چرا با حریفم مهربان هستی؟

بهروز رسایلی| این مطلب تاریخ انقضا ندارد. تا 10 سال دیگر هم می‌توانید همین نوشته را بگذارید جلوی چشم‌تان و مصداق‌های مطرح‌شده در آن را در کامنت‌ها و دیدگاه‌های هواداران فوتبال ایران پیدا کنید. در تمام دنیا هیچ کاری بدون نقد جلو نمی‌رود و پیشرفت نمی‌کند. این قاعده شامل فوتبال هم می‌شود، اما در ایران «هواداران» بزرگ‌ترین مانع نقد و نقادی هستند. خیلی از آنها به شما اجازه نمی‌دهند اشکالات تیم‌ها و شخصیت‌های محبوب‌شان را مطرح کنید. آنها منتقد را همیشه خاموش یا در حال نقد دیگر تیم‌ها می‌خواهند. هواداران اما در این مسیر چند مغالطه رایج هم دارند که از آن برای توجیه تعصب کورکورانه خود استفاده می‌کنند. در این مطلب 3 مغالطه‌ای که بیشتر از همه مورد استفاده قرار می‌گیرد را مرور می‌کنیم.
  چرا ما را می‌زنید، اما آنها را نه؟
یکی از مرسوم‌ترین سفسطه‌ها در فضای فوتبال ایران، استناد به اشتباه تیم رقیب است؛ مثلا الان که فرهاد مجیدی آن قیامت را در بازی با فولاد به پا کرده و از هر طرف محکوم شده، برخی هواداران استقلال و مجیدی رسانه‌ها را محکوم می‌کنند که «چرا در مورد پرخاشگری‌های شجاع خلیل‌زاده چیزی نمی‌گویید؟» یا «چرا وقتی محمدحسن انصاری‌فر می‌گفت نمی‌خواهند پرسپولیس قهرمان شود، کاری به او نداشتید؟» این حرف‌ها اما یکسره غلط است. امروز وقتی مجیدی اشتباه می‌کند، طبیعتا از خود او باید انتقاد شود و فردا اگر خلیل‌زاده دچار خطا شد، نوبت نقد شجاع می‌رسد؛ کمااینکه اینها قبلا هم مورد انتقاد و سرزنش قرار گرفته‌اند. با وجود این، بیشتر هواداران فوتبال در ایران، انتقاد از رقبا را خیلی زود فراموش می‌کنند. تجربه نشان داده حتی اگر در همین صفحه بغل یا چند سطر بالاتر هم از تیم حریف انتقاد کرده باشید، تیفوسی‌ها آن را نمی‌بینند یا خودشان را به ندیدن می‌زنند. درنهایت اما این رویکرد هیچ کمکی به فوتبال ایران نمی‌کند. نمی‌شود تا ابد هر اشتباهی را با استناد به یک اشتباه دیگر توجیه کرد. این فقط کمک می‌کند که آدم‌های مورد علاقه ما با خیال راحت به اشتباه کردن ادامه بدهند. پرسپولیسی، استقلالی و تراکتوری هم ندارد.
  فضولی‌اش به شما نیامده
یک مغالطه دیگر، نهی کردن رسانه‌ها از پرداختن به مسائل تیم‌ها و افراد مختلف است. در این فضا مکررا می‌شنوید که به منتقد می‌گویند: «اصلا به شما چه مربوط که فضولی می‌کنید؟» درحالی‌که اساسا همه جای دنیا فضولی کردن وظیفه رسانه است و اگر همین تجسس و واکاوی نباشد، سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. هیچ محدوده‌ای را نباید از نقد معاف کرد و هر جا چنین اتفاقی بیفتد، سنگ بنای فساد و کج‌روی گذاشته می‌شود؛ مسئله‌ای که گفتیم مخصوصا در مورد باشگاه‌های خصوصی بیشتر به چشم می‌خورد. مالک شهرخودرو می‌گوید: «تیم خودم است و دوست دارم تهدید به انصراف از لیگ کنم» یا هواداران تراکتور برای دفاع از مالک پراشتباه‌شان می‌گویند: «زنوزی از جیب خودش خرج کرده و هر کاری دلش بخواهد می‌کند. شما بروید سراغ تیم‌هایی که از بیت‌المال ارتزاق می‌کنند.» این هم غلط است. الان در اروپای مدرن حتی یک تیم دولتی هم نداریم. همه باشگاه‌ها خصوصی هستند، اما تک‌تک‌شان هر روز زیر تیغ رسانه‌ها می‌روند و نقد می‌شوند. اگر آنجا هم منطق «پول خودمان است» جریان داشت، الان هرج و مرج کل اروپا را برداشته بود و فوتبال‌شان چیزی شبیه فوتبال ما می‌شد!
  نگاه رنگی دارید
دیگر تاکتیک نقدستیزی در ایران، متهم کردن منتقد به تعلق خاطر به جریان‌های مخالف است. این مسئله را در فضاهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی داریم و در فوتبال هم از همه‌جا بیشتر است. 2 خط که علیه پرسپولیس بنویسی، استقلالی دوآتشه لقب می‌گیری و نخستین نقد را که به آبی‌ها وارد کنی، تو را قرمز پررنگ می‌بینند. بله؛ ممکن است رسانه‌ها کم‌وبیش خط و ربط رنگی داشته باشند. اصلا بگذارید خیال‌تان را راحت کنیم، از نظر ما تقریبا هیچ روزنامه‌نگار، گزارشگر یا حتی داور مهمی وجود ندارد که از اول زندگی‌اش بی‌طرف بوده باشد. مگر می‌شود آدم بدون علاقه به هیچ رنگ خاصی آنقدر غرق در فوتبال شود که به چنین درجه‌ای برسد؟ خود علیرضا فغانی می‌گوید در کودکی پرسپولیسی بوده و همه می‌دانند عادل فردوسی‌پور هم برای تشویق این تیم به استادیوم می‌رفته؛ چنان‌که ظاهرا مزدک میرزایی یا جواد خیابانی به استقلال گرایش داشته‌اند. مهم اما تفکیک علاقه شخصی از وظایف شغلی است؛ کاری که خیلی‌ها می‌توانند به شکل قابل‌قبولی آن را انجام بدهند. اینجا دیگر باید به روزنامه‌نگار، گزارشگر یا داور اعتماد کرد. به علاوه یک جمله بسیار کلیدی و ارزشمند وجود دارد که مضمونش این است: «نگاه کنید چه چیزی می‌گوید، نه اینکه آن را چه‌کسی می‌گوید.» بنابراین اگر دنبال رفع اشکالات هستید، حرف درست را حتی از دشمن خونی‌تان نیز بپذیرید و تازه از او تشکر هم بکنید.