هزار مذاکره بهتر از یک جنگ

حسن بهشتی‌پور‌-کارشناس مسائل سیاست خارجی

رفت‌وآمدها، تماس‌های تلفنی و ارتباطات تصویری اخیر میان ایران و برخی کشورهای منطقه‌ای ازجمله ویدئو‌کنفرانس اخیر میان وزرای امور خارجه ایران و امارات اگرچه تعبیر به بهبود تیرگی روابط همسایگی ایران می‌شود، ولی هنوز با خوش‌بینی فاصله زیادی وجود دارد. صرف یک نشست ویدئویی را نمی‌توان در این معنا تلقی کرد که رویکرد 2کشور نسبت به یکدیگر تغییر کرده است. این گفت‌وگوی تصویری در شرایطی صورت گرفت که امیر امارات دچار کسالت است و احتمالا آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان از این فرصت استفاده کرده تا هم از امیر امارات احوالپرسی کرده باشد و هم تلاش مجددی کرده باشد تا ایران را پیشگام در توسعه مناسباتش با همسایه نشان دهد. ایران چه بخواهد، چه نخواهد، نقشی در تعیین همسایگان خود نداشته است. امارات همراه با برخی کشورهای دیگر حوزه خلیج‌فارس از جنوب همسایه ایران محسوب می‌شود و جمهوری اسلامی ایران باید تلاش کند تا آنجا که امکان دارد با حفظ منافع ملی و عزت ملی، روابط خود را با همسایگانش بهبود دهد؛ ولو اینکه در مقاطعی سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که درست در نقطه مقابل ایران باشد. روابط با همسایگان یک روابط ویژه تلقی می‌شود و باید برای آن سرمایه‌گذاری کرد. در مقاطع مختلف به بهانه‌های مختلف می‌شود این تلاش را از سر گرفت. این تماس تلفنی شاید شرایط خوبی را ایجاد کند تا آقای ظریف گام بلندتری برای تجدید روابط با برخی کشورهای حوزه خلیج‌فارس بردارد. ایران هم‌اکنون با عربستان سعودی، امارات و بحرین روابط سردی دارد و مشکلات متعددی در روابط ایران با این 3کشور وجود دارد. روابط ایران با عمان و قطر خوب است و با کویت نیز یک حالت بینابینی وجود دارد ولی با امارات، عربستان و بحرین سر موضوعات مختلف اختلاف دیدگاه‌های متعدد وجود دارد. ولی این اختلاف دیدگاه‌ها و سیاست‌های امارات نباید مانع از این شود که ایران از تلاش برای عادی‌کردن مناسباتش با کشورهای همسایه دست بردارد. امارات سال گذشته در زمینه یمن اقداماتی انجام داد که نشان از آمادگی این کشور برای رسیدن به یک راه‌حل صلح در ارتباط با این کشور داشت و ایران هم از این موضوع استقبال کرد، ولی بعدا به دلایلی پیگیری نشد که یکی از آنها منافع آمریکایی‌ها در منطقه است. ایالات متحده به‌دنبال این است که هرچه بیشتر کشورهای منطقه علیه همدیگر کار کنند. آمریکا منافع خودش را در تعارض دائمی بین کشورهای منطقه می‌بیند. این تعارض دائمی باعث می‌شود حضور آمریکا در منطقه توجیه شود و مداخلاتش بی‌سبب جلوه نکند. از طرف دیگر، آمریکا همچنان بازار خوبی خواهد داشت تا به بهانه تهدید ایران به کشورهای منطقه سلاح بفروشد. بنابراین اگر ایران موفق شود روابط خودش را با امارات، عربستان سعودی و بحرین بهبود ببخشد، منافع متقابلا سودمندی در روابط میان این کشورها وجود دارد که فعال‌کردن آنها قطعا به زیان آمریکایی‌هاست و موجب صلح و ثبات در منطقه خواهد شد و مردم منطقه قطعا سود بیشتری از بهبود مناسبات ایران با 6کشور حوزه خلیج‌فارس خواهند برد. ایران باید در هر مقطعی از مذاکره ناامید نشود. هزاران ساعت گفت‌وگو و مذاکره بهتر از یک ساعت جنگیدن است. جمهوری اسلامی ایران با حفظ استقلال، عزت ملی و منافع ملی خود راهبرد مناسبی در گفت‌وگو با این کشورها اتخاذ کرده است. اگر این مشکلات کاهش پیدا کند یا حتی از بین برود، بدون‌شک به نفع 2کشور است و این طرفین آمریکایی و اسرائیلی هستند که ضرر می‌کنند، چون دائما به شکل‌های مختلف به این اختلافات دامن می‌زنند.