تابستان آلوده
کنترل ریزگردهای اهواز آغاز شد، اما مشخص نیست تهران و کرج چه زمان باید از شر ازن رها شوند
سید محمد فخار -خبر‌نگار
3کلانشهر کشور این روزها با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند. مطابق پیش‌بینی‌ها و گزارش‌های همشهری، قرار بود تابستان امسال، فصلی برای هجوم آلودگی هوا به کلانشهرهای کشور باشد. آمار و ارقام رسیده نیز موید این موضوع شد تا بیشترین تمرکز آلودگی هوا در 6هفته اخیر باشد. شهرهای بزرگ سال‌هاست با انباشت آلاینده‌های جوی دست و پنجه نرم می‌کنند و به علت ریشه‌ها و منابع متفاوت باید برای رفع آنها، راهکارهای متفاوتی را دنبال و اعمال کرد.
3کلانشهر آلوده
مقایسه کیفیت هوای 8کلانشهر کشور نشان می‌دهد که در فاصله اول فروردین تا 5مرداد سال‌جاری، شهرهای اهواز، تهران و کرج به‌ترتیب 3 کلانشهر آلوده کشور در سال 99بوده‌اند. در اهواز گردوغبار مطابق هر سال همچنان عامل اصلی است، اما در تهران و کرج، علت اصلی افزایش آلاینده، ازن بوده که موجب شده این 2 کلانشهر چسبیده به هم با این مشکل روبه‌رو شوند.
بررسی علل آلودگی
ذرات معلق کمتر از 10میکرون همواره در 6ماه نخست سال گلوی اهواز را می‌فشرد و موجب می‌شود گردوغبار در این شهر و سایر شهرهای استان خوزستان افزایش یابد. در این خصوص سازمان محیط‌زیست و سایر دست‌اندرکاران برای کاهش دامنه ریزگردها تلاش کرده و می‌کنند که آخرین مورد آن به طرح درختکاری مهران تا کربلا برای کنترل دامنه خیزش غبارهای خارجی و محلی برمی‌گردد. در تهران و کرج، اما معضل اصلی همچنان به ازن و گاه ذرات معلق کمتر از 2.5میکرونی برمی‌گردد که همه ریشه در سوخت و تردد خودروهای بی‌کیفیت و بعضا فرسوده دارد. ازن یک آلاینده ثانویه است که بر اثر انتشار ذاکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌ها در هوا پراکنده می‌شود. بخارات بنزین نیز در این مسیر راه را هموار می‌کند تا این ترکیب به اتمسفر شهری برسد و پس از باز تولید آلاینده‌ای به نام ازن به سطح شهر برگردد و موجب آلودگی هوای کلانشهرها شود.
مقایسه با سال98
سال گذشته کلانشهرهای اهواز، تهران و کرج به‌ترتیب 42، 20و 12روز آلوده داشتند که این اعداد امسال به‌ترتیب به 48، 30و 24روز رسیده است. البته شهرداری تهران که نیمی از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای پایتخت را در اختیار دارد، معتقد است؛ معیارهای سنجش نسبت به گذشته سخت‌گیرانه‌تر شده، اما به هر ترتیب این چیزی از شرایط آلودگی هوا نمی‌کاهد. حسین شهیدزاده، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این‌باره معتقد است: امسال با روش جدید و پارسال با روش قدیم شاخص کیفیت هوا را محاسبه می‌کردیم و اگر بخواهیم هر دوی این آمار را با هم مقایسه کنیم. قطعا به اشتباه می‌افتیم، چرا که برای انجام مقایسه باید روش محاسبه‌ای یکسانی درنظر گرفت. اگر با روش قدیم محاسبه می‌کردیم، در 120روز نخست امسال هوا 24روز هوای پاک داشتیم؛ حال آنکه این عدد امسال بر مبنای محاسبه جدید 15ارزیابی شده است. استدلال این مقام مسئول در حالی است که منابع آلاینده هر سال در تهران بیشتر می‌شوند و بر مبنای گزارش وزارت صنعت، سالانه 300هزار خودرو به شهری نظیر تهران افزوده می‌شوند ولی از صدها هزار وسیله فرسوده کمتر از یک درصد از رده خارج می‌شوند تا منابع تولید آلودگی همچنان بیشتر شوند.
اهمیت کاهش ازن
ازن مطابق ارزیابی‌های محیط‌زیستی، یک اکسیدان بسیار قوی است و می‌تواند سبب بروز مشکلات تنفسی متعدد نظیر حملات آسمی، کاهش عملکرد ریه و بیماری‌های جدی تنفسی شود. از طرفی افزایش قابل توجه روزهای ناسالم به‌دلیل این آلاینده طی 5سال اخیر در تهران در فصول گرم سال، می‌تواند هشداری باشد تا با اولویت بیشتر بر کاهش آلاینده‌های انسان ساخت تولید‌کننده ازن ازجمله ارتقای کیفیت سوخت برای خودروهای دیزلی و از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، از افزایش این آلاینده مهم و پرخطر در هوای شهرهای بزرگ جلوگیری کنیم.
