انقباض بازار کار در فصل کرونا

در پنجمین ماه از شیوع کرونا در ایران، به‌تدریج اثرات ضد‌اقتصادی این ویروس همه‌گیر در حال ظهور و بروز است؛ براساس آمارهای رسمی، در فصل بهار امسال و زیر ضرب محدودیت‌های کرونا، نرخ مشارکت اقتصادی کشور با سقوط 3.7درصدی مواجه شده و ضمن کاهش 1.5میلیون نفری تعداد شاغلان، جمعیت بیکاران کشور نیز با ریزش 493هزار نفری روبه‌رو شده است.
به گزارش همشهری، برایند همه تحولات کرونایی بازار کار ایران در فصل بهار1399، کاهش 1.1درصدی نرخ بیکاری و تک‌رقمی شدن این شاخص بوده که گرچه در ظاهر اتفاق مبارکی است اما نشانه‌ای گویا از انقباض بازار کار و فعالیت‌های اقتصادی در دوره کرونا محسوب می‌شود.

فرار 2میلیون نفر از بازار کار
تازه‌ترین نتایج مرکز آمار ایران از پایش بازار کار کشور ضمن تأیید تبعات پاندمی کرونا بر اقتصاد ایران، از وقوع اتفاقاتی بی‌سابقه در حوزه اشتغال و نیروی کار خبر می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین اتفاقات بازار کار فصل بهار امسال، ریزش یک‌میلیون و 993هزار نفری جمعیت دارای مشارکت اقتصادی است که باعث شده نرخ مشارکت اقتصادی ایرانیان 15ساله و بیشتر از 44.7درصد در بهار98 به 41درصد در بهار99 سقوط کند. براساس آمارهای رسمی، از مجموع جمعیت حذف شده از بازار کار ایران در اثر کرونا، نزدیک به 1.5میلیون نفر را شاغلان تشکیل می‌دهند. به‌گونه‌ای که ضریب اشتغال جمعیت 15ساله و بیشتر در این فصل با افت 2.9درصدی نسبت به بهار سال98 مواجه شده است. همزمان با کاهش تمایل افراد به حضور در بازار کار، جمعیت بیکاران کشور نیز با ریزش 493هزارو403نفری، به 2میلیون‌و 505 هزار و 336نفر رسیده است که در مقایسه با فصل بهار سال قبل، 1.1درصد کمتر است. در نتیجه این تحولات، نرخ بیکاری فصل بهار امسال 9.8درصد برآورد شده که ظاهرا از موفقیتی بزرگ حکایت دارد اما درواقع نشانه‌ای از بحران‌زایی کرونا در فعالیت‌های اقتصادی است.

سهم زنان در اقتصاد آب رفت
اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، در شرایطی که سهم زنان از اشتغال موجود در اقتصاد ایران حدود یک‌هفتم سهم مردان از فعالیت‌های اقتصادی است، بخش اعظم ریزش اشتغال ناشی از شیوع کرونا نیز نصیب زنان شده و سهم آنها را بیش‌ازپیش در فعالیت‌های اقتصادی و بازار کار کاهش داده است. طبق آمار در فصل بهار، از مجموع 2میلیون نفر حذف شده از بازار کار ایران در فصل بهار99، بیش از یک‌میلیون و ۲۰هزار نفر را زنان و ۹۷۰هزار نفر را مردان تشکیل می‌دهند.

5.4 ساعت کار هفتگی کمتر
بررسی جمعیت شاغل کشور در بهار ۱۳۹۹ به تفکیک ساعت کار نشان می‌دهد حجم ساعت کار انجام شده توسط جمعیت شاغل در طول هفته مرجع آمارگیری در بهار99 نسبت به فصل مشابه سال قبل بیش از ۱۹۵میلیون نفر ساعت کاهش یافته و از یک میلیارد و ۱۲۶هزار نفر - ساعت به ۹۲۶هزار نفر- ساعت رسیده است. بر این اساس، متوسط ساعات کار هفتگی در فصل بهار امسال نسبت به فصل مشابه سال قبل با کاهش محسوس مواجه شده و از 45.8ساعت در هفته به 40.4ساعت در هفته برای هر نفر شاغل رسیده که از کاهش محسوس ساعت کار هفتگی حکایت دارد؛ اتفاقی بی‌سابقه که به نظر می‌رسد توقف فعالیت‌های اقتصادی در دوره کرونا و تدابیر اتخاذ شده برای کاهش زمان حضور افراد در محیط کار از دلایل اصلی آن بوده است. به‌طورکلی در بهار امسال، 56.1درصد از جمعیت شاغل معادل ۴۴ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند؛ اما همزمان 36.7درصد از شاغلان کمتر از ۴۴ساعت فعالیت داشته‌اند و 7.2درصد از شاغلان نیز موقتا در هفته مرجع سرکار خود حاضر نبوده‌اند.

کشاورزی در محاصره کرونا
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در فصل بهار امسال، بخش خدمات همچنان بیشترین سهم اشتغال را به‌خود اختصاص داده و 49.7درصد شاغلان در این بخش مشغول به‌کار بوده‌اند. بعد از بخش خدمات، بخش صنعت با سهم 31.8درصدی و بخش کشاورزی با سهم 18.6درصدی در رتبه‌های بعدی قرار دارند؛ اما در بحث ریزش اشتغال ناشی از کرونا، بخش کشاورزی با ریزش 365هزار نفری تعداد شاغلان در مقایسه با بهار سال قبل مواجه شده و سهم این بخش از اشتغال موجود در کل اقتصاد ایران 0.3درصد نسبت به بهار98 کاهش یافته است. درحالی‌که سهم بخش صنعت از اشتغال موجود 0.3درصد افزایش یافته و ریزش اشتغال در بخش خدمات نیز از 0.1درصد فراتر نرفته است. البته به‌واسطه اینکه نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15ساله و بیشتر در کشور افت کرده و 1.5میلیون نفر از شاغلان از بازار خارج شده‌اند، حتی بخش صنعت نیز که با رشد سهم اشتغال مواجه بوده، نسبت به بهار سال قبل، ریزش 402هزار و 410نفری شاغلان را تجربه کرده است. همچنین تعداد شاغلان بخش خدمات در بهار امسال 732هزار و 734نفر کاهش پیدا کرده است.

   اشتغال‌زایی کرونا
بررسی جزئیات گزارش مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار کشور در بهار99 نشان می‌دهد در این فصل به‌طورکلی از ۲۰ گروه فعالیت‌های عمده اقتصادی، فقط ۵ گروه فعالیتی با افزایش جمعیت شاغل مواجه شده‌اند و سایر گروه‌های فعالیتی کاهش شاغلان را در دوره مورد بررسی تجربه کرده‌اند. براساس آمارها، بیشترین میزان افزایش جمعیت شاغل مربوط به گروه سلامت انسان و مددکاری اجتماعی است که به‌واسطه شیوع بیماری کووید-۱۹ محقق شده است؛ آن‌هم در شرایطی که رشته فعالیت‌های کشاورزی، صنعت ساخت، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی، حمل‌ونقل، آموزش و هتل و رستوران بیشترین کاهش تعداد شاغل را تجربه کرده‌اند.