چند و چون
سهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای ازگرانی حبوبات
افزایش قیمت انواع حبوبات از نیمه دوم سال گذشته و با تغییر مبنای ارز مرجع واردات از دولتی به نیمایی، موجب حذف یا کاهش سهم این اقلام در سبد مصرفی برخی خانوارها به‌خصوص اقشار کم‌در آمد شده است. با هادی هاشمی، کارشناس اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفت‌وگو کرده‌ایم.
علت نوسان قیمت حبوبات در بازار چیست؟
اکنون آخر فصل تولید حبوبات است و تا یک‌ماه آینده انواع حبوبات تازه تولید داخل به بازار عرضه می‌شود. امروز قیمت تجاری(عمده‌فروشی) هر کیلوگرم لوبیا چیتی در خمین(مرکز سورت) 19تا 20هزار تومان است و با هزینه بوجاری، کسر بار و حمل‌ونقل به 21هزار و 200تومان افزایش می‌یابد و با این روند نرخ عمده‌فروشی هر کیلوگرم لوبیا چیتی پاک شده در بازار تهران به قیمت 21هزار و 800تا 22هزار تومان افزایش می‌یابد. وقتی این محصول دستچین می‌شود، نرخ عمده‌فروشی آن نیز افزایش می‌یابد. اما نرخ لوبیا چیتی و حبوبات هم همانند سایرکالاها تابع عرضه و تقاضا بوده و متغیر است؛ مثلا وقتی کارخانه‌های کنسروی به‌دلیل آزاد بودن صادرات این اقلام، لوبیا چیتی بیشتری را از خمین خریداری می‌کنند، نرخ این محصول در بازار افزایش می‌یابد. قبل از عید نرخ لوبیا چیتی به 21هزار تومان و سپس به 17هزار تومان کاهش یافت. طی 5تا 10اردیبهشت افزایش قیمتی را در حبوبات شاهد بودیم که این افزایش قیمت هیچ ارتباطی به تغییر ارز مرجع واردات یا گرانی نرخ ارز نداشته است.
یعنی تغییر مبنای قیمت ارز واردات حبوبات به نیمایی تأثیری در گرانی نداشته است؟
طی سال‌های گذشته به‌دلیل تخصیص ارز 4200تومانی برخی انواع حبوبات مانند لوبیاچیتی و سفید و عدس وارد می‌شد که امسال این واردات به عدس محدود شده و متعجب هستم که چرا علت گرانی حبوبات نرخ ارز اعلام می‌شود. با توجه به اینکه 95درصد حبوبات وارداتی طی یک سال گذشته عدس بوده و این محصول نیز به اندازه کافی وارد شده است، تغییر نرخ ارز تأثیری در گرانی حبوبات نداشته است. با وجود این باید بین نرخ عمده‌فروشی و خرده‌فروشی حبوبات تفاوت قائل شد. با درنظر گرفتن نرخ عمده‌فروشی 22هزار تومانی لوبیا چیتی و هزینه‌های دستچین شدن محصول، سود خرده‌فروشی و... نرخ این محصول افزایش می‌یابد. اما منشأ اصلی گرانی حبوبات در مرحله بسته‌بندی و عرضه این اقلام در فروشگاه‌های زنجیره‌ای است چرا که امکان گرانفروشی حبوبات در بخش عمده‌فروشی با توجه به رقابت عرضه‌کنندگان در بازار مولوی وجود ندارد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای اجازه دارند تا 13درصد قیمت خرده‌فروشی حبوبات را در مراحل بسته‌بندی و عرضه دریافت کنند اما این فروشگاه‌ها عملا با افزودن الحاقیه‌هایی به نرخ مصوب حدود 35درصد به قیمت حبوبات بسته‌بندی و دستچین اضافه می‌کنند. وقتی نرخ یک بسته 900گرمی حبوبات در این فروشگاه‌ها مثلا 38هزار تومان است مردم تصور می‌کنند که بخش عمده این قیمت نصیب تولید‌کننده می‌شود اما واقعیت آن است که 35تا 40درصد این قیمت را فروشگاه‌های زنجیره‌ای به‌خود اختصاص می‌دهند اما در قراردادهای این فروشگاه عرضه حبوبات با نرخ سود 13درصدی درج شده است.
علت بالا ماندن نرخ حبوبات فله در بازار چیست؟
قیمت حبوبات تولید داخل با توجه به فصل تولید و عرضه تغییر می‌کند. اکنون نزدیک به 11ماه از فصل تولید و عرضه قبلی لوبیاچیتی و لوبیا قرمز گذشته و نخود تولید داخل تازه به بازار عرضه شده است. علاوه بر آن وقتی قیمت دلار افزایش می‌یابد به‌دلیل کاهش ارزش پول ملی و تفاوت قیمت حبوبات در ایران و سایر بازارهای جهانی، صادرات انواع حبوبات نیز دارای صرفه اقتصادی می‌شود یعنی با توجه به نرخ هزار و 250دلاری هر تن لوبیا سفید یا قیمت نخود در بازارهای جهانی، صادرات این اقلام مقرون به صرفه می‌شود. همچنین طی چند سال گذشته تخصیص ارز دولتی برای واردات حبوبات موجب شده بود تا تولید داخل این اقلام صرفه اقتصادی نداشته باشد و بسیاری از کشاورزان از کشت حبوبات خودداری می‌کردند اما اکنون افزایش قیمت حبوبات موجب ترغیب کشاورزان به تولید و عرضه حبوبات شده است.
