فناوری
پلتفرم به جای پیام‌رسان برای آموزش مجازی
شیوع کرونا باعث شد تا خیلی‌ها متوجه شوند که آموزش الکترونیکی یک شوخی نیست و تبلت و موبایل در دنیای امروز وسایل لوکس به‌حساب نمی‌آیند
شاید هیچ‌وقت مثل ماه‌های اخیر بحث آموزش الکترونیکی یا مجازی داغ نبوده است. شیوع ویروس کرونا باعث شد تا خیلی‌ها متوجه شوند که زیرساخت‌های آموزش مجازی یک شوخی نیست و گجت‌هایی مثل موبایل، تبلت و لپ‌تاپ کالای لوکس و لاکچری در دنیای امروز به‌حساب نمی‌آیند. اکنون آنچه به نام شبکه شاد مشهور شده که درواقع یک اپلیکیشن پیام‌رسان است، نقش اصلی را در آموزش مجازی مدارس ایفا می‌کند، اما کشور فراتر از این اپلیکیشن نیاز به یک پلتفرم و زیرساخت آموزش الکترونیکی دارد که آینده دنیا را رقم می‌زند. یکی از نکات مثبت کرونا شاید این بود که ضعف‌های موجود در این حوزه را به بسیاری نشان داد. اکنون باید از تهدید کرونا به‌عنوان یک فرصت برای تحول آموزش مجازی استفاده کرد. بحث آموزش آنلاین و تشکیل کلاس‌های مجازی، موضوعی نیست که مربوط به سال‌های اخیر باشد. یادگیری از راه دور، سال‌ها پیش از اختراع رایانه و دسترسی مردم به اینترنت آغاز شده بود. در ایران، شاید راه‌اندازی دانشگاه پیام‌نور در مهرماه سال1367با هدف آموزش از راه دور، یکی از جدی‌ترین گام‌ها در این راه بوده باشد. با این حال با توسعه فناوری‌های رایانه‌ای و همچنین دسترسی عامه مردم به شبکه اینترنت، راه برای آموزش از راه دور به‌صورت الکترونیک (E-learning) در نقاط مختلف دنیا فراهم شده است.
نگاه استارتاپی
با توسعه زیرساخت‌های مربوط به اینترنت، راه‌اندازی استارتاپ‌ها نیز شتاب بسیار بیشتری گرفت. امروزه استارتاپ‌ها در عرصه ارائه خدمات به مردم، حرف‌های مهمی برای گفتن دارند. در زمینه آموزش الکترونیکی نیز استارتاپ‌های بسیاری شروع به‌کار کرده و خدمات خود را به‌صورت مجازی به علاقه‌مندان ارائه کردند. تا پیش از شیوع ویروس کرونا و همه‌گیری بیماری کووید-19، آموزش آنلاین در بسیاری از نقاط جهان، چندان مورد اهمیت نبود، اما پس از این اتفاق و شکل‌گیری قرنطینه در بسیاری از شهرها، مردم رو به آموزش آنلاین آورده و با 2هدف پیشرفت و سرگرمی در کلاس‌های مجازی استارتاپ‌های مختلف شرکت کردند. شاید لازم به توضیح نباشد که استارتاپ‌های آموزشی با شروع بحران کرونا به چه میزانی رشد داشته‌اند.
انواع آموزش الکترونیکی
به‌طور کلی آموزش الکترونیکی را در 10شاخه دسته‌بندی کرده‌اند: آموزش مدیریت‌شده به‌وسیله رایانه، دستیار رایانه‌ای، آموزش آنلاین همزمان، آموزش آنلاین غیرهمزمان، آموزش الکترونیکی ثابت، آموزش الکترونیکی تطبیقی، آموزش الکترونیکی خطی، آموزش آنلاین تعاملی، آموزش آنلاین فردی و همکاری آنلاین یادگیری. حالا باتوجه به این دسته‌بندی باید ببینیم نیاز امروزی ما در حوزه آموزش الکترونیک چیست و کدام‌یک از شاخه‌ها می‌تواند راهکار مناسبی برای امور آموزشی ما باشد. به‌عنوان نمونه در آموزش آنلاین تعاملی، فرستنده‌ها می‌توانند دریافت‌کننده هم باشند و جریان کار آموزش به‌صورت کامل دوطرفه است؛ چیزی که می‌توان از آن برای برقراری یک کلاس درس مجازی استفاده کرد.
آموزشِ آموزش آنلاین
با این حال، یکی دیگر از اصلی‌ترین مباحث در حوزه یادگیری الکترونیکی، مربوط به کسانی می‌شد که شغل‌شان «درس‌خواندن» است؛ یعنی دانش‌آموزان و دانشجویان. بلافاصله پس از تعطیلی مدارس در انگلستان، برنامه‌های کلاس‌های مجازی در دستور کار قرار گرفت. چندی بعد، دانش‌آموزان در مقاطع مختلف با حضور پای رایانه‌هایشان شروع به یادگیری سازوکار کلاس‌های آنلاین کرده و کمی بعد، جریان آموزش به‌صورت غیرحضوری و مجازی برقرار شد. چه بخواهیم و چه نخواهیم، شیوع ویروس کرونا، دنیایمان را دچار دگرگونی کرده است. حالا حضور در کلاس‌های آنلاین به سمت اجباری شدن رفته و هم دانش‌آموزان و دانشجویان و هم کادر آموزشی باید خود را با این تغییرات وفق دهند.
هزینه اینترنت سال تحصیلی جدید
به‌تازگی محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در اینستاگرام خود درباره فعالسازی بسته اینترنت رایگان برای دانش‌آموزان توضیح داده است. او در این رابطه گفته است: اگر به هر دلیلی دانش‌آموزان از سیم‌کارت والدین برای آموزش مجازی استفاده می‌کند، اپراتورها قرار است به دستور وزارت ارتباطات درباره این موضوع راهکارهایی ارائه کنند. وزیر ارتباطات نوشته است: « اول اینکه یک بسته اختصاصی «شاد» تعریف کنند، زمانی که این بسته روی سیم‌کارت فعال باشد دسترسی به اینترنت، صرفاً برای یک سری از سایت‌های تأیید شده توسط وزارت آموزش و پرورش امکانپذیر است و اگر از گوشی، همزمان هم کودک و هم والدین بهره می‌گیرند، اپراتورها موظف شده‌اند با تعریف یک کد دستوری ستاره مربع امکان جابه‌جایی بسته فعال را فراهم کنند. به‌عبارتی تا گوشی در اختیار کودک است، بسته شاد و زمانی که در اختیار والدین است، بسته عادی فعال باشد. » در مورد هزینه‌ها برای دانش‌آموزان نیز جهرمی تأکید کرده استفاده از شاد برای همه رایگان است: «ممکن است مدارس از سایر ابزارها برای آموزش مجازی بهره بگیرند، به‌زودی بسته‌ای ویژه دانش‌آموزان هم برای همه آنها تعریف و ارائه خواهیم کرد. علی‌الحساب شاد رایگان است.»
آمارها چه می‌گویند
57.2درصد از اساتید دانشگاه‌های بزرگ دنیا در سال2003بر این باور بودند که آموزش آنلاین مساوی یا حتی بهتر از آموزش‌های حضوری است. این رقم به‌طرز شگفت‌آوری در سال 2005 به 77درصد رسید. این درحالی بود که در اواسط دهه2000و طبق آمارهای ارائه شده، 80درصد از اعضای تیم‌های مدیریتی در نقاط مختلف دنیا برای بهبود کیفی کار خود و همچنین به‌روز بودن دانش‌شان، دست‌کم از یک شبکه اجتماعی در این راه استفاده می‌کردند. در سال2019و پیش از شیوع ویروس کرونا، آمارها نشان می‌داد که 67درصد از دانشجویان در آمریکا از گوشی‌های هوشمند و تبلت به‌عنوان مکملی برای دروس خود استفاده می‌کردند. در مقابل 21درصد به‌هیچ عنوان علاقه‌ای به این کار نداشتند و 12درصد هم نتوانستند از موبایل و تبلت برای یادگیری تکمیلی استفاده کنند، ولی علاقه‌مند به این موضوع بودند. اما 3عامل مهم برای دانشجویان به‌منظور انتخاب کلاس‌های آنلاین مورد توجه بوده است؛ اول؛ توان مالی، دوم؛ اعتبار آن کلاس‌ها در مقابل مدارس و دانشگاه‌ها و سوم؛برنامه‌های ارائه‌شده درخصوص سرعت پیشرفت در کلاس‌ها.
مدارس در شبکه هوشمند
اتصال مدارس به شبکه ملی اطلاعات که حداقل در چندسال گذشته به واسطه آن بین وزارت ارتباطات و آموزش و پرورش تفاهمنامه‌های مختلفی امضا شده بود، به‌تازگی به پایان رسیده است. شبکه هوشمندسازی مدارس یا دانا همان پلتفرمی است که به‌نظر کارشناسان فنی می‌تواند زیرساخت اصلی آموزش مجازی در کشور باشد.
ارتباط این مدارس هم رایگان است و سرویسهای مختلف می‌توانند با همکاری استارتاپ‌ها و دولت روی آن سوار شوند. استفاده از کتابخانه دیجیتال، دسترسی به اپلیکیشن‌های کتابخوان، سرویسهای VOD با محتوای آموزشی و... ازجمله سرویس‌هایی هستند که می‌توانند روی این شبکه به‌صورت رایگان در دسترس باشند. به گفته مقام‌های وزارت ارتباطات، بسیاری از استارتاپ‌ها برای ارائه خدمات روی این شبکه اعلام آمادگی کرده‌اند. فهرست این شرکت‌ها و استارتاپ‌ها به بیش از ۱۰۰ مورد رسیده است که می‌تواند یک جهش مهم برای آموزش الکترونیکی باشد.
علاوه بر این، سازمان فناوری اطلاعات تلاش دارد تا راه‌اندازی اینترنت برای این مدارس را نیز امکانپذیر سازد. سرعت اینترنت اختصاص داده شده به مدارس نیز بالاترین حد امکان دسترسی سرعت در منطقه آنها لحاظ شده است. آنطور که سازمان فناوری اطلاعات گزارش می‌دهد حتی مدارس کپری در برخی استان‌های کشور به اینترنت مجهز شده‌اند.
براساس این طرح حتی از خانه هم امکان استفاده دانش‌آموزان از این شبکه وجود دارد. با کمک اپراتورها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت ثابت وزارت ارتباطات طرحی را درنظر دارد که به واسطه آن بتواند اینترنت مصرفی در این شبکه را برای دانش‌آموزان و شاید معلمان رایگان کند. این طرح با اجرای یک کد دستوری عملیاتی خواهد شد و والدین می‌توانند پس از احراز هویت دانش‌آموزان خود، از اینترنت ویژه مورد استفاده در این شبکه بهره‌مند شوند.
در همینه زمینه :
