شمارش معکوس برای واکسن کرونا

زهرا خلجی- خبر‌نگار

رقابت جهانی ساخت واکسن علیه نوع جدید ویروس کرونا، با نتایج امیدوارکننده 3تیم سازنده از نقاط مختلف دنیا در فاز اولیه آزمایش انسانی به مراحل حساسی رسیده است. حالا این رقابت وارد بخش سخت‌تری شده است؛ اثبات میزان و زمان محافظت و ایمنی هر یک از واکسن‌ها در برابر ویروس کرونا.
به تازگی محققان دانشگاه آکسفورد از نتایج مثبت مرحله اولیه آزمایش انسانی واکسن مورد تحقیق خود خبر دادند اما هم‌اکنون علاوه بر آکسفوردی‌ها ۲تیم تحقیقاتی دیگر هم نتایج خوبی به‌دست آورده‌اند.
بر خلاف برخی تیترهای رسانه‌های عامه‌پسند اما هنوز به‌صورت قطعی هیچ تیمی موفق به کشف نهایی واکسن مقابله با نوع جدید کرونا نشده است.
به گزارش نیویورک تایمز، دکتر «پیتر جی‌هاتز» محقق واکسن در کالج پزشکی بایلور درباره این واکسن‌ها می‌گوید: این به‌معنای آن است که هرسه این واکسن‌ها ارزش ورود به فاز نهایی را دارند. آزمایش کارایی واکسن در مرحله سوم به چگونگی عملکرد آن می‌پردازد. یکی از سازندگان واکسن‌ها، تیمی متشکل از محققان دانشگاه آکسفورد و شرکت داروسازی بریتانیایی-سوئدی AstraZeneca است و دیگری شرکت چینی CanSino Biologics که اخیرا نتایج اولیه آزمایش خود روی 500نفر را در مجله Lancet منتشر کرده است. نتایج آزمایش این شرکت کمتر از بقیه مؤثر به‌نظر می‌رسد.
تیم دیگری با سرمایه‌گذاری مشترک بین غول دارویی Pfizer و شرکت آلمانی BioNTech نیز نتایج خود را روی 60شرکت‌کننده قبل از بررسی به‌صورت آنلاین به اشتراک گذاشت و نشان داد که توانایی ایجاد پاسخ ایمنی قوی را دارد. آنها شرکت بیوتکنولوژی آمریکایی Moderna را که از فناوری مشابهی استفاده کرده و نتایج اولیه آزمایش فاز انسانی خود را هفته گذشته منتشر کرده بود به مقایسه با نتایج خود دعوت کردند.
همه تولیدکنندگانی که نتایج اولیه آزمایشات فاز انسانی خود را منتشر کرده‌اند می‌گویند واکسن آنها پاسخ ایمنی شدید با عوارض جانبی جزئی در بدن داوطلبان ایجاد کرده است.
پروفسور «استیسی شولتز-چری» از بیمارستان تحقیقات کودکان سنت جود معتقد است بیش از یک واکسن برای رفع نیازهای گروه‌های مختلف جمعیتی لازم است و در نتیجه همه این واکسن‌ها بسیار خوب به‌نظر می‌رسد. همه سازندگان واکسن نیز ادعا می‌کنند که میزان تولید آنتی‌بادی بعد از تزریق واکسن مشابه با میزان آنتی بادی در بدن بیمارانی است که از کووید-19 بهبود یافته‌اند.
اما در عین حال دانشمندان هشدار می‌دهند که پاسخ آنتی‌بادی در بیماران مبتلا بسیار متفاوت است و حتی مطابقت پاسخ‌ها، لزوما تضمین‌کننده میزان ایمنی نیست. تولیدکنندگانی که خبر خوش موفقیت اولیه خود را منتشر کردند معتقدند که هرگونه ایمنی بیشتر نیاز به دوز تقویت‌کننده واکسن دارد.

مشارکت آکسفورد و AstraZeneca؛ امیدوارکننده‌ترین واکسن
نتایج آزمایش اولیه انسانی واکسن کووید-19 امیدوارکننده دانشگاه آکسفورد در مجله The Lancet منتشر شده است. این واکسن که در دانشگاه آکسفورد ساخته شده است، تاکنون بی‌خطر بوده و باعث 2پاسخ ایمنی کلیدی لازم برای محافظت در برابر عفونت ویروس کرونا شده است. واکسن کووید-19 آکسفورد که اخیرا نام آن از ChAdOx1nCoV-19به AZD1222تغییر کرده است، آزمایش‌های فاز اول انسانی آن در‌ ماه آوریل آغاز و با سرعتی باورنکردنی ساخته شد. اطلاعات اولیه منتشر شده نتایج آزمایش ایمنی را روی هزار داوطلب گزارش می‌کند. اطلاعات نشان می‌دهد که این واکسن هیچ عارضه جانبی جدی نشان نداده است، به جز بروز عوارض جانبی خفیف شامل درد در محل تزریق، تب و خستگی در بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان که همه آنها البته طی 48ساعت از بین رفت. آمریکا، انگلیس و چند کشور دیگر و گروه‌های غیرانتفاعی مدت‌ها پیش از اثبات اثربخشی واکسن، صدها میلیون دلار برای خرید 2میلیارد دوز از واکسن‌ها پیش پرداخت داده‌اند.
با نگاهی به نتایج ایمنی، مشخص شد پاسخ‌های آنتی‌بادی و سلول‌هایT قوی در تمام افراد ظاهر شد و آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده در 91درصد افراد یک‌ماه پس از دریافت یک دوز از واکسن ایجاد شد. در یک گروه کوچک از داوطلبان که یک دوز تقویت‌کننده دریافت کردند یک‌ماه پس از دوز اولیه پاسخ آنتی‌بادی حتی قوی‌تر نیز بود.
پاسخ‌های سلولT تقریبا 2هفته پس از دریافت یک دوز از واکسن به اوج خود می‌رسند. با پیگیری‌های 2ماهه در سطح سلول‌هایT، اندکی کاهش مشاهده شد. در این مرحله مشخص نیست که واکسن تاچه زمانی می‌تواند ایمنی طولانی مدت ایجاد کند، با این حال این 2نشانگر ایمنی ناشی از واکسن شبیه به همان آنتی‌بادی‌هایی است که در بیماران بهبود یافته کووید-19 دیده می‌شود.
«اندرو پولارد» سرپرست نویسندگان این مطالعه جدید می‌گوید: سیستم ایمنی برای یافتن و حمله به پاتوژن‌ها 2راه دارد؛ پاسخ آنتی‌بادی و سلول‌هایT. این واکسن برای القای هردو درنظر گرفته شده است، بنابراین می‌تواند هنگام گردش در بدن به سلول‌های آلوده به ویروس حمله کند. ما امیدواریم که این بدان معنا باشد که سیستم ایمنی بدن، ویروس را به‌خاطر می‌آورد، بنابراین واکسن ما برای مدت طولانی از مردم محافظت می‌کند.
محققان دیگر که به واکسن آکسفورد وابسته نیستند نیز پس از بررسی داده‌های جدید ابراز خوش‌بینی کردند: اگرچه این نتایج دقیقا آنچه را که امیدواریم در این مرحله از تولید واکسن موفقیت‌آمیز مشاهده شود، ارائه می‌دهد اما لازم است همه بدانند هنوز زود است قبول کنیم که این نتایج منجر به محافظت در برابر عفونت در دنیای واقعی می‌شود.
آکسفورد برای گسترش آزمایش و ایجاد زمینه برای تولید انبوه واکسن به شرکت‌های دارویی AstraZeneca پیوسته است. آنها نخستین گروهی هستند که وارد فاز سوم آزمایش انسانی شده‌اند. بیش از 10هزار نفر از انگلیس، برزیل و آفریقای جنوبی قبلا یک دوز از این واکسن را دریافت کرده‌اند و مرحله سوم قرار است هفته آینده به‌صورت موازی با آزمایش شرکت Moderna در مقیاسی بزرگ‌تر با ثبت نام 30هزار داوطلب انجام شود. طی چند‌ماه آینده امید است این فاز هم بینشی را در مورد چگونگی محافظت از واکسن در شرایط واقعی ارائه دهد.
آزمایشات واکسن در مرحله سوم عموما زمان زیادی می‌برد. این امر به این دلیل است که محققان باید گروهی از افرادی را که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری هستند درنظر گرفته و به آنها واکسن تزریق کنند و سپس آنها را‌ ماه‌ها برای بررسی چگونگی عملکرد واکسن تحت نظر بگیرند.