند تا اجرای این طرح با بیشتر از 7هزار هکتار جنگل‌کاری به پایان برسد. سازمان بوستان‌ها طی سال‌های اخیر معمولا بیشتر از هزار هکتار کمربند شهر را توسعه داده است و گرچه عنوان می‌شود برای امسال هزار هکتار درنظر گرفته شده، اما مدیرعامل سازمان بوستان‌ها درصدد افزایش این عدد پیش‌بینی شده است.
مختاری درباره گونه‌های کاشته شده در کمربند سبز تهران توضیح می‌دهد: «در محور کمربند سبز، گونه‌های گیاهی بومی و مقاوم به کم‌آبی بیشتر کاشته شده و در ارتفاع بالای ۱۸۰۰متر نیز بنه، زالزالک و زبان گنجشک غرس شد و آبیاری کمربند سبز پیرامون شهر تهران به‌صورت سیستم تحت فشار و عموما از آب خام و پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب استفاده می‌شود و در ارتفاعات، روان‌آب سطحی برای کمربند سبز استفاده نمی‌شود. همچنین برنامه‌ریزی شده تا سال۱۴۱۰ فقط از پساب برای آبیاری فضای سبز پایتخت استفاده کنیم.»

سرانه فضای سبز شهر
برخی درخت‌کاری در حریم تهران را جزو سرانه فضای سبز شهر تهران عنوان می‌کنند، درحالی‌که شهرداری تهران برای درخت‌کاری، تملک باغات و احداث بوستان‌های عمومی طرح‌های جداگانه‌ای دارد که درخت‌کاری در سطح شهر جزو سرانه فضای سبز می‌شود. مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران در این رابطه می‌گوید: «سال گذشته 1290هکتار جنگل‌کاری در قالب طرح کمربند سبز در ۱۵اسفندماه۹۸ از سوی رئیس‌جمهوری افتتاح شد اما طرح کمربند سبز پایتخت جزو سرانه فضای سبز شهر تهران محسوب نمی‌شود. 2هزارو۲۶۲بوستان در سطح شهر وجود دارد و با اقدامات انجام شده سرانه فضای سبز پایتخت که در قبل از انقلاب زیر یک متر بود امروز به ۱۶.۲۵مترمربع افزایش یافته و این در حالی است که برای هر هزار هکتار ایجاد فضای سبز سالانه بین ۲۵ تا ۳۰میلیارد تومان توسط شهرداری تهران هزینه می‌شود. اگرچه باید ۵۰درصد این هزینه‌ها از سوی دولت انجام شود.»