قرن رسانه؛ رادیو، روزنامه
«اطلاعات» در دست مردم
اولین شماره روزنامه اطلاعات با قیمت تک‌نسخه 4شاهی منتشر شد
محمدناصر احدی
در 19تیرماه 1305که هوا از تب‌وتاب زمانه داغ و گر گرفته بود، نخستین روزنامه مدرن ایران متولد شد. بر پیشانی آن نوشته شده بود: «نامه اطلاعات، 19تیر 1305، 30ذیحجه 1344ق، شماره اول، سال اول، ناشر: مرکز اطلاعات ایران، صاحب‌امتیاز و مسئول ع. مسعودی، تک‌نسخه 4شاهی». پدر این نورسیده مطبوعات عباس مسعودی بود که سابقه 4سال حروف‌چینی و کارگری چاپخانه در چاپخانه‌های تهران را داشت و کم‌کم خود را بالا کشید و در روزنامه‌های «اقدام» و «شفق» به‌عنوان مصحح مشغول به‌کار شد. اما مسعودی افقی روشن‌تر را برای خودش ترسیم کرده بود و نمی‌خواست به همین مقدار قناعت کند. آنقدر استعداد و جربزه از خود نشان داد که بالاخره به سلک روزنامهنگاران درآمد و علاوه بر این دو روزنامه، در روزنامه‌های «ایران» و «کوشش» هم کار خبرنگاری کرد. با این پشتوانه بود که در سال1302 «مرکز اطلاعات ایران» را به امید اینکه مانند «آژانس اناطولی مرکز نشر اخبار شود و باب مخابرات را با عالم مفتوح نماید» در تهران راه انداخت، هرچند خود اذعان می‌کرد که نتوانسته به موفقیتی که مدنظر داشته دست‌یابد. کار این مرکز «جمع‌آوری و تمرکز اخبار نقاط داخلی مملکت و اطلاعات خارجی» بود که گویا مسعودی این اخبار را به جراید آن دوران می‌فروخت. در سال1305 که نخستین شماره روزنامه اطلاعات منتشر شد، در سرمقاله آن هدف از انتشار این روزنامه «استقبال و جلب توجه عامه نسبت به این مرکز عنوان شد تا شاید به این ترتیب بتواند سریع‌تر مراحل ترقی را طی کند. در واقع، مسعودی از همان ابتدا اندیشه راه‌اندازی یک خبرگزاری مدرن را در ذهن داشت و می‌توان او را پیشگام تاسیس خبرگزاری در ایران دانست. برخی نظرات درباره گرایش مسعودی به رضاخان و خط‌گیری او از انگلیسی‌ها وجود دارد که گاه باعث تقلیل دستاوردهای مهم او در عرصه روزنامه‌نگاری می‌شود اما نباید فراموش کرد که مسعودی در سپهر مطبوعات ایران نامی است که به‌سادگی نمی‌توان از آن عبور کرد.
صدای ایران از تهران
این دستگاه تلگراف از امروز افتخار دارد که دستگاه‌های مرتبطه را دعوت به مخابره با خود بنماید
فرزانه ابراهیم‌زاده
3روز بعد از تاجگذاری، رضاشاه همراه خدم و حشم به سمت جاده شمیران رفت و در محلی نرسیده به قهوه‌خانه سیدخندان ساختمان کلاه‌فرنگی که 2سال پیش به دستور سردار سپه و طراحی مارکف توسط ابراهیم‌خان معمار در شمال قصر قاجار ساخته شده بود را به‌عنوان بی‌سیم پهلوی افتتاح کرد و صدای ایران از این طریق به سراسر جهان ارسال شد. در ساعت 3روز ششم اردیبهشت۱۳۰۵ مراکز بی‌سیم سراسر جهان این خبر را دریافت کردند: «این دستگاه تلگراف از امروز افتخار دارد که دستگاه‌های مرتبطه را دعوت به مخابره با خود بنماید». نخستین ایستگاهی که افتتاح این ایستگاه را تبریک گفت شوروی بود. بی‌سیم قاجار نخستین پایگاه رسمی صدای ایران و نخستین پایگاه دریافت امواج رادیویی در ایران بود. یکی از تلگراف‌های دریافت شده در این ساختمان، تبریک نوروز سال1317 توسط آدولف هیتلر- رهبر حزب نازی- به رضاخان بوده است؛ متن پیام به این شرح است: «از آن اعلیحضرت خواهشمندم به مناسبت نوروز صمیمی‌ترین تبریکاتم را جهت مزید ترقی و تعالی کشور ایران قبول فرمایید».
این عمارت تا سال۱۳۲۷ که ساختمان رادیو در ارگ افتتاح شود محل فرستنده رادیو نیز بود و در سال۱۳۱۹ رادیوی موج کوتاه در ایران خریداری و رادیو تهران کارش را شروع کرد.از روز آغاز رادیو در این عمارت، به 7 زبان زنده دنیا اخبار پخش می‌شده است؛ برنامه‌ها از روزی 2ساعت شروع شده و رفته رفته زمان آن بیشتر شده است؛ نخستین گوینده رادیو نیز خانم قدسی‌رهبری بود. ساختمان بی‌سیم که از چند سال پیش قرار بود موزه رادیو در تهران باشد، هم‌اکنون دفتر وزیر ارتباطات است.
