روانپزشکی زیبایی

میلاد زاهدی _ روانپزشک

اگر کسی به‌صورت وراثتی، یکی از اعضای بدن یا صورتش بدشکل یا نامتقارن باشد، به شکلی که به اعتماد به نفس شخص آسیب بزند و منجر به اختلال عملکرد وی در حوزه‌های روابط بین‌فردی، اجتماعی، شغلی یا حتی تحصیلی شود، اغلب پزشکان بر این باورند که عمل جراحی زیبایی شاید برای این فرد مفید باشد؛ چون در یک کلمه، کیفیت زندگی شخص و بازده عملکرد زندگی وی در حوزه‌های مختلف، افزایش قابل‌توجهی خواهد یافت. در عین حال، اغلب مردم و پزشکان، این شخص را بیمار نمی‌دانند و البته وی را به‌خاطر بد شکلی اعضای بدنش که به‌صورت موروثی به او به ارث رسیده، شماتت نمی‌کنند و حتی شاید هم وی را تشویق به عمل جراحی، به‌رغم عوارض احتمالی آن کنند؛ با آنکه بیمار نیست. درواقع، معنی سلامتی، فقط نداشتن بیماری نیست، بلکه هر کسی باید کیفیت زندگی خوب، متناسب با توانایی‌ها و استعدادهای ذاتی‌اش را بیابد و به‌عبارتی ملاک اصلی سلامتی، بازده بالای عملکرد شخص در حوزه‌های مختلف است که منجر به کیفیت خوب زندگی‌اش می‌شود و صرف نداشتن بیماری، معادل سلامتی نیست. با این مقدمه، اگر فرض کنیم به همان دلایل موروثی امکان دارد اغلب ما نقایص ژنتیک در ترشح هورمون‌های مغزی‌مان داشته باشیم که لزوماً منجر به بیماری روانپزشکی نمی‌شود، ولی کیفیت زندگی ما را خراب می‌کند و نمی‌گذارد با حداکثر بازده از تمام ظرفیت استعدادهای ذاتی‌مان در حوزه‌های مختلف استفاده کنیم. پس چندان دور از ذهن نیست که روانپزشکان توصیه کنند این بدشکلی‌های وراثتی را، نه از طریق جراحی، بلکه با دارو اصلاح کنیم؛ حتی اگر شخص طبق تعریف، بیمار محسوب نشود؛ چون همانطور که در بالا ذکر شد، ملاک سلامتی، صرف نداشتن بیماری نیست، بلکه کیفیت زندگی خوب، توأم با حداکثر بازده است. با این دیدگاه از مردم نیز انتظار می‌رود، همانطور که به جراحی زیبایی با دید مثبت نگاه می‌کنند به تجویز داروهای روانپزشکی نیز با دید مثبت نگاه کنند. روانپزشکی زیبایی، هدفش درمان بیماری نیست، بلکه بهتر کردن کیفیت زندگی افراد است؛ با این تفاوت که به جای تیغ جراحی، اصلاحات در سطح ملکول‌های شیمیایی مغز صورت می‌گیرد. به‌عبارتی به افرادی که در ظاهر سالم هستند، برای افزایش کیفیت زندگی و بازده عملکردی، داروهایی با‌ دوز مختصر داده می‌شود. شاید نتیجه روانپزشکی زیبایی به سرعت و وضوح جراحی زیبایی نباشد، ولی تأثیر آن بر کیفیت زندگی شخص، اگر بیشتر از آن نباشد، کمتر نیست. مضاف به اینکه، عوارض مصرف داروهایی با‌دوز کم، شاید به‌مراتب کمتر از تیغ جراحی و بیهوشی باشد.