در جوار عشق و اندیشه
عباسعلی پاسبان رضوی کتابفروشی باستان را در مشهد افتتاح کرد
ندا زندی
دقیق معلوم نیست چه کتابی شاگرد کتابفروشی «زوار» را، که همیشه سیگار اشنو گوشه لب داشت، شیفته کتاب کرد اما خودش گفته بود از نخستین روز آشناییاش با کتاب احساس کرده که این دوست نویافته در سینه خود شعلههای جاویدانی از فروغ اندیشه انسانهای بزرگ دارد. پس تصمیم گرفت این روشناییها را با انتشار کتاب به میان اجتماع آورد. عباسعلی پاسبان رضوی در 1313شمسی کتابفروشی خود را بهنام «پاسبان» در نزدیکی مرقد امام هشتم(ع) افتتاح کرد و بعدها نام آن را به «باستان» تغییر داد. شروع کارش با کتابهای کمحجم و درسی بود ولی در ادامه به چاپ و نشر کتابهای دانشگاهی و متون اصلی ادبیات و الهیات اسلامی همت گماشت. اینطور شد که باستان، گعده استادان دانشگاه شد. به گفته محمود ناظران، از پیشکسوتان چاپ و نشر خراسان، در مشهد انتشارات باستان تنها ناشری بود که اغلب استادان دانشگاه به آن اعتماد داشتند. البته چاپ کتابهای علمی خالی از سختی هم نبود، چنان که خودش در اینباره گفته: «اقدام به چاپ کتب علمی کار مشکلی است و ناشر در حالی میتواند نسبت به چاپ کتابهای بزرگ و حجیم اقدام کند و موفق شود که سرمایه کلانی را در این راه به مصرف برساند و از کوشش و تلاش برای رسیدن به مقصود خسته نشود... بهویژه در شهرستانهای دور از مرکز فقدان وسایل، کار را دشوارتر میکند». خیرخواهی عباسعلی در خانواده و در میان بزرگان مشهد زبانزد بود و به دانشآموزان بیبضاعت، کتاب و نوشتافزار مجانی میداد یا با قرض و نسیه دادن کتاب، مشتریان جوانش را به مطالعه تشویق میکرد.