شورای حل اختلاف در نظمیه

محمد جعفری 

اگر این روزها شوراهای حل اختلاف از کشیده شدن بسیاری از اختلافات به دادگاه‌ها جلوگیری و در همان مرحله اختلافات را حل و فصل می‌کنند، پیش از این پلیس بود که در این کار پیشقدم می‌شد. براساس گزارش‌های موجود از اوایل سده بسیاری از اختلافات با پادرمیانی مأموران پلیس برطرف می‌شد و طرفین با هم صلح می‌کردند. مثلا در گزارشی از چالمیدان تهران که مربوط به سال1304 می‌شود، نوشته‌اند: «آقا هاشم صراف، با زنش، که همشیره محمد شیپورچی است نزاعشان شده، مشارالیه می‌خواسته برود و زن خود را طلاق بدهد. جمعی از زن‌های طرفین به حمایت یکدیگر برآمده، بنای زد و خورد گذارده بودند. همسایه‌ها جمع شده، آنها را ساکت کرده، صلح می‌دهند». 
از این دست پادرمیانی‌ها در آن دوره کم نبوده است. مثلا در گزارش دیگری آمده است: در چالمیدان حسین نام سرایدار، از خانه صاحب دیوان به رئیس محله اظهار داشته که مبلغی به ضعیفه برای مخارج دادم که عده او منقضی شود، برای خودم عقد کنم، رفته به دیگری شوهر کرده است. رئیس محله ضعیفه را حاضر کرد. بعد از تحقیقات قرار شده که در محضر شرع انور گفت‌وگو نمایند».
آنطور که اسناد و مدارک به جا مانده از سال‌های اولیه این قرن نشان می‌دهد پلیس نقش پررنگی در پیشگیری از وقوع بسیاری از جرائم و خشونت‌ها داشته است. در مورد دیگری نوشته‌اند: «ضعیفه‌ای مستأجر مشهدی حسین بقال بود و چون کرایه‌اش را که 8زار بود نپرداخته بود، نزاع می‌کنند. بعد از تحقیقات، رئیس محله میان آنها قراری می‌دهد که بقال راضی شده می‌رود».