دلار نشست، بورس پرید

در شرایطی که قیمت دلار در روز یکشنبه برای عبور از مرز 26هزار تومان خیز برداشته بود، دیروز از التهاب بازار ارز کاسته شد و قیمت هر دلار آمریکا نزدیک به 3هزار تومان کاهش یافت و تا لحظه تنظیم این گزارش به 22هزار و600تومان رسید. به‌نظر می‌رسد پایان مهلت بازگشت ارز‌های صادراتی و گشایش‌های تجاری با عراق منجر به کاهش التهاب بازار ارز شده است.به‌گزارش همشهری، افزایش تقاضا و کاهش عرضه ارز از ابتدای سال تاکنون منجر به رشد شتابان قیمت دلار شده است؛ با این حال دیروز اندکی از التهاب بازار ارز کاسته شد. برخی خبر‌ها حاکی از آن است که مذاکرات تجاری ایران و عراق و پایان مهلت بازگشت ارز‌های صادراتی ازجمله دلایل کاهش التهاب در بازار ارز بوده است. هم‌اکنون 2 عامل بازگشت ارز‌های حاصل از صادرات و آزاد شدن منابع ارزی بلوکه شده ایران در سایر کشور‌ها ازجمله چین، کره‌جنوبی و عراق، نقش زیادی در تعیین قیمت ارز بازی می‌کنند.

بازگشت ارز‌های صادراتی
آن طور که بانک مرکزی اعلام کرده است صادرکنندگان، فقط تا پایان امروز سه‌شنبه ۳۱تیر‌ماه فرصت دارند تا ارز حاصل از صادراتشان را به چرخه اقتصاد باز گردانند. مقامات بانک مرکزی قبلا گفته بودند 27میلیارد دلار از ارزهای حاصل از صادرات سال‌های 97 و 98 به چرخه اقتصاد باز نگشته است؛ بر همین اساس دولت از چند ‌ماه پیش صادرکننده‌ها را تهدید کرده بود که اگر ارز حاصل از صادراتشان را به باز نگردانند با آنها بخورد خواهد کرد. قوه قضاییه هم آنها را تهدید به برخورد قضایی کرده بود. برخی خبر‌ها نشان می‌دهد که این خود یکی از عوامل رشد قیمت دلار بوده است چرا که برخی از صادرکننده‌ها را مجبور کرده بود برای اینکه به تعهدات ارزی‌شان عمل کنند شروع به تامین حواله‌های ارزی‌شان از بازار آزاد کنند و همین موضوع حجم تقاضا را در بازار آزاد افزایش داده و منجر به رشد قیمت دلار شده بود.گزارش‌های دریافتی نشان می‌دهد ظرف 2 روز گذشته حدود 300میلیون دلار ارز در سامانه نیما عرضه شده است و میانگین نرخ دلار بر اساس معاملات انجام شده در این 2 روز حدود 18.300تومان بوده است. به‌نظر می‌رسد برخی صادر‌کننده با تامین ارزشان از بازار آزاد در حال عمل به تعهدات ارزی‌شان هستند.

اثر توافق تجاری
 از سوی دیگر همزمان با پایان مهلت بازگشت ارز‌های حاصل از صادرات که به‌نظر می‌رسد فشار تقاضا برای خرید دلار را در بازار آزاد کم کرده است برخی خبرهای دیگر حاکی از آن است که اثر روانی توافق تجاری ایران و عراق که بخشی از آن مربوط به تهاتر منابع ارز ایران در عراق به ارزش 5میلیارد دلار است بر بازار ارز اثر‌گذار بوده و زمینه افت ارزش دلار را در بازار دیروز فراهم کرده است. این توافق با وجود اینکه منجر به تامین ارز به‌صورت اسکناس نخواهد شد، اما بخشی از فشار تقاضا برای تامین ارز مورد نیاز کشور برای واردات کالاهای اساسی و دارو را کم خواهد کرد.

اقدامات بهینه‌تر
هنوز مشخص نیست این دو عامل تا چه میزان می‌تواند در بلندمدت زمینه کاهش قیمت ارز را فراهم کند، اما کارشناسان اقتصادی بر این باورند صرف‌نظر از تلاش‌هایی که باید برای آزاد‌سازی‌ منابع ارزی بلوکه شده ایران در سایر کشور‌ها انجام شود، سیاست‌های بانک مرکزی در زمینه بازگشت ارز حاصل از صادرات که با نام
 پیمان سپاری ارزی شناخته می‌شود باید تغییر کند تا زمینه بازگشت سریع ارز به کشور فراهم شود. در همین رابطه علی سعدوندی، اقتصاددان و استاد سابق دانشگاه ولونگونگ استرالیا می‌گوید: کاری که درخصوص ارز باید انجام می‌شد این بود که به‌طور مشخص باید از صادرکننده، مالیات گرفته می‌شد؛ حتی مالیات را قبل از صادرات باید بگیریم. درصورتی که هم‌اکنون معاف است. به گفته او اگر این اتفاق رخ دهد صادرکنندگان مجبور خواهند شد تا ارز صادراتی خود را بازگردانند. پس دیگر نیازی به سیاست‌های دستوری در زمینه ارز نیست. او می‌افزاید: زمانی که از صادرکننده، مالیات ریالی دریافت شود صادر‌کننده مجبور خواهد شد بخشی از ارز خود را بازگرداند تا مالیات را بپردازد و اگر این فرایند سود‌ده باشد، ارز خود را باز می‌گرداند تا سرمایه‌گذاری خود را ادامه دهد. به‌جز این فرایند راه دیگری نداریم؛ راهی که ما هم‌اکنون می‌رویم اصلا نتیجه نخواهد داد.
استاد بانکداری و اقتصاد پولی گفت: این راهکار‌ها باید در شرایط تحریم انجام شود چرا که در شرایط تحریم شما باید کاری کنید تا ارز به کشور بازگردد. اگر بخواهید این اتفاق صورت گیرد باید کاری کنید تا صادرکننده نیاز به ریال پیدا کند تا ارز صادراتی خود را به کشور بازگرداند. در غیراین صورت، این کار را نخواهد کرد.

بازار ارز به آرامش خواهد رسید
همزمان با کاهش التهاب در بازار، ارز دیروز رئیس‌کل بانک مرکزی در یک یادداشت اینستاگرامی نوشت: این روزها بنا به دلایلی که مشخص است و قبلا نیز اعلام کرده بودم، بازار ارز دچار نوسان شده است. با اقدامات در دست اجرا به‌تدریج و در روزهای آینده بازار ارز به آرامش خواهد رسید. عبدالناصر همتی تأکید کرد: این تصور که بانک مرکزی و دولت برای کنترل بازار ارز اقدامی نمی‌کنند، یا اینکه تصور می‌شود برای تأمین کسری و یا دلایل دیگر، نرخ ارز را بالا می‌برند، بی‌اساس و یک برداشت و تصور کاملا اشتباه است. او افزود: دستورالعمل جدید درخصوص نحوه برگشت ارز به چرخه اقتصاد و تأمین ارز واردات کشور، چند روزی است عملیاتی شده است. در این دستورالعمل، عملا زمینه‌ای برای ایجاد تراکم غیرعادی تقاضا و نیز سوءاستفاده از آن باقی نمی‌ماند. به همین دلیل متأسفانه در مقطع 2 هفته اخیر، درکنار تعلل برخی صادر‌کنندگان برای عرضه ارز خود، برخی از سودجویان درصدد فروش ارز به واردکنندگان به نرخ‌های نامتعارف بوده‌اند. همتی ادامه داد: به واردکنندگان توصیه می‌کنم که چند روزی را تحمل کرده و از چند روز آینده، به‌تدریج نیاز خود را از سامانه نیما تأمین کنند. از صادر‌کنندگان نیز انتظار می‌رود در فرصت چند روز باقیمانده از فرصت ایفای تعهد، ارزهای خود را با نرخ‌های منطقی در بازار عرضه کنند تا خریدار لازم را داشته باشد.