چاپ کتب فارسی در هند

ندا زندی 

در 1306شمسی که ابراهیم پورداوود، دیوان اشعارش را با نام «پوراندختنامه» به یاد تنها دختر دلبندش در بمبئی منتشر کرد، چاپ کتاب در مطبعه‌های شبه‌قاره امری متداول بود. بسیاری از ایرانیان کتب خود را به چاپخانه‌های سنگی سراسر هند ارسال می‌کردند و چه بسیار ناشرانی که با سفرهای خود به آنجا محموله‌هایی از مهمات ادبی و فرهنگی را به کشور می‌آوردند.
صنعت چاپخانه در هندوستان زودتر از ایران شروع به‌کار کرده بود و این کشور بزرگ‌ترین مرکزی بود که آثار مختلف فارسی در آنجا چاپ و به نقاط مختلف جهان صادر می‌شد. شهرهای دهلی، لاهور، کلکته، حیدرآباد، لکهنو و کانپور و... مراکز اصلی و اولیه چاپ کتاب‌های چاپ سنگی فارسی بودند، اما بمبئی مرکز استقرار ناشران و تاجران ایرانی‌الاصل بود و آنها بودند که بیشتر آثار ایرانی را در چاپخانه‌های بمبئی چاپ می‌کردند. تنوع این آثار بسیار زیاد بود و موضوعات مختلفی چون ادبیات، تاریخ، دین و علم را دربرمی‌گرفت. بسیاری از نسخه‌ها به سفارش سلاطین و علما و تجار و کتابفروشان جهت چاپ در هند سفارش داده می‌شد.
ابراهیم پورداوود که او را نخستین مترجم فارسی اوستا می‌دانند به‌دنبال دعوت پارسیان هند به هندوستان رفته بود و 2سال‌و‌نیم در آنجا ماند و به انتشار بخشی از ادبیات مزدیسنا و گزارش اوستا پرداخت. حتی یک‌بار به دعوت رابیندرانات تاگور، شاعر و متفکر هندی، به این کشور سفر کرد تا در دانشگاه ویسوبهارتی به تدریس فرهنگ ایران باستان بپردازد. او پوراندخت نامه که حاوی قطعات قابل‌توجهی درباره تاریخ، فرهنگ ایران، کیش زرتشت و اساطیر ایرانی بود و همچنین کتاب‌هایی دیگر را توسط انتشارات انجمن زرتشتیان ایران در بمبئی به چاپ رساند.