بازدید مجازی از کتابخانه و موزه‌ی ملی ملک
یک موزه در دل تهران
نیلوفر شهسواریان:
قبلاً چند‌بار برای درس‌خواندن به کتاب‌خانه‌ی ملک رفته بودم. قبل از هرچیز مسیرش را دوست دارم که در بافت قدیمی تهران قرار دارد. ایستگاه متروی امام خمینی‌ره پیاده می‌شوم، از ساختمان‌های قدیمی مثل موزه‌ی پست می‌گذرم و به سر‌در باغ‌ملی می‌رسم. چند قدم بعد سمت چپ، کتابخانه و موزه‌ی ملی ملک است. این توصیف برای قبل از کرونا بود. حالا زمان توصیف بازدید مجازی است؛ بازدیدی که سر جایم می‌نشینم، کلیک می‌کنم و روی بخش‌هایی که بیش‌تر کنجکاوم می‌کند زوم می‌کنم.
احتمالاً پژوهشگران و علاقه‌مندان به علوم انسانی از کتاب‌خانه‌ی ملک، حسابی لذت خواهند برد. این مرکز فرهنگی، هزار جلد نسخه‌ی خطی نفیس دارد و از گنجینه‌های نسخ خطی کشور به‌حساب می‌‌آید. نسخه‌ها بخش مهمی از سه‌هزار سال تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام را نشان می‌دهد؛ از دوران امپراتوری عثمانی تا دوران معاصر.
برای این‌که بدانیم چه شد این بنا را ساختند، باید با فردی نیکوکار و ثروتمند آشنا شویم؛ حسین مَلِک، معروف به حاج‌حسین‌آقا ملک، از تاجران ساکن مشهد بود. او موقوفات زیادی برجای گذاشته، به حدی که مجموعه‌ای به‌نام اداره‌ی موقوفات ملک در تشکیلات آستان قدس رضوی وجود دارد.
این مکان در خانه‌ی ملک، در بافت بازار تهران برپا بود و حاج‌حسین آن را گسترش می‌دهد. قطعه‌زمینی را در سال ۱۳۶۴ وقف مرکز می‌کند. پس از فوت او، آستان قدس رضوی، ساختمان کتابخانه و موزه را با مساحت بیش‌تری در سال 1375 آماده می‌کند. این مؤسسه، غیر‌دولتی و غیرانتفاعی است و زیر نظر تولیت آستان قدس رضوی اداره می‌شود.
در بازدید مجازی می‌توانم سالن‌های گوناگون را تماشا کنم. در یکی از آن‌ها، رویدادنگاری تاریخ علم ایران در دوره‌ی اسلامی بر روی دیوار نصب شده است. با دانشمندان تاریخ علم ایران مانند ابوریحان بیرونی، عبدالرحمن صوفی، رازی و خواجه‌نصیرالدین طوسی آشنا می‌شوم. توضیحات کامل هستند و می‌توانم بگویم از این نظر این بازدید از بازدید بقیه‌ی موزه‌ها کیفیت بالاتری دارد.
سالن از زوایه‌های گوناگون قابل مشاهده است. آثار خوش‌نویسی هم در سایت به‌نمایش در آمده‌اند. نقاشی‌های هنرمندان مشهور ایرانی نیز مانند «کمال‌الملک» و «لطفعلی صورتگر» در این موزه برای بازدیدکنندگان به نمایش درآمده است.
مجموعه‌های هنری گوناگونی مثل مجموعه‌ی نگارگری، مجموعه‌ی تمبر و مجموعه‌ی هنر لاکی، در این مرکز قرار دارد.
اگر حضوری به این موزه بروید، می‌توانید ۴۴ تخته قالی و قالیچه از مناطق گوناگون ایران را نیز تماشا کنید.
این نشانی سایت نمایشگاه مجازی کتابخانه و موزه‌ی ملی ملک است:
virtual.malekmuseum.org
در این سایت بخش‌هایی از موزه برای تماشای مجازی آماده شده است.البته احتمالاً در خبرها خوانده‌اید که موزه‌ی ملک از 24 خرداد 1399 بر روی بازدیدکنندگان باز است؛ با شرایط خاص و رعایت اصول بهداشتی.
این موزه در خیابان امام‌خمینی ره، خیابان ملل متحد(باغ ملی) واقع شده است.
