زخم کلنگ‌های مجازی

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار

نامش را گذاشته‌اند آموزش دفینه‌یابی. ده‌ها پکیج آموزشی100هزار تومانی، اپلیکیشن هزار و 2هزار تومانی، کانال‌های تلگرامی با بسته‌های آموزشی 10هزار تومانی و... در عصر تکنولوژی و مدرنیسم، وجود دارند و به کاربران‌شان پیداکردن گنج در محوطه‌های باستانی را یاد می‌دهند. همین چند وقت پیش، فردی با نام مستعار پوآرو که خود را سال‌ها نخبه باستان‌شناسی خطاب کرده است، 140خودرو با 500سرنشین را به حوالی نیک‌آباد اصفهان برده و از هرکدام از آنها 300هزار تومان دریافت کرده بود. 500نفر در عصر تکنولوژی و ارتباطات، بیل و کلنگ‌هایشان را برداشتند و به جان محوطه ارزشمند تاریخی در استان اصفهان افتادند تا «گنج» پیدا کنند! پوآرو اگرچه در ابتدای کار متواری شده بود اما در نهایت دستگیر شد تا به قول فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی کشور، درس عبرتی برای سودجویان باشد. پوآرو البته تنها گنج‌یاب این روزها نیست. یک جست‌وجوی ساده در گوگل نتایج حیرت‌انگیزی در این حوزه روی مانیتور شما می‌نشاند. 


گنج‌هایی از جنس نقل و نبات 
سایت‌هایی که پکیج آموزشی گنج‌یابی به شما می‌فروشند، کم نیستند. ده‌ها سایت مخصوص این کار طراحی شده که عموما درآمد‌های خوبی هم دارند. برای مثال، وب‌سایتی با نام دفینه، به ادعای خودش «به‌منظور ارائه فایل‌های معتبر در زمینه گنج، دفینه و گنج‌یابی زیرخاکی برای دانش‌پژوهان» فراهم شده است. این وب‌سایت بسته‌های مختلفی برای آموزش دفینه‌یابی دارد و تمام محصولات صوتی‌ و ‌تصویری‌اش را بدون اینکه فیلتر باشد، به راحتی می‌فروشد. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که هیچ نظارتی بر فعالیت‌های این سایت وجود ندارد و به‌نظر می‌رسد دغدغه‌ای هم برای سامان‌بخشیدن به این فعالیت‌ها تا‌کنون حس نشده است. سایت‌های مختلفی با وجود مخالفت‌های میراث فرهنگی همچنان مشغول فروش پکیج‌های گنج‌یابی هستند؛ «چطور جای گنج را در خواب ببینم»، «طلاهای هخامنشیان کجا هستند؟» و صدها شعار عجیب دیگر. بسته‌های آموزشی این سایت‌ها با نرخی بین 89 تا 200هزار تومان به فروش می‌رسند. البته اگر با مدیران سایت‌ها تماس بگیرید خواهید دید که برایتان پیشنهاد‌های گران‌تر‌ی هم دارند؛ مثلا بسته‌های وی‌آی‌پی تضمینی و 10میلیون تومانی و... آنها دی‌وی‌دی‌هایشان را به همراه کتاب و نقشه‌ها می‌فروشند و یکی از این فروشنده‌ها به همشهری می‌گوید: ما اصول را به شما یاد می‌دهیم. شما روی آثار و نشانه‌ها مسلط می‌شوید و بعد می‌توانید حفاری را آغاز کنید. وقتی از او دلیل و تضمین علمی می‌خواهیم کتاب نایاب گنج‌نامه شیخ بهایی را معرفی می‌کند و وقتی سراغ مجوز می‌گیریم می‌گوید: شما نگران این چیزها نباشید.

اینستاگرام پر از هشتگ دفینه شده است 
بیش از ۱۰ هزار پست در اینستاگرام با هشتگ‌هایی چون دفینه‌یابی، گنج، طلا، فلزیاب و... وجود دارد. یکی ردیاب می‌فروشد، دیگری آموزش می‌دهد و هزینه می‌گیرد و آن یکی هم که در ظاهر دنبال پول نیست، با جذب فالوور و گرفتن تبلیغات برای خود درآمدزایی می‌کند. یکی از این پیج‌ها ردیابی را با عنوان کامل‌ترین ردیاب گنج‌یابی، دارای تفکیک فلزات گرانبها و سنگ‌های قیمتی و آلارم اختصاصی طلا! 60میلیون تومان برای فروش گذاشته است. هر ویدئوی این صفحه، حداقل 6هزار بازدید خورده و بستر فوق‌العاده‌ای برای درآمدزایی برای او فراهم کرده. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که قیمت دستگاه‌های فلزیاب بین 10 تا 60میلیون تومان است. البته بعضی فروشندگان این دستگا‌ه‌ها را به دلار معامله می‌کنند؛ 23هزار دلار، 30هزار دلار. دستگاه‌ها به همراه پک آموزشی در اختیار مشتریان قرارمی‌گیرد و آنها را مطمئن به یافتن گنج می‌کند!
 این در حالی است که یگان حفاظت از میراث فرهنگی کشور بارها گفته است که هرگونه تولید، عرضه و تبلیغ دستگاه‌های فلزیاب ممنوع است.

خائنان به ایران باستان 
محصول این صفحات بی‌در و پیکر اینستاگرامی فردی با نام مستعارش پوآرو بود. او که خود را نخبه باستان‌شناسی می‌داند در یک فراخوان از تمامی طرفداران خود در فضای مجازی خواست تا در روزهای اخیر به نیک‌آباد در نزدیکی شهر اصفهان بروند. آنطور که فیلم‌های او در فضای مجازی پخش شده است و براساس ادعای خودش ۵۴۰ نفر با ۱۴۰ خودرو در این کلاس آموزش گنج‌یابی شرکت کرده‌اند. هزینه شرکت در این برنامه براساس شنیده‌ها، بیش از 300هزار تومان بوده است. پوآرو تنها سودجو و خائن به میراث فرهنگی کشور نیست. کانال گنج‌گرام، آکادمی گنج‌یابی و هزار و یک صفحه و کانال دیگر این روزها به کسب درآمد از این راه مشغول شده‌اند. اما چه‌کسی می‌تواند خسارت‌هایی که او پیش از این به آثار باستانی کشور زده‌است را جبران کند؟ اصلا آیا آماری از دفینه‌هایی که خود او پیدا و از اموال کشور غارت کرده وجود دارد؟