قدم جدید برای اتصال مغز به کامپیوتر

ساسان شادمان منفرد_خبرنگار

یک اتفاق بزرگ و بی‌نظیر در تاریخ حیات بشر در شرف وقوع است. ایلان ماسک، کارآفرین و تاجر ثروتمندی که به رویاپردازی‌های بلندپروازانه شهره است، از یک رابط بین مغز انسان و رایانه که توسط شرکت «نورالینک» ساخته شده، رونمایی کرد.
در یک برنامه هیجان انگیز ماسک که به طرح‌های بلندپروازانه‌‌اش مشهور است برای نخستین بار یک تراشه کامپیوتری به نمایش گذاشت که برای آزمایش در مغز یک خوک جاسازی شده و به گفته او نشان دهنده پیشرفت در استفاده از فناوری رایانه‌ای برای بهبود بیماری‌های عصبی در انسان است.
این خوک که گرترود نام دارد، یک پردازنده به اندازه سکه در مغزش دارد که سیگنال‌های بی‌سیم می‌فرستد که نشان‌دهنده فعالیت عصبی در پوزه او در هنگام یافتن غذاست.
نورالینک که شرکتی متعلق به ماسک، صاحب تسلا و اسپیس‌ایکس به‌شمار می‌آید، در حال کار روی توسعه رابط‌های مغز انسان و رایانه است. این شرکت برای نخستین‌بار برخی از فناوری‌هایش را در این خصوص به نمایش گذاشته است. یکی از اهداف اصلی این است که شرکت با کاشت دستگاه‌های رابط در انسان‌هایی که دچار قطع نخاع شده‌اند، کنترل آنها به‌وسیله تلفن‌های هوشمند و یا رایانه‌ها را امکان‌پذیر سازد. روزنامه ایندیپندنت در این خصوص نوشته است که این دومین رویداد عمومی از زمان راه‌اندازی فناوری عصبی از زمان تأسیس شرکت نورالینک در سال2016 به‌حساب می‌آید؛ برنامه‌ای که هدف نهایی‌اش ادغام انسان‌ها با هوش مصنوعی است. ماسک در این رویداد مهم گفت: «این ابزار مانند Fitbit (دستگاهی برای سنجش عملکرد فیزیکی مانند قدم‌شمار و...) در جمجمه شما با سیم‌های ریز است. من می‌توانم همین حالا یک دستگاه نورالینک داشته باشم و شما ندانید. شاید من چنین باشم.» ماسک در این رویداد که به‌صورت آنلاین برگزار شد، به پرسش‌های متعدد مردم پاسخ داد: «در ابتدا ممکن است که این دستگاه کمی گران باشد، اما در ادامه راه، قیمت آن به‌طور حتم کاهش پیدا خواهد کرد. خصوصی بودن و همچنین داشتن امنیت بالا در دستور کار شرکت برای ساخت این ابزار است. در آینده، شما قادر خواهید بود که خاطرات خود را ضبط و دوباره پخش کنید. حتی این امکان وجود دارد که این خاطرات را به یک بدن دیگر منتقل کنید یا به یک روبات بسپارید. با این روش می‌توان نابینایی، ناشنوایی و قطعی نخاع را از بین برد.» 
این دستگاه به اندازه یک سکه است و می‌توان آن را با بخشی از جمجمه انسان جابه‌جا کرد. ماسک همچنین گفت که این دستگاه یک باتری مادام‌العمر دارد و می‌تواند به‌صورت مستقیم به تلفن هوشمند کاربر متصل شود. برخلاف نسخه اولیه که در رویداد2019 نورالینک به نمایش گذاشته شد، باتری دستگاه کاملا به‌صورت بی‌سیم شارژ می‌شود. هنگامی که آخرین نسخه از این دستگاه روی خوک مورد آزمایش قرار گرفت، توانست فعالیت مغز این حیوان را بخواند و این در حالی بود که هیچ آسیبی به مغز خوک وارد نکرد. با این حال ماسک به این نکته اشاره نکرد که دستگاه قرار است چه زمانی وارد بازار شود.
از سوی دیگر وب‌سایت ورج هم به گزارشی از این رویداد مهم پرداخته است. به‌نوشته این سایت، ماسک به یک بحث چالش‌برانگیز وارد شد و درباره مسائل بسیار مهم و حیاتی سخن گفت: «قرار نیست که به‌طور ناگهانی نورالینک با استفاده از این دستگاه، کنترل مغز انسان‌ها را در دست بگیرد. در اصل هدف، این است که مغز با هوش مصنوعی به نوعی همزیستی برسد.» شاید اینگونه به‌نظر برسد که با این فناوری انسان‌ها عقب خواهند ماند. از این رو، ماسک می‌خواهد، فناوری ای ایجاد کند که امکان «ادغام با هوش مصنوعی» را فراهم کند. او در این خصوص گفته است: «ما یک مغز در داخل یک خمره هستیم و آن خمره، جمجمه ما است.» بنابراین هدف خواندن پیام‌های عصبی مغز خواهد بود.»
پیش‌تر در مصاحبه ای با نیویورک‌تایمز عنوان شده بود که در آینده، دانشمندان نورالینک امیدوارند که از پرتوهای لیزر برای عبور از جمجمه استفاده کنند؛ نه سوراخ کردن آن. طبق این گزارش، آزمایش‌های اولیه با حضور دانشمندان علوم اعصاب از دانشگاه استنفورد انجام خواهد شد. ماسک در این خصوص گفت: «امیدواریم که تا پایان سال آینده این مورد را در یک انسان بیمار داشته باشیم.» او همچنین در قسمتی از بخش پرسش و پاسخ فاش کرد که یک میمون موفق شده با استفاده از مغزش، یک رایانه را کنترل کند. در عین حال باید گفت که کار گذاشتن نورالینک در جمجمه هم کار بسیار دشواری محسوب می‌شود؛ به‌همین دلیل است که شرکت، یک روبات مخصوص جراحی ساخته است تا این امر دشوار را به آن واگذار کند.