کوه سپید، سیاه شد

محمد باریکانی ـ خبر‌نگار

 آتش این‌بار به منطقه کوه سفید شهرستان ممسنی در مرز میان لرستان و فارس به زیر پای قلعه سپید تاریخی ممسنی افتاد. منطقه کوه سفید ممسنی یکی از مناطق تاریخی استان فارس است که علاوه بر پوشش گیاهی مناسب دارای یک قلعه باستانی از دوره ساسانی تا دوره اسلامی است. اگر در دوره تاریخی این مغول‌ها بودند که دژ سپید را با خاک یکسان کردند و سلجوقی‌ها بار دیگر آن‌را از نو بنا کردند، حالا آتشی که از 2 روز قبل به عرصه‌های طبیعی کوه سپید ممسنی افتاد به‌تدریج به پای قلعه تاریخی ثبت ملی شده رسیده است.

سوختن دژ ملی ممسنی
قلعه سپید ممسنی در استان فارس 12بهمن‌ماه سال1381 به شماره7216 در فهرست آثار ملی کشور به‌ثبت رسید. هنوز اما این اثر مهم تاریخی شهرستان ممسنی تعیین عرصه و حریم نشده است.
دژ سپید ممسنی، بنای کهن اسطوره‌ای ایران است که فردوسی ابیات متعددی در وصف آن سرود. رستم در شاهنامه، سربازان خود را سوار بر گونی‌های نمک به درون این دژ مستحکم اعزام کرد. این قلعه براساس روایات تاریخی حتی توانست از فرمان تخریب قلاع ایران توسط هلاکوخان در امان بماند. تیمور گورکانی عامل انقراض سلسله آل مظفر در ایران، سلطان مبارزالدین محمد، سرسلسله آل‌مظفر را که به‌دست فرزندان خود اسیر و کور و در همین قلعه محبوس شد، از دژ سپید رهانید. اواخر دوره فتحعلی‌شاه نیز این قلعه شاهد اتفاقات نظامی بود. سرکشی طوایف لر ممسنی در اواخر سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار، موجب شد لشکری از آذربایجان مأمور سرکوب آنها در کوه سفید شود. دژ سپید توسط لشکر آذربایجانی‌ها محاصره و تسلیم شد. اما این تسلیم یک تراژدی همراه داشت. 100زن حاضر در قلعه همراه با فرزندانشان برای آنکه اسیر لشکریان آذربایجان نشوند خود را از دیوارهای قلعه به پایین انداختند و از بین رفتند.
آتش حالا به جان کوه سفید افتاده است و دیوارهای سنگی این دژ باستانی را گداخته و تیره کرده است؛ آتشی که نه از سر کین مغول‌ها که احتمالا تعمدی به جان منطقه افتاد و عرصه وسیعی از پوشش گیاهی را خاکستر و دژ سپید را سیاه کرد.

جمع بندی خسارات انجام نشده است
عصر دیروز هم آتش کوه سفید مهار نشد و علیرضا مسعودی‌جم، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان نورآباد ممسنی که در منطقه مهار آتش بود به همشهری گفت: آتش به دژ سپید رسید و باقیمانده این دژ ثبت ملی شده را هم فرا گرفت.
به گفته مسعودی‌جم، 3 پرواز بالگرد برای هلی‌برد نیرو به خط‌الراس کوه سفید و بر فراز قلعه سپید ممسنی انجام شده بود تا اطفای حریق در منطقه انجام شود. رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نورآباد ممسنی با اعلام این مطلب که بلوط‌زارهای واقع در کوه سفید ممسنی در آتش‌سوزی 2 روز اخیر طعمه حریق شد از گمانه‌زنی درخصوص میزان عرصه‌های طبیعی آتش گرفته خودداری کرد و گفت: بیش از 100 داوطلب ، نیروی مردمی و نیروهای امداد و اعضای یگان حفاظت منابع طبیعی در حال مقابله با گسترش آتش در منطقه کوه سفید ممسنی هستند و هنوز جمع‌بندی کامل از حجم خسارات واردشده به این منطقه و میزان عرصه‌های آتش گرفته صورت نگرفته است. علیرضا مسعودی‌جم تأکید کرد: در آتش‌سوزی کوه سفید ممسنی، باقیمانده بنای باستانی قلعه سپید نیز به‌طور کامل دچار حریق شده است.

بالگرد آتش‌نشان هم نیامد
آتش در کوه سفید ممسنی که از روز جمعه آغاز شده و تا عصر دیروز ادامه داشت هنوز مهار نشده و به رغم آنکه مسئولان محلی اداره منابع طبیعی و محیط‌زیست خود نیز به‌منظور اطفای حریق به منطقه کوه سفید رفته بودند، اما بالگردهای آب‌پاش با گذشت 2روز از آتش‌سوزی گسترده در این منطقه به کوه سفید اعزام نشده بودند و تنها 3پرواز بالگرد برای جابه‌جایی نیرو به قلعه سپید بر فراز کوه سفید انجام شد. گزارش‌ها از تعمدی بودن آتش در منطقه کوه سفید شهرستان ممسنی خبر می‌دهند. اما هنوز مشخص نیست عامل آتش‌سوزی اخیر در این منطقه گردشگران هستند یا شخص و گروهی با قصد و نیت قبلی آتش به جان سفیدکوه انداخته‌اند.
در ماه‌های گذشته آتش‌سوزی‌های گسترده در عرصه‌های طبیعی ایران عمدتا در مناطق زاگرسی کشور در غرب و جنوب غرب کشور اتفاق افتاد که منجر به نابودی هزاران هکتار از عرصه‌های طبیعی کشور و قلع و قمع میلیون‌ها بلوط ارزشمند شد. آتش‌سوزی‌ها در منطقه خائیز کهگیلویه و بویراحمد، در خوزستان و کردستان و در آخرین مورد کوه سفید ممسنی توسط عامل انسانی ایجاد شد و زاگرس را در آتش تعمدی و غیرتعمدی سوزاند.