شکوفایی اقتصاد شهر با صرفه‌جویی انرژی

محمد جباری_خبرنگار

 مصرف انرژی در ایران بیش از 4برابر جهان است و تهران در میان شهرهای کشور رتبه نخست را در این زمینه دارد. بخش عمده‌ای از مصرف انرژی در پایتخت در ساختمان‌ها هدر می‌رود و این به‌معنای اتلاف پول و سرمایه ملی است.جالب است بدانید که فقط با اجرای دستورالعمل مقررات ملی ساختمان (تبصره 19) و بهینه‌سازی‌ مصرف سوخت و انرژی، تهران سالانه 2میلیارد دلار صرفه‌جویی مالی خواهد داشت؛مبلغ هنگفتی که این شهر را تاحدودی از تراکم‌فروشی بی‌نیاز می‌کند. همچنین از آنجا که توسعه حمل‌ونقل عمومی، حل مشکل آلودگی هوا و ترافیک براساس همه نظرسنجی‌های 2دهه اخیر، در صدر نیاز‌ها و مطالبات شهروندان تهرانی بوده است؛ این 40هزار میلیارد تومان می‌تواند حلال مشکلات شهری باشد که گره‌های کورش دیگر با دست باز نمی‌شود؛مشکلاتی که به‌طور مستقیم بر کیفیت زندگی شهروندان پایتخت سایه انداخته است. طبق اعلام نهادهای معتبر جهانی، توسعه پایدار و یکی از سنجه‌های کیفیت زندگی در شهرها، میزان استفاده از انرژی‌های نو و تأمین انرژی پاک است. با اینکه تهران در سال‌های اخیر گام‌های مثبتی در این زمینه برداشته اما این شهر هنوز هم در میان شهرهای باکیفیت جهان رتبه مناسبی ندارد. بر این اساس مدیریت شهری پایتخت، طبق اسناد بالادستی به‌ویژه برنامه سوم توسعه، مجموعه اقداماتی را در دستور کار قرار داده که با اجرای این برنامه‌ها می‌توان به آینده شهر امیدوار بود.

شناسایی 250ساختمان مشکل‌دار شهرداری

شینا انصاری، مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران درباره مجموعه اقدامات مدیریت شهر در این زمینه به همشهری گفت: «براساس اسناد بالادستی و به‌خصوص برنامه سوم توسعه شهر تهران، ما 2محور اصلی را در حوزه مدیریت انرژی در دستور کار داریم. یکی از موضوعات، بحث بهره‌وری و اصلاح الگوی مصرف انرژی است که یکی از محورهای در حال اجراست.همچنین یکی از بخش‌های بسیار مهمی که در زمینه اتلاف و هدررفت انرژی پیگیری می‌کنیم، در حوزه ساختمان‌هاست.»
او ادامه داد: «اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران به واسطه تکالیف محول شده در حوزه مدیریت بهینه مصرف انرژی براساس برنامه سوم توسعه، در داخل مجموعه شهرداری و ساختمان‌های تحت تملک شهرداری تهران اقداماتی را در حال اجرا دارد. بر این اساس، سال1397 ممیزی تعدادی از ساختمان‌های تحت تملک شهرداری تهران را داشته‌ایم و به‌عنوان نخستین کلانشهر کشور، 250ساختمان شهرداری در سطح مناطق 22گانه شهر را شناسایی کرده و تأیید رتبه انرژی و ارتقای این رتبه را در سال‌جاری در دستور کار قرار داده‌ایم.»
انصاری خاطرنشان کرد: «در واقع ساختمان‌هایی که باید ممیزی انرژی شوند، شناسایی شده‌اند و کاهش مصرف انرژی و اتلاف و هدررفت انرژی در آنها را با راهکارهای مدیریتی دنبال می‌کنیم. البته موضع ما بهینه‌سازی‌ مصرف منابع اعم از برق، آب و گاز در ساختمان‌های شهرداری تهران است. همچنین شناسایی نقاط هدررفت انرژی و  شناسایی نقاط بهبود و اجرای راهکار‌های مؤثر مدیریتی است که در نهایت می‌تواند باعث کاهش هزینه‌های اقتصادی شود و از طرف دیگر به واسطه اینکه مصرف بی‌رویه انرژی باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود، تأثیرات زیست‌محیطی هم دارد.»
او در پایان گفت: «در مصرف بهینه انرژی، همکاری‌های بین‌المللی هم داریم و با برنامه عمران سازمان ملل هم پروژه مشترکی را در زمینه مصرف بهینه تعریف کرده‌ایم که در مرحله نهایی است.»

   تهران می‌تواند الگوی کاهش مصرف انرژی باشد اگر...

محمد‌ درویش، محقق و کارشناس محیط‌زیست
کاهش مصرف انرژی در شهری مثل تهران نیازمند اجرای چند برنامه همزمان است. یکی از نخستین کارها سختگیری شهرداری‌ها در ارائه پایان کار به ساختمان‌هایی است که در آنها مجموعه دستورالعمل‌های تبصره19 رعایت نشده است. درصورت اجرای این دستورالعمل‌ها سالانه بین 7 تا 8 میلیارد دلار در مصرف انرژی چه در تابستان و چه در زمستان صرفه‌جویی خواهد شد که این رقم برای پایتخت چیزی در حدود 2میلیارد دلار و رقم چشمگیری خواهد بود. موضوع دیگر اینکه باید از کارکردهای دوگانه فضای سبز شهری برای کاهش مصرف انرژی در شهرها بهره بگیریم. نخست اینکه از فضای سبز شهری به‌عنوان عامل و ابزاری برای کاهش برخورد تابش مستقیم خورشید به ابنیه‌ها و ساختمان‌ها و به‌دنبال آن کاهش دمای هوا استفاده کنیم. ضمن اینکه فضای سبز شهری می‌تواند آلودگی صوتی را در شهرها کاهش دهد. براین اساس، باید گونه‌های بلندقدی مانند چنار و ون که متناسب با اقلیم تهران هستند در این شهر کاشته شوند. همانطور که می‌دانید در گذشته نیز تهران به شهر چنار‌ها معروف بوده است. این درختان به خنک کردن منطقه کمک زیادی می‌کنند. ضمن اینکه پوشش گیاهی و درختان جزیره گرمایی شهرها را کاهش می‌دهند.از سوی دیگر باید شهری را طراحی کنیم که مردم آن مجبور نباشند بیشتر از خودروهای شخصی برای تردد روزانه خود استفاده کنند. چرا که خودروهای شخصی باعث افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی ‌شده و افزایش سوخت‌های فسیلی موجب افزایش مصرف انرژی می‌شوند. به‌جای آن می‌توان مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری و مسیرهای زیبا و جذاب پیاده‌روی را در شهر طراحی کرد. از این طریق شهروندان می‌توانند در مسیرهای بین یک تا 6کیلومتر به‌جای استفاده از خودرو، پیاده و یا با دوچرخه مسیرها را طی کنند. توصیه‌های بین‌المللی هم در مسیرهای یک تا 6کیلومتری همین است. براساس مطالعه‌ای که آژانس محیط‌زیست اتحادیه اروپا برای سال2018 در لندن انجام داده بود، اگر هر شهروند لندنی 5کیلومتر از مسیر روزانه خود را به جای خودرو از دوچرخه استفاده کند، روزانه 1221یورو به اقتصاد لندن کمک می‌شود و با چنین درآمدهایی می‌توان شهر را از تراکم‌فروشی بی‌نیاز کرد. از طرفی هم، توصیه سازمان ملل متحد این است که شهروندانی که دچار مشکلات جسمی نیستند در ساختمان‌های دو طبقه از آسانسور استفاده نکنند. اگر شهروندان بدانند به ازای هر پله‌ای که بر می‌دارند 30ثانیه به عمرشان اضافه می‌شود، مسلما تشویق می‌شوند و این موضوع هم موجب کاهش مصرف انرژی در شهر خواهد شد.
یکی دیگر از اقدامات مهمی که در ترکیه جواب داده، تجهیز پشت بام‌ها به سلو‌ل‌های خورشیدی برای تامین انرژی پاک است. تجربه‌ای که در ترکیه جواب داده است. همچنین می‌توان تمهیداتی را برای شهروندان تهرانی پیش‌بینی کرد تا با دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت در این زمینه بام‌های خانه‌هایشان را به سلول‌های خورشیدی مجهز کنند و از این طریق ضمن تولید برق و انتقال آن به شبکه برق اصلی، برای خود درآمد هم کسب کنند. ضمن اینکه ادارات دولتی هم می‌توانند در این زمینه پیشگام باشند. به‌طور کلی، می‌توان با این مجموعه اقدامات، شهر تهران را به یک الگو در زمینه کاهش مصرف انرژی تبدیل کرد.