کارآگاهی که از سردسیر آمد

محمد ناصر احدی_روزنامه نگار

وقتی صحبت از ادبیات روسیه به میان می‌آید، نام‌های بزرگ زیادی به ذهن می‌رسد؛ داستایوفسکی، تالستوی، چخوف، گوگول، پوشکین، پاسترناک، بولگاکوف، ناباکوف و اسم‌های دیگری که به افتخار هر کدام‌شان ستاره‌ای در آسمان ادبیات جهان می‌درخشد. آثار بزرگ هر یک از این غول‌های عرصه ادبیات الهام‌بخش اشخاص بسیاری در سرتاسر جهان بوده است. اما واقعیت این است که ادبیات روس نویسندگان دیگری هم دارد که زیر سایه این غول‌ها نتوانسته‌اند به آوازه و توجهی که حقشان بوده دست یابند. یکی از این نویسندگان بوریس آکونین گرجستانی‌تبار است که در نوشتن رمان‌های پلیسی جنایی ید طولایی دارد و شهرتی بین‌المللی به‌دست آورده، اما در ایران چندان شناخته‌شده نیست. آکونین نام قلمی گریگوری شالفُویچ چخارتیشویلی است که در سال 1956در گرجستان متولد شد. این رمان‌نویس، فیلمنامه‌نویس، مترجم و فعال سیاسی مخالف ولادیمیر پوتین خالق کارآگاهی به نام اراست پتروویچ فاندورین است که طی سال‌های 1998تا 2018طی 16جلد کتاب ماجراهای مختلفی را از سرگذرانده است. هر یک از این ماجراها با رویدادهای تاریخ‌ساز روسیه تقارن دارد و وقایعی همچون جنگ روسیه و عثمانی، تروریسم سیاسی در سده نوزدهم، به قدرت رسیدن آخرین تزار خاندان رومانف‌ها، جنگ روسیه و ژاپن، اقدامات بلشویک‌ها، زوال سلطنت و برآمدن کمونیست‌ها بستر داستان‌های این کارآگاه روس را تشکیل می‌دهد. رمان «نیرنگ؛ کاوشگری‌های اراست فاندورین در جنگ‌های روس و عثمانی» که در مجموعه «ادبیات پلیسی امروز جهانِ» نشر قطره و توسط محمد قمری حبشی ترجمه شده، دومین رمان از مجموعه رمان‌های اراست فاندورین است که شاید بتوان نام اصلی آن یعنی «The Turkish Gambit» را به «ترفند ترکی» برگرداند. این کتاب که در سال 1998به زبان روسی منتشر شد و ترجمه انگلیسی آن در سال 2005به بازار آمد، به تحقیقات فاندورین درباره پرونده‌ای عجیب در خلال جنگ‌های روس و عثمانی می‌پردازد. این کتاب 14فصل و یک موخره دارد که هر کدام از فصل‌ها با مقاله‌ای در روزنامه‌ای خیالی که برخی از آنها توسط شخصیت‌های رمان نوشته شده شروع می‌شود. در سال 2005نیز اقتباسی سینمایی از این کتاب انجام گرفت که گیشه موفقی داشت. ادامه ترجمه سایر کتاب‌های این مجموعه می‌تواند زمینه‌ساز آشنایی خوانندگان ایرانی با نوعی از ادبیات پلیسی جنایی شوند که برای آنها مسبوق به سابقه نیست و حال‌وهوای خاص آن با نمونه‌های انگلیسی، امیرکایی، فرانسوی و حتی ژاپنی تفاوت دارد. رمان «نیرنگ» نوشته بوریس آکونین و با ترجمه محمد قمری حبشی توسط نشر قطره و به مبلغ 45هزار تومان منتشر شده است.