گشایش در پرونده‌ آق‌مشهد

سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

 پرونده وقف 5600هکتار جنگل و عرصه طبیعی کشور در آق‌مشهد ساری، بار دیگر گشوده شد و پیگیری‌های همشهری از سازمان جنگل‌ها، مشخص کرده است که حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، رئیس قوه‌قضاییه نیز پیگیر پرونده وقف آق‌مشهد است.
6‌ماه از بسته شدن آخرین کورسوی امید در بازگرداندن 5600هکتار جنگل هیرکانی به منابع طبیعی کشور می‌گذرد و حالا با دستور پیگیری دوباره این پرونده از سوی شخص رئیس قوه قضاییه و سازمان بازرسی کل کشور، شاید این‌بار نتیجه پیگیری‌ها به بازگشت انفال به منابع طبیعی کشور منجر شود.
روزنامه همشهری در گزارشی که درباره تأیید وقف جنگل‌های جنوب ساری (آق‌مشهد) منتشر کرد، موضوع وقف 5600هکتار جنگل هیرکانی به یک شخص را پیگیری کرد و حالا امیدها به تقاضای ماده477 قانون آیین دادرسی کیفری برای پیگیری دوباره این پرونده بار دیگر به جریان افتاده است.
براساس ماده477 این قانون، درصورتی که رئیس قوه قضاییه رأی قطعی صادره از هریک از مراجع قضایی را خلاف شرع بین تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، می‌تواند پرونده را بار دیگر به دیوان عالی کشور ارسال کند تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضاییه برای این امر تخصیص می‌یابد، رسیدگی مجدد انجام و رأی قطعی پرونده صادر شود. شعب خاص مذکور نیز برخلاف شرع بین اعلام شده، رأی قطعی قبلی را نقض و رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی به‌عمل می‌آورند و رأی مقتضی صادر می‌کنند.
براساس پیگیری‌های همشهری مشخص شد که هم‌اکنون پرونده وقف حیرت‌انگیز جنگل آق‌مشهد ساری، همزمان در دفتر آیت‌الله رئیسی و در سازمان بازرسی کل کشور در حال بازبینی است.
جالب آنکه مساحت جنگل و عرصه 5600هکتاری آق‌مشهد ساری معادل مساحت دشت کامیاران در استان کردستان یا برابر با مساحت کشور «سن مارینو» در قاره اروپا است و باید هرچه زودتر این میزان از میراث طبیعی کشور به منابع طبیعی ایران بازگردانده شود.

آق مشهد احیا نشده که آن را وقف کنند
در نیم قرن اخیر هیچ درختی در جنگل آق‌مشهد ساری کاشته نشده است که حالا متولی وقف 5600هکتار جنگل، درصدد گرفتن رأی احیای این جنگل‌ها برای پرونده آق مشهد باشد و این عرصه از منابع طبیعی کشور را از آن خود کند. رضا افلاطونی، مدیرکل دفتر حقوقی سازمان جنگل‌ها به همشهری می‌گوید: «از قوه قضاییه درخواست می‌کنیم تا پرونده جنگل‌ آق‌مشهد ساری دوباره رسیدگی شود. چون براساس عکس‌های هوایی دهه۴۰ این زمین‌ها کاملا پوشیده از جنگل بودند و طبق تفسیر عکس‌های هوایی هیچ‌گونه آثار احیا و کشت‌وکار غیر از اقداماتی که در ۴۷۰هکتار مستثنیات موجود در روستاهای داخل این محدوده انجام شده است، وجود ندارد. در پرونده جنگل آق‌مشهد، ۵۱۰۳ هکتار جنگل ملی و ۴۷۰هکتار زراعی اعلام شد. عکس‌های هوایی نیز کاملا بیانگر آن است که محدوده جنگلی آق‌مشهد را که توانستند سند وقفی برای آن بگیرند، پوشیده از جنگل بکر و دست نخورده است و هیچ‌گونه آثار احیا و درختکاری در آن وجود ندارد.
 
ارتباط آقای «خ» و اوقاف استان
منابع محلی که عمدتا ساکنان آق‌مشهد هستند به همشهری خبر داده‌اند که حجت‌الاسلام حسینعلی خادم، متولی موقوفه آق‌مشهد که توانسته است سند وقفی برای 5600هکتار جنگل هیرکانی را دریافت کند، زمانی مدعی اشتغال در اداره کل اوقاف ساری بود.
مدیرکل دفتر حقوقی سازمان جنگل‌ها نیز به همشهری می‌گوید: اداره اوقاف مازندران پرونده را در محاکم قضایی پیگیری و آن را به دیوان عالی کشور رساند و در آخر به پرونده ایراد وارد کرد تا در دادگاه تجدیدنظر و پس از آن دیوان عالی کشور اعلام شود، آق‌مشهد وقف است و اصلا ملی نیست و برای این زمین به نام متولی موقوفه رأی صادر کرد. بنابراین ملاحظه می‌شود که اداره اوقاف ساری جزو شاکیان‌ پرونده محسوب می‌شود، یعنی طرف پرونده‌ سازمان جنگل‌ها در مرجع قضایی، حجت‌الاسلام خادمی، متولی موقوفه آق‌مشهد و اداره اوقاف ساری است.
به‌گفته او، جنگل از لحاظ شرعی و فقهی جزو انفال یا دارایی‌های حکومتی محسوب می‌شود و در عرصه‌های جنگلی قابل تملک خصوصی نبوده و به استناد قانون، در ماده‌ یک قانون ملی شدن جنگل‌ها، اگر قبل از سال1341 اشخاصی به هر عنوان برای جنگل‌ها سند گرفته باشند، باطل خواهد بود. یعنی جنگل باید ملی بماند، اما متأسفانه برخلاف نص صریح قانون این رأی صادر شده و سازمان جنگل‌ها را با چالش جدی در موضوع آق‌مشهد مواجه کرده است.
 
اهمیت پرونده
منطقه آق‌مشهد در 35کیلومتری جنوب ساری واقع است و به «جنگل سفید» شهرت دارد. جنگل آق‌مشهد بخشی از جنگل‌های هیرکانی است که بازمانده دوران سوم زمین‌شناسی و عصر یخبندان است. این منطقه، غنی از گونه‌های بومی و باستانی، پوشش گیاهی و تنوع زیستی با نادرترین گونه‌های جنگلی جهان، شامل ۸۰گونه درختی، ۵۰گونه درختچه‌ای، گونه‌های بومی درختی و گونه‌های جانوری همچون پلنگ، خرس، کل و بز و مرال است. این نوع جنگل‌ها در دوره سوم زمین‌شناسی، درحالی‌که در اکثر نقاط اروپا و سیبری به‌دلیل سرما و یخبندان قادر به بقا نبودند، به‌دلیل اقلیم معتدل‌تر حاشیه دریای خزر به حیات خود ادامه دادند و جنگل‌های حاضر در شمال کشور باقی‌مانده از آن عصر هستند که از نظر منابع طبیعی، ذخیره‌ای حیاتی برای ادامه زندگی بشر تلقی می‌شوند. سال‌های گذشته نیز به‌دلیل اهمیت پوشش هیرکانی ایران، یونسکو جنگل هیرکانی ایران را در فهرست میراث طبیعی جهان ثبت کرد.