انتظارات تورمی و گرانی کاذب برنج

حذف ارز دولتی برنج زمینه کمبود و افزایش قیمت برنج خارجی و انتظارات تورمی برای افزایش نرخ انواع برنج ایرانی در بازار خرده‌فروشی را فراهم کرده است. با جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن تولید‌کنندگان برنج ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.




علت اصلی گرانی برنج چیست؟
ادعای سه برابر شدن قیمت برنج خارجی و گرانی برنج ایرانی کاذب است. هیچ دلیل علمی و منطقی‌ای برای گران شدن برنج ایرانی وجود ندارد. محصولات موجود در بازار مربوط به تولید سال 98 است و از آن زمان به بعد برنج تازه تولید داخل به بازار عرضه نشده تا بگوییم که هزینه تولید آن افزایش یافته است. با این روند اینکه برنج در بهار 98خریداری و در تابستان 99 به نرخ بالاتر عرضه شود، پذیرفتنی نیست و هزینه تمام‌شده و قیمت انواع برنج ایرانی مشخص است. این امر ناشی از مسابقه برای عقب نماندن از انتظارات تورمی است و وقتی فروشنده برنج مشاهده می‌کند که نرخ مرغ، تخم‌مرغ، گوشت و... مدام در حال افزایش است، این محصول را با قیمت بالاتر می‌فروشد.
میزان تولید و نیاز بازار کشور به برنج چقدر است؟
طی 3 سال گذشته میزان و کیفیت تولید برنج افزایش یافته است به‌نحوی که میزان تولید برنج از 2 میلیون و 150تا 2میلیون و 200هزارتن قبلی، طی سال‌های 97و 98 به حداقل حدود 2میلیون و 350هزار تا 2میلیون و 400هزار تن رسید و امسال نیز به همین میزان تولید خواهیم داشت. با توجه به این میزان تولید و براساس اعلام سازمان‌های رسمی و قانونی، مصرف سرانه برنج در ایران بیش از 36کیلوگرم نیست. زمانی واردات برنج در اختیار وزارت بازرگانی بود، این وزارتخانه اصرار به بالا بردن آمار مصرف سرانه برنج داشت و این رقم را از 37تا 45کیلوگرم هم اعلام می‌کرد. نیاز واقعی کشور به برنج با احتساب میزان ذخیره‌سازی‌ 100تا 150هزارتنی سالانه حدود 3میلیون تن است و با توجه به تولید داخل 2میلیون و 400هزار تنی، نیازمند واردات سالانه حداکثر 600هزار تن برنج طی 2 سال گذشته بوده‌ایم. از آنجا که سال‌های قبل وزارت جهادکشاورزی از نیاز به واردات یک میلیون تن برنج خبر داده و متعاقب آن محمود حجتی، وزیر وقت جهادکشاورزی از خودکفایی در تولید برنج و آمار تولید 2میلیون و 950هزارتنی برنج خبر داده بود، که البته ادعایی کذب بود، این وزارتخانه نمی‌خواهد آمار واقعی تولید و نیاز به واردات برنج را اعلام کند. حتی با پذیرش نیاز یک میلیون تنی به واردات برنج نیز طی 2‌سال گذشته یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 250هزار تن برنج وارد کشور شده و اکنون نیازی به واردات برنج نداریم.
با این روند واردات و تولید، علت گرانی برنج خارجی چیست؟
طی چند سال گذشته واردکنندگان با تأکید بر ناتوانی اقشار کم‌درآمد در خرید برنج ایرانی، موفق به دریافت ارز دولتی برای واردات برنج شدند، اما اکنون به‌دلیل تنگنای ارزی این ارز به ارزنیمایی تغییر یافته و هزینه تمام‌شده واردات برنج افزایش یافته است که به مذاق وارد‌کنندگان برنج خوش نیامد اما دولت برای خوشایند وارد‌کنندگان برنج تعرفه واردات این محصول را که 2‌سال پیش 40درصد و در سال گذشته به 16درصد کاهش یافته بود را در ابتدای امسال به 10درصد کاهش داد و در ادامه این تعرفه بازهم به 4درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر طی 5تا 6سال گذشته متوسط قیمت صادرات هر تن برنج در بازارهای جهانی سیر نزولی داشته و حدود 500تا 550دلار بوده است. همچنین وارد‌کنندگان ادعای واردات برنج باسماتی را می‌کنند اما این برنج هم انواع و قیمت‌های متفاوتی دارد. پرسش مطرح آن است که آیا برنج باسماتی پاکستانی که به ایران وارد و عرضه می‌شود، همان برنجی است که در بازارهای لندن و پاریس عرضه می‌شود؟