فرمان عفو عمومی

  احسان بهرام‌غفاری  

در تاریخ 28شهریورماه، درست سه روز پس از استعفای رضاشاه و انتصاب فرزند او، در نامه‌ای از سوی شاه، فرمان عفو عمومی به هیئات دولت وقت صادر شد و شخص نخست‌وزیر این پیام را به‌وزارت دادگستری ابلاغ کرد تا به اجرا در آید. متن فرمان بدین شرح بود: «نظر به ماده 55 قانون کیفر عمومی، به موجب این فرمان به دولت اجازه داده می‌شود که بزهکاران سیاسی و همچنین غیرسیاسی را که قانونا بخشودگی و تخفیف را مطابق مقررات قانون درباره آنها اجرا نماید و نسبت یکسانی هم که برای بخشودگی آنها طبق ماده 54 قانون کیفر عمومی تصویب قانون خاصی ضرورت دارد، وزارت دادگستری فورا لایحه آن‌را تهیه و به مجلس شورای ملی پیشنهاد نموده، پس از تصویب به موقع اجراگذارند.» اگرچه حکم شاه صراحتا دستور به آزادی زندانیان داده بود اما اوضاع کشور در آن زمان به شکلی بود که این فرمان آن‌طور که باید و شاید اجرایی نشد و نه تنها این، بلکه بسیاری دیگر نیز به زندان انداخته شدند و هرجا سخنی در نقد شاه از ایران رفته، دربار، رجل سیاسی و نظامی و یا شاه فعلی می‌شد، اقدام علیه امنیت کشور خوانده یا نام شرارت و بزهکاری بر آن  می‌نهادند و زندان‌ها را پر می‌کردند. حتی عشایر دورافتاده و روستاییان نیز از این بگیروببندها در امان نبودند و به بهانه‌‌های مختلف سرکوب یا دستگیر می‌شدند.