آسیا
پول‌های کثیف نجیب
ماه پیش، دادگاهی در مالزی نجیب رزاق، نخست‌وزیر پیشین این کشور را در نخستین محاکمه از چند محاکمه مربوط به فساد دولت او گناهکار اعلام کرد. دادگاه او را به‌خاطر سوءاستفاده از قدرت و مشارکت در پولشویی و نقض تعهدات در مجموع به 60سال دیگر زندان محکوم کرد. نجیب علیه حکم دادگاه فرجام‌خواهی خواهد کرد. با توجه به حضور متحدانش از حزب سازمان ملی متحد مالایی‌ها در دولت، سرنوشت او نشان خواهد داد که کوالالامپور تا چه میزان در مبارزه با فساد جدی است.
این که چطور مالزی به اینجا رسیده است و چطور با میراثی که رزاق به جای گذاشته برخورد خواهد کرد، نشان‌دهنده مسیر کوالالامپور در آینده خواهد بود.
فارن پالیسی در مقاله‌ای در این‌باره نوشته‌است، نجیب رزاق در سال2009 به عنوان یکی از اعضای برجسته حزبش نخست‌وزیر شد. حزب او در سال1957 قدرت را در دست داشت. آرون کانلی محقق امور جنوب‌شرق آسیا درباره رویکرد دولت‌های مالزی در این سال‌ها گفته است: «همچون بسیاری از کشورهای جنوب آسیا، مالزی با دقت رابطه‌اش را با چین و آمریکا تنظیم کرده است. آنها همکاری‌های امنیتی محدودی با آمریکا دارند. پکن هم بزرگ‌ترین شریک تجاری مالزی است. رزاق به سختی تلاش کرد تا رابطه دوستانه‌ای با رهبران آمریکا ایجاد کند اما در عین حال به دنبال حمایت‌های مالی شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین بود.» برخی در مالزی می‌گویند این رویکرد در واقع او را به زیر کشیده است.
آنطور که ویل دویگ روزنامه‌نگار سرشناس جنوب آسیا گزارش داده، وقتی که رزاق در سال2018 از کار برکنار شد، هیچ‌کس به اندازه چینی‌ها ناراحت نشد چون او به چینی‌ها دسترسی فوق‌العاده‌ای به مالزی داده بود. در سراسر کشور، پروژه‌های زیرساختی مورد حمایت چین در حال برنامه‌ریزی یا اجرا بودند. این پروژه‌ها، هزینه‌های زیادی هم داشتند. در سال2015، رزاق برای توسعه یک صندوق با نام 1MDB به فساد سطح بالا متهم شد. با نزدیک شدن انتخابات سال2018، مخالف اصلی او، ماهاتیر محمد اینطور مطرح کرد که پول‌های چینی‌ای که به کشور سرازیر می‌شدند برای پر کردن خزانه خالی این صندوق مورد استفاده قرار گرفته است.
در ادامه، اتهام‌ها فراتر رفت و اینطور مطرح شد که میلیاردها دلار از حساب این صندوق به حساب‌های شخصی رزاق منتقل شده است. و البته فقط پای چین در میان نبود. در سال2016، وزارت دادگستری آمریکا حدود 2میلیارد دلار دارایی جان لو، یکی از نزدیکان نجیب رزاق را مسدود کرد. این رویداد، رزاق را دچار سردرگمی و موقتا سیاست خارجی مالزی را زیر و رو کرد. در آن زمان، نجیب رزاق و باراک اوباما رابطه نزدیکی با هم داشتند و در سال2014 در هاوایی با هم دیدار کرده بودند. در پاسخ به این کار آمریکا، مدیر رسانه‌ای رزاق، آمریکا را به رویکرد استعماری و مداخله و خرابکاری در سیاست‌های داخلی کشورش متهم کرد. آنطور که الکس هلان مستند‌ساز گفته است، رزاق بعد از این رویداد تظاهر به اصلاحات داخلی را هم کنار گذاشت و با توسل به پایگاه رأی خود، از برتری نژادی و مذهبی به ابزاری برای فشار آوردن به جمعیت چینی‌الاصل مالزی استفاده کرد. او حتی پیش از انتخابات سال2018 تلاش کرد در انتخابات تغییراتی به نفع خود ایجاد کند.
اما نخست‌وزیر نتوانست از همه رسوایی‌ها جان سالم به در ببرد. رزاق چند روز پیش از اینکه با یک جت شخصی به همراه همسرش از کشور خارج شود، دستگیر شد و هر دو تحت حبس خانگی قرار گرفتند. چند روز بعد، پلیس سپیده‌دم به املاک آنها در کوالالامپور حمله کرد و جست‌وجو را شروع کرد. در عکس‌هایی که احتمالا توسط پلیس گرفته شده و بعدا به بیرون درز کرده، مشخص است که هنگام جست‌وجوی خانه آنها، رزاق و همسرش در لباس‌های فاخر ابریشمی روی صندلی‌های مجلل وا رفته‌اند و باز شدن گاوصندوق‌هایشان را نظاره می‌کنند. درون این گاوصندوق‌ها، معادل 28میلیون دلار پول نقد (شامل 26نوع ارز متفاوت) و 50میلیون دلار وسایل لوکس ازجمله 284کیف از برند‌های معروف پیدا شد.
این اتفاق‌ها، به رزاق و حزب او در انتخابات لطمه وارد کرد. نخست‌وزیر شکست سختی خورد و برای نخستین‌بار در 60سال گذشته، قدرت از حزب او به یک حزب دیگر منتقل شد. بعد از رزاق، ماهاتیر محمد 92ساله، نخست‌وزیر سابق مالزی توانست با حزب جدیدش برنده انتخابات شود، به این شرط که بعد از آزادی انور ابراهیم به نفع او از نخست‌وزیری کنار بکشد.
این تغییر، به‌گفته کریتیکا واراگور، نویسنده، چندان امیدبخش نبود؛ «همه خوشحال بودند اما باید یادآوری می‌شد که ماهاتیر محمد در دوران نخست‌وزیری چندان قهرمان دمکراسی نبود. او با مطبوعات آزاد خصومت داشت، با بی‌رحمی مخالفان را تصفیه می‌کرد و بانک‌های دوستانش را از ورشکستگی نجات می‌داد.»
واراگور در سال2020 در مقاله‌ای جداگانه اینطور نتیجه‌گیری کرد که توافق پیچیده برای تقسیم قدرت، مالزی را به عقب رانده است؛ «ابتدای ماه مارس، بحران سیاسی اخیر مالزی بعد از 2 هفته تب و تاب به راه‌حل رسید. محی‌الدین یاسین، عضو پارلمان، به‌عنوان نخست‌وزیر سوگند یاد کرد و به دورانی پرآشوب در سیاست مالزی پایان داد. در این دوره، ماهاتیر محمد استعفا داد، ائتلاف حاکم از هم پاشید، بسیاری از سیاستمداران حزبشان را عوض کردند و به امید اینکه پادشاه آنها را نخست‌وزیر اعلام کند مواضع متفاوتی گرفتند.»
به‌عبارت دیگر، سیاست در مالزی، مثل همیشه است. تنها وقتی می‌توان گفت تغییری بزرگ روی داده که حزب سازمان ملی متحد مالایی‌ها تصمیم بگیرد دست از حمایت از رزاق و متحدان او بردارد و اجازه دهد که دادگاه عدالت را درباره آنها پیاده کند. در غیر این صورت، وضع همان خواهد بود که تا حالا بوده است.
