چتر حمایتی بر سر کودکان زباله‌گرد

الهام مصدقی راد_خبرنگار

بسته‌های حمایتی برای کودکان زباله‌گرد و کارتن‌خواب ها در راه است. گرمخانه‌های تهران در پاییز و زمستان، بیشترین تعداد مراجعه‌کنندگان را دارند. براساس آمارها در برخی شب‌های سرد سال، بیش از 2هزار نفر در 20گرمخانه پایتخت، شب را به صبح می‌رسانند. این آمار در نیمه اول سال با کاهش چشمگیری مواجه می‌شود. اما در سال‌جاری و بعد از شیوع بیماری کرونا، مددجویان و کارتن‌خواب‌ها ترجیح می‌دهند شب‌های خود را در گرمخانه‌ها سپری کنند. آمار اقامت شبانه در 20گرمخانه تهران هم‌اکنون 1600نفر است که در مقایسه با سال گذشته در همین زمان، رشد چشمگیری یافته است. کارتن‌خواب‌ها و زباله‌گردها، 2گروه بسیار آسیب‌پذیر در برابر بیماری‌ها محسوب می‌شوند. شیوع کووید-19 میزان نگرانی و احتمال ابتلای این افراد را نیز بیشتر کرده است. سازمان رفاه و خدمات اجتماعی با همکاری تشکل‌های مردمی تاکنون تلاش کرده‌اند این گروه آسیب‌پذیر را در برابر این بیماری محافظت کنند. در همین راستا دیروز معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با حضور کارشناسان، جلسه‌ای را ترتیب داد تا نیازهای ضروری این قشر بررسی شده و برای آنها اقدامات لازم انجام شود.

آموزش و تأمین نیازهای بهداشتی آسیب‌دیدگان 
به‌جز کارتن‌خواب‌ها، زباله‌گردها نیز دیگر قشر آسیب‌پذیر در برابر کرونا محسوب می‌شوند. در روزهای ابتدایی شیوع کرونا، شهرداری تهران اعلام کرد تفکیک زباله از مخازن سطح شهر متوقف شده و زباله‌ها به‌صورت مستقیم به سایت پسماند منتقل خواهند شد. ممنوعیت تفکیک زباله، کودکان زباله‌گرد را که بخش قابل‌توجهی از نیروهای تفکیک پسماند را در اطراف تهران شامل می‌شوند با مشکل معیشت مواجه کرد. لیلا ارشد، مددکار و فعال اجتماعی به همشهری می‌گوید: «در اوایل شیوع کرونا، به‌دلیل تعطیلی رستوران‌ها، تالارها، پاساژ‌ها و مراکز خرید، چیزی در مخازن زباله یافت نمی‌شد و این افراد با فشار معیشتی مواجه شدند. برخی دیگر از این افراد نیز مشاغلی با درآمد روزانه همچون باربری، چرخ‌کشی و... دارند که تعطیلی فعالیت‌هایشان منجر به بیکاری و فشار اقتصادی بر آنها شد.» به‌گفته مدیرعامل خانه خورشید که فعالیتش بر زنان آسیب‌دیده و کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست متمرکز است، این شرایط همراه با افزایش قیمت مواد‌مخدر بر زنان سوءمصرف‌کننده، فشار بسیاری آورد و آنها را که عمدتا از مهارتی برخوردار نیستند در معرض رفتارهای پرخطر برای به‌دست آوردن مواد و تأمین نیازهایشان قرار داد. ارشد می‌افزاید: «در 2‌ماه ابتدایی شیوع کرونا، آموزش مراقبت از خود، مسائل بهداشتی و... به این افراد داده شد. وسایل بهداشتی مانند ماسک و مواد ضد‌عفونی نیز در اختیارشان قرار گرفت و تا حدودی نیاز مواد غذایی و شیر خشک کودکانشان هم تأمین شد. هم‌اکنون با کمک نیکوکاران، مواد غذایی خشک و وسایل شوینده و بهداشتی در اختیارشان قرار گرفته و ماهانه 500هزار تومان نیز به حسابشان واریز می‌شود.» یکی دیگر از اقداماتی که این تشکل با شیوع ویروس کرونا انجام می‌دهد، در اختیار گذاشتن تجهیزات انفرادی مجزا برای استفاده مصرف‌کنندگان شیشه، است.

برنامه‌های حمایتی از کودکان زباله‌گرد اجرا خواهد شد 
ایجاد چالش جدی معیشتی برای کودکان زباله‌گرد با آغاز کرونا، موضوعی است که سیدمالک حسینی، سرپرست سازمان خدمات اجتماعی نیز به آن اشاره کرده و می‌گوید: «به دلیل مشکلاتی که با شیوع کرونا از 20اسفند‌ماه ایجاد شد و با توجه به اینکه  کودکان زباله‌گرد درآمدی نداشتند. با کمک‌گرفتن از تشکل‌های محلی و همچنین فعالان حوزه کودکان،  پخش غذای گرم در مناطق پیرامونی و حاشیه‌ای تهران از روزی 200پرس به این کودکان در گودهای زباله‌گردی آغاز شد تا هم‌اکنون که به روزی 700پرس رسیده است.» معاینه این کودکان و ارائه تجهیزات مورد نیاز برای جلوگیری از ابتلا به کرونا نیز به‌اجرا درآمد. اما همه این اقدامات تا قبل از بخشنامه شهردار تهران به اجرا درآمد. پیروز حناچی ۲۴خرداد مصادف با روز جهانی مقابله با کار کودک، بخشنامه ممنوعیت به‌کارگیری کودکان را ابلاغ کرد. بر این اساس نظارت سختگیرانه‌ای بر پیمانکاران شهرداری که طبق قرارداد اجازه به‌کارگیری کودکان را ندارند، اعمال می‌شود. حسینی می‌گوید:«البته ما تلاش می‌کنیم مشارکت مسئولانه پیمانکاران را جلب کنیم تا به‌جای استفاده از ابزار تنبیهی با آگاه‌سازی‌ و آموزش پیمانکاران در عمل عدم‌استفاده از کودکان در این شغل سخت و زیان‌آور را در اذهان آنها نهادینه کنیم. بعد از ابلاغ بخشنامه اگر با کودک زباله‌گرد مواجه شویم، نه‌تنها برخوردی نخواهد شد بلکه برنامه جدی حمایتی با همکاری تشکل‌ها در موردشان به اجرا درخواهد آمد. حدود 2 تا 3هفته آینده برنامه اجرایی مشخصی برای حمایت از این کودکان آغاز خواهد شد.»

در صورت قطعیت ابتلای مددکار یکی از گرمخانه‌ها به کرونا، آن گرمخانه قرنطینه خواهد شد 

نیاز به کمک‌های دولتی 


سال گذشته تمامی گرمخانه‌های تهران، شبانه‌روزی نبودند و در این وقت از سال حدود 1000 تا 1200 مددجو را پذیرش می‌کردند اما شرایط موجود، منجر به شبانه‌روزی شدن تمامی 20گرمخانه شده و اقداماتی برای محافظت از این گروه آسیب‌پذیر به اجرا درمی‌آید. به‌جز غذای گرم، امکان استحمام روزانه و پوشاک مناسب در اختیار مددجویان قرار می‌گرفت که با شیوع کرونا خدمات بهداشتی و معاینات منظم بالینی نیز به آن اضافه شده است. همچنین فضای گرمخانه‌ها نیز به‌صورت مستمر ضد‌عفونی می‌شوند. موارد مشکوک به ابتلا به کرونا نیز همراه با یک مددکار به مراکز درمانی منتقل می‌شوند تا از وضعیت سلامت یا درمان آنها اطمینان حاصل شود. به گفته سیدمالک حسینی، سرپرست سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی تا روز جمعه 20تیرماه مورد مشکوکی در میان کارتن‌خواب‌ها یا مددکاران دیده نشده بود اما متأسفانه در روز جمعه، تست اول یکی از مددکاران مثبت اعلام شد. 2مددکار و 3مددجو در همان گرمخانه نیز آزمایش داده و منتظر اعلام نتیجه هستند. حسینی به همشهری می‌گوید: «بعد از قطعی‌شدن نتیجه آزمایش‌ها، نام گرمخانه مورد نظر اعلام شده و به‌مدت 2هفته قرنطینه خواهد شد.» 
از حدود 3‌ماه دیگر و با آغاز فصل پاییز و نگرانی از شیوع بیشتر کرونا، نگرانی بیشتری در مورد گرمخانه‌های تهران ایجاد خواهد شد. اما آنگونه که حسینی به همشهری می‌گوید این نگرانی در مورد ظرفیت پذیرش گرمخانه‌ها نیست چراکه تا حدود 3هزار نفر در شرایط عادی و بیش از ۴هزار نفر با کف‌خوابی گنجایش دارند اما مسئولان شهرداری نگران بودجه اندک و عدم‌کمک‌های دولتی درخصوص کرونا به حوزه اجتماعی هستند. با آغاز فصل سرما مراقبت‌های بهداشتی و تأمین وسایل و تجهیزات بهداشتی و ضد‌عفونی در برابر کرونا، به موضوع بسیار جدی در این مراکز تبدیل خواهد شد.