خانه دوست کجاست؟

زهرا رستگار مقدم_روزنامه نگار

قرار بود همه‌چیز خوب باشد. قرار بود خانه‌هایی از دوستی در دل دو کشور بنا شود و ما مرزها را با نقطه‌چین‌های فرضی کمرنگ کنیم و به هم پل بزنیم؛ از همان سال‌های ۱۳۴۶ که سفارت ایران در کره‌جنوبی گشوده شد تا بعدتر که ۲۰۰ هزار کارگر کره‌جنوبی برای کار در بخش‌های ساخت‌وساز به ایران آمدند و بحران نفتی کره که باعث برگزاری اجلاس کره-ایران در تهران شد و قرار بود در 5سال حجم معادلات تجاری به 2میلیارد دلار برسد تا قراردادهای سانگ‌یانگ و شرکت ملی نفت ایران، هنگامی که شرکت هیوندای وارد همکاری با ما شد تا برای ساخت یک کارخانه کشتی‌سازی در نزدیکی بندرعباس، پیمانکاران کره‌ای فعالیت‌شان را در ایران بیشتر کنند، قراردادهای خطوط هوایی، استخدام 70 پرستار کره‌ای در «بیمارستان مفید» تهران قبل انقلاب، همه تلاش‌هایی بود برای کنار هم ماندن. 

هرچند گاهی این روابط با نوسان همراه بود، مثل آن وقت که ساکنین محله گانگنام از دولت خواستند نام خیابان تهران را در سئول تغییر دهد؛ چون به‌نظرشان ایران در دهه1980 میلادی کشوری منزوی و ‌دور از جامعه بین‌المللی تصور می‌شد. حتی وقتی چنین نشد و دوباره پیوندها پا گرفت و کمپانی‌های آی‌تی شروع به فعالیت در خیابان تهران کردند تا آن خیابان را در سئول به قلب صنعت فناوری اطلاعات بدل کنند و لقب سیلیکون‌وَلی بر تهرانِ سئول بگذارند، می‌خواستند دو کشور کنار یکدیگر باشند. چه باک که همواره رابطه‌ها با افت‌و‌خیز همراه است. روزهایی بود که کره دوست داشت مانند ایران باشد و امروزهایی هست که ایران دوست دارد کره شود. اما برای محکم کردن رابطه دو کشور فعالیت‌های فرهنگی نیز انجام شده که در اینجا به نام‌گذاری دو خیابان تهران و سئول در دو کشور اشاره خواهیم کرد؛ داستان دوستی با دو خیابان.

تلاش‌هایی برای دوستی
آن زمان که غلامرضا نیک‌پی، شهردار وقت تهران، به سئول رفت تا برای همکاری میان این دو شهر، شالوده نامگذاری دو خیابان بزرگ در این دو پایتخت را بگذارد، سال‌ها با رابطه اقتصادی دوطرفه، فروش روزانه ۱۵۷هزار بشکه نفت‌خام به کره‌جنوبی و دیدار برای گسترش روابط دوجانبه و بهبود رابطه دو کشور در تبادلات اخبار و رسانه تا گسترش آموزش و تکنولوژی و حتی اجرای توافقنامه هسته‌ای ایران که هیأتی از بازرگانان را وارد ایران کرد و ۲۰ تفاهمنامه امضا شد و بیش از ۴۹۰ خریدار ایرانی در هتلی در تهران دیدار کردند و روزهای تلخ خروج 2شرکت مهم ال‌جی و سامسونگ و توقف سریال کره‌ای توسط صدا‌و‌سیما فاصله داشتیم.
آن زمان خیابان سئول، هنوز در شمال تهران نبود. سال1354 بود که غلامرضا نیک‌پی، شهردار تهران به سئول رفت و این فکر به ذهنش رسید تا تهران را به سئول برساند. او شالوده نامگذاری 2 خیابان بزرگ در این دو پایتخت را گذاشت و به این شکل خیابانی در تهران به نام «سئول» و خیابانی در سئول به نام «تهران» نامگذاری شدند. خیابان سئول از پایان بزرگراه یادگار امام، نزدیکی اوین آغاز می‌شود و تا میدان شیخ بهایی ادامه پیدا می‌کند. نکته جالب آن است که خیابان تهران تنها نام خارجی در میان خیابان‌های سئول است که با گذشت  3دهه این خیابان به اصلی‌ترین، زیباترین و گرانبهاترین خیابان سئول تبدیل شده است. در خیابان سئول؛ نمایشگاه بین‌المللی تهران، مجموعه ورزشی انقلاب، کمیته ملی المپیک و میدان شیخ بهایی، جای گرفته‌اند و در خیابان تهران شرکت‌های سامسونگ و هینیکس قرار دارند.
 اما چرا این دو شهر چنین توافقی کردند؟ پیش از انقلاب با مسافرت شهردار تهران، برای همکاری دو کشور، سنگ بنای نامگذاری2 خیابان بزرگ در پایتخت دو کشور گذاشته شد. در لوح یادبود نامگذاری این خیابان چنین آمده‌؛ «جاویدان باد دوستی بی‌شائبه مردم دو شهر تهران و سئول». اما از آنجا که هر خیابان برای خود تاریخچه‌ای دارد باید این را هم بدانیم که در گذشته، کره‌ای‌ها آرزوی رسیدن به توسعه و پیشرفت ایران را داشتند.

داستان ما و دوستی‌ها
روابط اقتصادی دو کشور ایران و کره از گذشته بسیار نزدیک و دوجانبه بود. در جریان جنگ اعراب با اسرائیل، کشورهای عربی فروش نفت به همه کشورهای طرفدار آمریکا را تحریم کرده بودند. در آن زمان کره و ایران، هر دو طرفدار آمریکا بودند. این بود که ایران با فروش نفت به این کشور، کارخانه‌های کره‌ای را نجات داد. همکاری دو کشور با انقلاب اسلامی و پس از آن هم ادامه پیدا کرد. با رشد سریع کره، فعالیت شرکت‌های بزرگی مثل سامسونگ، ال‌جی، هیوندا و دوو در بازارهای ایران گسترش یافت. هر دو کشور عضو سازمان جنبش عدم‌تعهد بوده و هستند و هیچ‌گونه وابستگی خاصی به قطب‌های نظامی جهان ندارند. روابط این دو کشور پیش و پس از اعمال تحریم‌ها علیه ایران متفاوت بوده ‌است. در سال‌های اخیر کره‌جنوبی چهارمین خریدار بزرگ نفت از ایران بوده. کره‌جنوبی در کنار آلمان، بریتانیا، ژاپن، هلند و مالزی از خریداران اصلی گاز ایران شدند. همینطور همکاری برای بازگرداندن امنیت به افغانستان بین این دو کشور بیشتر شد. البته فعالیت فرهنگی به این دو خیابان محدود نماند و با برگزاری مراسمی به نام «کره، شب درخشان ایران» در تهران، حضور دو کارگردان ایرانی در جشنواره بوسان و گسترش همکاری دو کتابخانه ملی ایران و کره با یکدیگر سعی شد این نزدیکی‌ها حفظ شود. حتی پس از سال‌ها در سال ۲۰۰۳ پارک سئول هم در تهران افتتاح شد. در این زمان دیگر شهردار تهران، محمدحسن ملک‌مدنی بود و او این پروژه را به مناسبت چهلمین سالگرد روابط دو کشور به‌عهده گرفت.
حالا اشتراکات زیادی بین دو کشور وجود دارد؛ داستان پرکشش و دنباله‌داری از تلاش برای کنار هم ماندن‌ها، تلاش برای رونق تهران در سئول و سئول در تهران که توانسته بخشی از مردم کره‌جنوبی را در تهران و دلبستگی‌هایی از تهران را در سئول مستقر کند. روابط همیشه بر ظرایفی استوار است که کسی نمی‌داند چه آینده‌ای برایمان خواب دیده. هرچند تحریم سایه سیاه و تندی داشته که بخشی از دوستی‌هایمان را خدشه‌دار کرده است؛ آنقدر که باید پرسید خانه دوست کجاست؟