نگاه
ایران و عراق در مسیر روابط راهبردی
حسن کاظمی‌قمی-سفیر پیشین ایران در عراق
روابط ایران و عراق در چارچوب یک سری اصول برقرار است، هر دو کشور منافع مشترک و تهدیدات مشترک دارند و ظرفیت‌های ممتازی برای همکاری وجود دارد و اراده رهبران دو کشور برای تقویت همکاری‌های همه‌جانبه بین دو کشور بوده است.
دو کشور ایران و عراق در بسیاری از موضوعات مربوط به منطقه ، جهان اسلام و بین‌المللی از موضع مشترک برخوردارند و نگاه هر دو کشور تقویت ثبات و امنیت منطقه بر پایه یک مشارکت دسته‌جمعی با حضور کشورهای منطقه است با این اصول از ابتدای شکل‌گیری عراق جدید شاهد تقویت و گسترش روابط در همه زمینه‌ها به مقتضای شرایط عراق بوده‌ایم؛ یک زمانی این همکاری در زمینه نظامی و مقابله با تروریسم بوده، زمانی در زمینه اقتصاد و تجارت و یا یک زمان، ترمیم آثار باقیمانده از رژیم بعث عراق در دستور کار دو کشور بود ازجمله اجرایی کردن توافقنامه 1975الجزایر که اگر نگاهی به مجموعه روابط داشته باشیم می‌بینیم در همه زمینه‌ها روابط به سمت بهبود بوده است. از طرفی می‌توان این ادعا را داشت که تنها کشوری که در همه شرایط به کمک عراق شتافته ایران بوده است و امروز شاهد هستیم یک نظام مردم‌سالار در عراق شکل گرفته که خودش تصمیم می‌گیرد و دارای سیاست خارجی مستقل است هرچند هنوز بقایای تروریست‌ها در عراق وجود دارند. در مجموع باید تأکید کرد که روند همکاری‌های ایران و عراق در حال حرکت به سمت روابط راهبردی است و رفت‌وآمد هیأت‌های دیپلماتیک دو کشور در همین راستا و برداشتن موانع شکل‌گیری این روابط راهبردی است و سفر اخیر وزیر خارجه ایران به عراق و سفر نخست‌وزیر عراق به تهران برای تقویت همکاری‌ها به سمت روابط راهبردی ارزیابی می‌شود. گسترش همکاری بین عراق و محیط پیرامونی و همسایگان جزو سیاست‌های اصولی بوده که همواره مورد حمایت ایران بوده است اما چیزی که در واقعیت صحنه عراق وجود دارد این است که خیلی از کشورها از شکل‌گیری عراق جدید احساس نگرانی کرده‌اند ازجمله عربستان سعودی. سعودی‌ها شاید بنا به شرایط عراق در موضع‌گیری‌ها تغییر تاکتیکی داده باشند اما به مفهوم واقعی هیچ‌گاه در مسیر همکاری با عراق حرکت نخواهند کرد.
از جمله دلایل این نگاه این است که عربستان سعودی با نظام سلطنتی موروثی که انتخابات و مردم سالاری در آن وجود ندارد از یک عراق مردم‌سالار که دارای شکوفایی باشد نگرانی دارد به همین دلیل روند چند سال اخیر عربستان در مقابل منافع مردم عراق بوده است. مشابه این روند را آمریکایی‌ها داشته‌اند که سعی بر تحمیل سیاست‌های خود به عراق داشته‌اند بنابراین نباید انتظار داشت آمریکا از عراق مردم‌سالار حمایت کند هرچند در شعار شاید این حمایت را اعلام کند اما تجربه سالیان گذشته خلاف این را نشان می‌دهد. با توجه به چالش‌های امروز عراق ازجمله مشکلات اقتصادی و یا بحران کرونا و نیز فشار آمریکا برای ابقای نظامیانش در این کشور پیش‌بینی این است که سفر آقای کاظمی به ایران بتواند دستاوردهای عملی در جهت همکاری ایران و عراق در موضوعات اقتصادی داشته باشد، طبیعی است در این سفر با توجه به تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی حتما رایزنی‌هایی در این‌باره انجام می‌شود.
