مدرسه‌ تابستانی زندگی

مجتبی دانشور ـ  مدیرکل آموزش‌های شهروندی معاونت‌امور اجتماعی شهرداری تهران




به محض شیوع کرونا در کشور، شرایط و سبک زندگی همه‌ ما همچون دیگر مردم جهان، تغییراتی اساسی کرد؛ تغییراتی که هنوز بخشی از کوه یخ آن را می‌بینیم و بخش اصلی، زیر آب است.
هرچند که براساس آمارها، تاکنون کودکان کمتر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند اما این رقم صفر نبوده و از طرفی، رعایت نکات ایمنی برای کودکان در هرحالتی لازم است. بر همین اساس بود که با ورود ویروس کرونای جدید به ایران، یکی از اقدامات لازم تعطیلی کلاس‌های درس و کاهش رفت‌وآمدها به بیرون از منزل بود. سینماها، تئاترها، پارک‌ها، گردش‌ها و میهمانی‌ها، همه از زندگی مردم، خصوصا کودکان رخت بربست. و این خانه‌نشینی اجباری، علاوه بر این حذف‌ها، نکات مغفول‌مانده‌ای هم دارد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
این خانه‌نشینی‌ها، جدای مسائل مربوط به ایمنی جسم، سلامت روان کودکان و نوجوانان را نیز به مخاطره انداخته است؛ که همین امر می‌تواند بر سلامت روان دیگر اعضای خانواده نیز اثر بگذارد. بچه‌ها از فضای رعب و ترسی که والدین را فراگرفته، دچار اضطراب و استرس می‌شوند، دوری از محیط مدرسه، دوستان و فضاهای بازی و سرگرمی، آنان را کلافه و حتی در مواردی ممکن است افسرده کرده باشد. کلافگی و بهانه‌گیری کودکان، روی وضعیت عصبی والدین اثر می‌گذارد و این چرخه همینطور ادامه می‌یابد.
برنامه‌ریزی آموزشی که آینده آنها را تامین می‌کرد، تعطیل شده. در کنار کلاس‌های درس و آموزش رسمی، کلاس‌های غیردرسی که علاوه بر مهارت‌آموزی، زندگی گروهی و ارتباط با دیگر همسالان را برای بچه‌ها تامین می‌کردند، تعطیل شدند و ناگهان، گروه بزرگی از جمعیت کشور بین زمین و هوا ماندند.
از ابتدای تعطیلی مدارس و نیز تعطیلی سینماها و تئاترها، پارک‌ها و...، گروه معدودی به این مسئله توجه کردند و با نوشته‌ها و تذکرهایشان در فضای مجازی، خواستار تامین فضایی برای سرگرمی کودکان و خانواده‌ها در محیط خانه شدند. دعوت از رسانه‌های مختلف برای تولید محتوای آموزشی ویژه کودکان، دعوت از صداوسیما برای اجرای طرح پخش برنامه‌های سرگرم‌کننده برای کودکان، پیشنهاد به شرکت‌های پخش اینترنتی سریال و فیلم که بخش کودک هم دارند، برای رایگان کردن موقتی این بخش، پیشنهاد به مخابرات و وزارت فناوری ارتباطات برای افزایش پهنای باند خانواده‌ها برای دیدن محتوای کودکان این شبکه‌ها و... ازجمله مواردی بود که در همان روزهای اول شیوع کرونا از سوی اداره‌کل آموزش‌های شهروندی پیگیری شد که برخی‌شان نتیجه‌بخش هم بود. اما، با توجه به گستره‌ جمعیتی و مشکلات متعدد ما، این کارها موقتی بود و ناکافی.
مدرسه‌ تابستانی تهران، طرحی بود که از دل همین نگرانی برآمد؛ ایجاد شرایطی برای سرگرم‌کردن کودکان و نوجوانان، به‌منظور کمک در حفظ سلامت روان آنها.
با پذیرش حضور کرونا در زندگی ما، باید برمی‌گشتیم به نیازهای معمول بچه‌ها؛ نیازهایی چون مهارت‌آموزی، سرگرمی، ارتباط با همسالان، آموزش و بالاخص آموزش‌های غیررسمی، تمرین و فعالیت هدفمند. از امکان فضای مجازی، استفاده کردیم و با مشورت و همفکری با جمعی سی‌نفره، پروژه‌ای را تعریف کردیم که بتواند جای خالی مدرسه، سینما، کلاس‌های آموزشی و دورهمی‌های همسالان را تا حدی پر کند. مدرسه‌ای مجازی که به‌طور رایگان بخشی از زندگی روزمره‌ گذشته را زنده کند؛ بدون آسیب‌های رفت‌وآمدهای بیرونی.
براساس نیازسنجی، به سرفصل‌هایی رسیدیم که مورد علاقه عموم نوجوانان است و برهمین اساس درس‌‌گفتارهایی‌ها را طراحی کردیم. از سوی دیگر، نگاه‌مان را از تهران فراتر بردیم و به همه‌ نوجوانان و کودکان در هرکجای ایران و حتی جهان که هستند، توجه داشتیم. به نیازهای خاص مانند تفاوت در شنوایی و بینایی نیز فکر کردیم، زبان اشاره و پادکست‌های مناسب‌سازی‌شده برای ناشنوایان و نابینایان را آماده کردیم. مدرسه‌ تابستانی تهران، سعی دارد که علاوه بر تامین محتوای آموزشی و سرگرمی، به‌نوعی استانداردسازی نیز کرده باشد. مدلی که در این مدرسه پیاده شد و بعداز گذشت کمتر از یک ماه، نتایج بزرگی هم حاصل کرده، می‌تواند مورد استفاده گروه‌ها و ارگان‌ها و افراد دیگر قرار گیرد.
مدرسه تابستانی تهران، هنرستانی است که علاوه بر آموزش‌های هنری، زندگی و حقوق شهروندی را در کنار آداب زندگی ایرانی‌اسلامی، به بچه‌ها می‌آموزد. هنر، وسیله‌ای شده تا هم مهارت‌هایی آموزش داده شود، هم سبک زندگی بهتری را به مخاطبان کم‌سن پیشنهاد دهد.