چند و چون
به‌هم‌ریختن نظام عرضه و تقاضای لوازم خانگی
افزایش نرخ مصوب لوازم خانگی، رشد هزینه تمام‌شده تولید، کمبود و افزایش قیمت این اقلام موجب گلایه مصرف‌کنندگان و افزایش سهم محصولات قاچاق از بازار شده است. با حمیدرضا غزنوی، عضو هیأت مدیره و سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی گفت‌وگو کرده‌ایم.
علت کمبود و عرضه چندنرخی لوازم خانگی چیست؟
علت اصلی کمبود، گرانی و عرضه چندنرخی برخی انواع لوازم خانگی به‌هم‌ریختن نظام عرضه و تقاضا است که موجب افزایش فاصله قیمت کارخانه و بازار این محصولات شده است. با وجود این در برخی اقلام هنوز هم نرخ کارخانه و بازار تفاوت چندانی ندارد؛ در واقع این موضوع در مورد محصولات برندها در برخی انواع یخچال و فریزر، سایدبایساید و ماشین لباسشویی مصداق دارد. بخشی از این کمبود به‌دلیل خروج شرکت‌های خارجی از بازار ایران و مشکلات پرکردن خلأ سهم بازار 60درصدی قبلی محصولات خارجی توسط تولیدکنندگان بوده که همه شرکت‌ها قادر به تولید و عرضه لوازم خانگی جایگزین محصولات خارجی نبوده و تامین مواداولیه و قطعات تولید اینگونه لوازم خانگی نیز با مشکلاتی مواجه است.
یعنی منشأ این گرانی، کمبود تولید و عرضه است؟
گرچه تولیدکنندگان داخلی برای جایگزین کردن سهم بازار محصولات فولادی، میزان تولید را افزایش داده‌اند اما این افزایش تولید به‌گونه‌ای نبوده که همه نیاز بازار را تامین کند. از سوی دیگر با وجود وعده‌های مسئولان هنوز تولیدکنندگان با تنگناهایی مانند افزایش قیمت فولاد، تامین و نقل‌وانتقال ارز مورد نیاز برای واردات مواداولیه و قطعات مورد نیازشان مواجه هستند. به‌نظر می‌رسد همه مشکلات بازار با حمایت بیشتر و تسهیل روند تولید، مرتفع خواهد شد. تولیدکنندگان برای افزایش تیراژ تولید نیازمند حمایت بیشتر با تخصیص ارز و تامین مواداولیه هستند. مثلا اگر ورق فولادی را با ارز آزاد وارد کنیم قیمت هر کیلوگرم آن حدود 11هزار تومان تمام می‌شود اما اکنون فولادی‌ها این محصول را در بازار آزاد به قیمت هر کیلوگرم 20تا 25هزار تومان می‌فروشند یا عرضه آن در بورس به‌گونه‌ای است که همه تولیدکنندگان قادر به تامین آن نیستند، این در حالی است که در برخی انواع لوازم خانگی حجیم مانند پشت یخچال سایدبایساید از ورق گالوانیزه یا در برخی یخچال‌ها از ورق فولادی استفاده می‌شود. گرچه سهم این ماده اولیه در لوازم خانگی خرد کمتر است اما مشکلات دیگری مانند تخصیص ارز یا تامین مواد پتروشیمی مطرح است. در زمینه تولید تلویزیون که عمق ساخت داخل کمتر و وابستگی ارزی بیشتری دارد، تخصیص و تامین ارز و واردات مواداولیه مشکل‌ساز شده است.
شرکای چینی تا چه حد به قراردادهای تامین مواداولیه لوازم خانگی پایبند بوده‌اند؟
مشکلی در زمینه دبه شرکت‌های چینی برای تامین مواداولیه و قطعات نداریم اما شرکت‌های چینی نیز در فروش اینگونه اقلام به تولیدکنندگان ایرانی با تنگناهای تحریم‌های آمریکا مواجه هستند، با وجود این شرکت‌های چینی بیش از سایر شرکت‌ها برای تامین مواداولیه و قطعات با طرف‌های ایرانی همکاری می‌کنند. میزان وابستگی تولیدکنندگان داخلی به مواداولیه و قطعات وارداتی نیز در مورد برندها و محصولات مختلف، متفاوت و به‌طور متوسط از 5تا 40درصد است.
علت تداوم عرضه رسمی لوازم خانگی قاچاق با وجود درج کد شناسه چیست؟
متأسفانه درج کد رهگیری لوازم خانگی برای برخورد با محصولات قاچاق در سطح عرضه نیز به‌درستی اجرایی نشده و فاقد کارایی لازم بوده است. این شرایط موجب شده تا لوازم خانگی قاچاق آزادانه و به وفور در بازار عرضه شود و بخشی از سهم بازار محصولات خارجی تولید، مونتاژ یا واردات رسمی را به‌خود اختصاص داده است. بارها این موضوع را به دستگاه‌های نظارتی مانند وزارت صمت یا تعزیرات منعکس کرده‌ایم اما تا‌کنون هیچ اتفاق خاصی نیفتاده و همچنان با عرضه‌کننده این محصولات قاچاق مماشات می‌شود.
