جهش چک‌های برگشتی با موج نخست حمله کرونا

تازه‌­ترین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که همزمان با موج نخست شیوع ویروس کرونا در ایران و حمله به کسب‌وکارها، شاخص اعتماد بازار یعنی میزان چک‌‌های برگشتی جهش داشته و با بازگشایی کسب‌وکارها از میزان چک‌های پاس نشده کاسته شده است. این احتمال و خطر جدی وجود دارد که با شیوع دوباره و موج تازه حمله کرونا بار دیگر کسب‌وکارها دچار اختلال شدید شود و میزان بیشتری از چک­‌های پاس نشده روی دست دارندگان این چک‌ها تلنبار شود.
به گزارش همشهری، نسبت چک‌های برگشتی به‌کل چک­‌های ردوبدل شده در شبکه بانکی در بهمن‌ماه پارسال و همزمان با نمایان شدن آثار شیوع کرونا در ایران از حیث تعداد 8.4درصد و از حیث ارزش ریالی 9.5درصد برآورد شده بود که این نسبت در فروردین امسال همزمان با تعطیلی اکثر کسب‌وکارها دگرگون شد و 18.3درصد از تعداد چک‌ها و 20درصد از چک‌های صادرشده از حیث ارزش ریالی برگشت‌خورده و پاس نشده بود. این گزارش می‌افزاید: اگرچه از میزان چک­‌های برگشتی در 2ماهه اردیبهشت و خرداد امسال کاسته شده، اما هنوز نسبت چک‌های برگشتی دورقمی و بالاتر از میزان بهمن‌ماه سال گذشته برآورد می‌شود.
مقایسه وضعیت چک‌های برگشتی در خرداد امسال گویای این واقعیت است که هرچند تعداد برگ چک کمتری برگشت ‌خورده، اما اگر ارزش ریالی را درنظر بگیریم، اوضاع کاملاً متفاوت است. بانک مرکزی می‌گوید: در خردادماه ١٣٩٩، در کل کشور بالغ ‌بر ٨٨١ هزار فقره چک به ارزش حدودی ١٨٦ هزار میلیارد ریال برگشت داده ‌شده است که نسبت به‌ماه قبل، ازنظر تعداد 11.7درصد کاهش و از نظر مبلـغ 11.2درصد افزایش نشان می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله شده در‌ماه مـذکور به‌ترتیب 11.2درصد و 12درصد برگشت داده ‌شده است. این در حالی است که درصد تعداد و مبلغ چک­‌های برگشت داده‌شده در اردیبهشت‌ماه ١٣٩٩ به‌ترتیب معادل 12.5درصد و 12.3درصد و در خردادماه سال ١٣٩٨ به‌ترتیب برابر 9.4درصـد و 11.1درصد بوده است.
این آمارها نشان می‌دهد که سهم استان تهران از چک‌های برگشتی خردادماه امسال از نظر تعداد 10.6درصد و از نظر ارزش ریالی 11درصد کل چک‌های برگشتی کشور بوده؛ چرا که 269هزار فقره چک با ارزشی معادل 87هزار میلیارد ریال تنها در تهران پاس نشده است.

رکوردداران چک برگشتی
خردادماه امسال در بین 31 استان ایران، بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشت‌خورده به‌کل چک­‌های ردوبدل شده در شبکه بانکی به‌ترتیب مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد برابر با 18.1درصد، چهارمحال و بختیاری معادل 15درصد و کردستان 14.6درصد بوده است. این در حالی است که نسبت چک‌­های برگشتی به‌کل چک‌های مبادله شده در استان گیلان 7.7درصد، البرز 9.5درصد و مازندران 10درصد بوده است؛ اما از منظر ارزش ریالی، بالاترین نسبت چک‌های برگشتی به استان خراسان جنوبی با 21.4درصد، سیستان و بلوچستان 19.8درصد و لرستان 19.2درصد و کمترین نسبت چک‌­های برگشتی هم به استان‌های گیلان 8.6درصد، البرز 9.3درصد و هرمزگان 9.6درصد اختصاص دارد.

حساب‌های خالی از پول
بانک مرکزی می‌گوید در سومین‌ماه از سال‌جاری و در شرایطی که شیوع موج کرونا اندکی فروکش کرده و کسب‌وکارها در حال برگشت به حالت عادی بود، بیشترین نسبت تعداد چک های برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی به‌کل تعداد چک‌های برگشتی در استان، به‌ترتیب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی، اردبیل، اصفهان، زنجان کردستان و لرستان اختصاص داشته است. از منظر ارزش ریالی هم بیشترین نسـبت ارزش چک‌های برگشـتی بـه دلایل کسری یا فقدان موجودی به‌کل ارزش چک­‌های برگشتی در استان، به‌ترتیب بـه استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی و کرمان مربوط می‌شود.

احتیاط بازار در تورم و کرونا
شیوع ویروس کرونا باعث شده بسیاری از کسب و کارها با محدودیت‌های جدی مواجه شوند. از سوی دیگر رشد روز افزون تورم انتظاری باعث شده کسب و کارها وسواس بیشتری در فروش کالا و خدمات و دریافت وجوه آن داشته باشند. این احتیاط بازار و خودداری از مبادلات نسیه می‌تواند یکی از دلایل کاهش تعداد چک های برگشتی در بهار امسال و به‌ویژه خرداد ماه باشد اما از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد ارزش چک‌های برگشتی با وجود کاهش تعداد چک‌ها بیشتر شده است و رکود کرونا حتی بازار محتاط را نیز غافل‌گیر کرده و شرایط را به سمتی سوق داده است که چک‌های به ظاهر معتبر و بامحل نیز برگشت بخورند.آمارها نشان می‌دهد در خرداد امسال تعداد چک‌های برگشتی 11.7 درصد کاهش داشته اما ارزش ریالی چک‌ها با رشد 11.2 درصدی مواجه شده است.


ارزش چک‌های برگشتی در خرداد امسال به ١٨ هزار و 600 میلیارد تومان رسیده که نسبت به ماه قبل 11.2 درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه 11.2 درصد از کل تعداد چک‌های مبادله شده در اقتصاد ایران به دلایل مختلف برگشت خورده است