با خون من روی کفنم بنویسید «وطن»

 فتاح غلامی  

 مقطع حساس تاریخ ایران بعد از مشروطه تا به قدرت رسیدن رضاخان تحولات پر فراز و نشیبی دارد. دوران پرتلاطمی که حاصل آن هرج و مرج، از میان رفتن امنیت عمومی، افزایش مداخلات بیگانه و انعقادهای قراردادهای رنگانگ با روس و انگلیس بود، روزگار سختی را برای مردم ایران رقم زد. در چنین دوره‌ای حرکت‌ها و خیزش‌هایی از سوی برخی ایران‌دوستان با هدف نجات کشور به‌وقوع پیوست اما به واسطه برخی مرارت‌ها و ناجوانمردی‌ها و البته کم‌تجربگی و ضعف تدبیر این جنبش‌ها سرانجام دلپذیری پیدا نکرد. نمونه آن حرکت محمدتقی‌خان پسیان در خراسان بود. محمدتقی پسیان (زاده ۱۲۷۰، درگذشته ۹ مهر ۱۳۰۰) فردی کوشا بود که به‌واسطه سخت‌کوشی و لیاقت مدارج نظامی را به‌سرعت گذراند.
او در دوره اول زندگی با وجود خدمات نظامی در قزوین، بروجرد و همدان مورد بی‌اعتنایی قرار گرفت و گوشه خلوتی اختیار کرد. کمی بعد برای درمان ورم کبد به آلمان رفت و چند سالی را در نیروی هوایی و زمینی آلمان دوره‌های نظامی را گذراند. بعد از مراجعت به ایران از سوی مشیرالدوله به سمت رئیس ژاندارمری خراسان منصوب شد پسیان در مدت کوتاهی که در خراسان خدمت کرد تشکیلاتی منظم به وجود آورد. ایجاد نظم و تخصیص بودجه ژاندارمی، ‌ایجاد امنیت با دستگیری سارقان مسلح و امن کردن مناطق و راه‌ها، ایجاد تشکیلات برای سازماندهی محاسبات آستان قدس رضوی ازجمله اقدمات او بود. در این دوره از خدمت بود که کودتای سیدضیاءالدین طباطبایی روی داد و به دستور دولت، والی را که قوام‌السطنه بود بازداشت و به تهران اعزام کرد. وی بعد از قوام کفالت خراسان را برعهده داشت ولی دیری نپایید که قوام از زندان آزاد و به نخست‌وزیری رسید. با چنین حادثه‌ای پسیان از عاقبت خود اندیشناک شد و در اقدامی پیشدستانه با عزل والی، اداره حکومت خراسان را بر عهده گرفت و با حمایت او حزب ملی در خراسان تشکیل شد. محمدتقی‌خان پسیان بر این باور بود که با به‌دست گرفتن قدرت به انجام اصلاحات بپردازد و از این طریق به آبادی و احیای هویت ایرانی کمک کند.
گرچه در مرداد 1300صمصام‌السلطنه بختیاری حاکم تازه خراسان قصد دلجویی از او را داشت و طی حکمی او را به کفالت ایالات خراسان منصوب کرد اما این اتفاق نارضایتی قوام‌السطنه را در پی داشت. برای اینکه ماجرا با مصالحه حل شود قوام شرایطی را برای خروج کلنل از ایران مبنی بر تامین کلیه افسران ژندارم و تقدم حقوق دوساله پسیان ارائه داد اما این درخواست‌ها با مخالفت کلنل روبه‌رو شد. از این پس قوام، پسیان را یاغی دولت معرفی کرد و والیان محلی و روسای طوایف را برای جنگ با پسیان بسیج کرد. با تحریک عشایر و قبایل محلی، نبردی سخت برای سرکوبی پسیان و قوای تحت‌امرش آغاز شد که نتیجه نبرد، قتل وی بود. در 9مهر 1300 سر از تن بی‌جان او جدا شد.
در اوصاف او بسیار گفته‌اند. از آشنایی او با زبان آلمانی، فرانسه، انگلیسی و روسی گرفته تا ترجمه‌ کتاب‌هایی از این زبان‌ها و همچنین آگاهی‌هایش از ریاضی و موسیقی. با این وصف شاید مهم‌ترین ویژگی او میهن پرستی‌اش باشد. کلنل قبل از شهادتش اینگونه وصیت کرد: «با خون من روی کفنم بنویسید وطن و برای مادرم بفرستید».


راپورت ولایات

امامزاده واقعه (واقع) در شهر رشت مشهور به خواهر امام رضا (ع)





بازار شهر رشت