فاصله اجتماعی در مکعب‌های سفید

مرتضی کاردر ـ روزنامه نگار

شمار افتتاحیه‌های گالری‌ها در جمعه‌ای که گذشت بیشتر از همه چند‌ماه گذشته بود که نشان می‌دهد گالری‌ها فعالیت خود را پس از چند‌ماه تقریباً به‌طور کامل از سر گرفته‌اند؛ هر چند که بسیاری به نمایشگاه‌های گروهی و نمایشگاه‌های درازمدت‌ روی آورده‌اند و هنوز ارزیابی روشنی از وضعیت روزهای آینده ندارند. اما درهای گالری‌ها باز است و دوستداران هنرهای تجسمی، گاه با ماسک و گاه بدون ماسک برای تماشای نمایشگاه‌ها به گالری‌ها می‌روند. بعضی گالری‌ها بیشتر رعایت می‌کنند و تمهیدات ویژه‌ای برای رعایت اصول بهداشتی اندیشیده‌اند و بعضی دیگر نیز رعایت اصول را بر‌عهده بازدیدکنندگان گذشته‌اند. به سراغ گالری‌ها رفتیم تا ببینیم در این روزها میزبان چه آثاری شده‌اند.

بلاتکلیف زیبا
نمایشگاه آثار امید بازماندگان، گالری اُ
چه کشیدن مهم‌تر است یا چگونه کشیدن؟ کدام‌یک بیشتر می‌تواند وجه تمایز هنرمند باشد؟ اصلاً چه چیز آثار یک هنرمند را به هم مرتبط می‌کند و سبب شکل‌گیری یک نمایشگاه می‌شود؟ ذهنیت مشترک یا تکنیک‌ واحد یا مضامین مشترک؟  پرسش‌هایی از این دست، پس از تماشای نقاشی‌های امید بازماندگان به‌دشواری پاسخ می‌یابند. نقاش قرار است خیابانی متروکه را تصویر کند یا دورنمایی از شهر را؟ سگی در بیابان مسئله است یا مردی در گوشه مهمانی یا زنی تنها در خانه؟  بلاتکلیفی در سبک و چشم‌انداز به بلاتکلیفی در اثر می‌رسد. نتیجه کار نقاش آثاری است که بعضی از آنها ممکن است تماشاگرانی را جذب کند اما حس زیبایی‌شناختی واحدی از آنها برنمی‌خیزد و تماشاگر نمی‌تواند خط مشترک آنها را دریابد. نقاش گاه واقع‌گراست، گاه به نقاشان امپرسیونیست نزدیک می‌شود و گاه در مرز میان واقع‌گرایی و آنچه فراواقع‌گرایی می‌خوانند، قدم می‌زند. مسئله نقاشی ذیل یک سبک یا عنوان نیست، نقاش هنوز در یک نقطه مستقر نشده و مشغول آزمون و خطاست یا خوش‌بینانه‌ اگر بخواهیم بنگریم در دوره ‌گذار است.





زیبایی‌شناسی سیاهی
رَش، علی معمری، کانسپت استور اردیبهشت
نمایشگاه آثار علی معمری در کانسپت استور اردیبهشت (طبقه دوم گالری اُ) چند پله بیشتر با نمایشگاه امید بازماندگان فاصله ندارد، اما تکلیف علی معمری در نمایشگاه «رَش» برخلاف امید بازماندگان، معلوم است. نقاش می‌داند که قرار است زیبایی‌شناسی خود را در تیرگی و سیاهی شکل بدهد، می‌داند که ترکیب بافت‌های سیاه در کنار هم باید ترکیب تازه‌ای خلق کند، می‌داند وقتی بوم‌های کوچک تکه‌تکه کنار هم قرار می‌گیرند و بومی بزرگ را شکل می‌دهند، باید حسی متفاوت ایجاد کنند و از پس همه اینها برآمده است. توجه نقاش به بافت و قدرت او در ترکیب رنگ‌ها در پس‌زمینه سیاه ستودنی است. حتی اگر کارهای او را دوست نداشته باشیم، باز هم نمی‌توان اذعان نکرد که چنین قدرتی در اجرا و اعتماد به نفس در ارائه آثار کار هر نقاش و گالری‌گردانی نیست.




جادوی عکس‌های قدیمی 
دیگران، سحر مختاری، پلتفرم 3 
«دیگران» ادامه راهی است که سحر مختاری از چند سال پیش در عکاسی آغاز کرده است؛ تمرکز بر عکس‌های قدیمی و آدم‌ها و صورت‌هایی که در عکس‌ها مانده‌اند و بریدن و ارائه آنها در نمایشگاه‌ها. او برای نمایشگاه «دیگران» آدم‌های عکس‌ها را در مکان‌هایی دیگر قرار داده و از آنها عکاسی کرده است. آدم‌های عکس‌های قدیمی در مکان‌هایی دیگر که بیشترشان قدیمی و متروکه‌اند، عکس‌های تازه‌ای خلق کرده‌اند که در عکاسی امروز ما امضای سحر مختاری را دارد. جادوی عکس‌های قدیمی برای او بی‌پایان به‌نظر می‌رسد و هر چه بیشتر بگذرد، تمایز و تشخص کارهای او بیشتر خواهد شد. همچنان‌که او از ارائه خود عکس‌ها در نمایشگاه‌های گذشته به عکاسی دوباره از آنها رسیده است، احتمالاً‌ در ادامه سلوک هنرمندانه‌اش به تلفیق‌ها و ترکیب‌های تازه‌تری از عکس‌های قدیمی خواهد رسید.




بومی به بزرگی گالری
در خلوت شهر، علی رضوی، گالری ایرانشهر
مهم‌ترین اتفاق این روزها «در خلوت شهر» علی رضوی در گالری ایرانشهر بوده است. نقاش ۲۹روز از روزهای قرنطینه را به خلق یک اثر بزرگ مشغول بوده؛ اثری که همه دیوارهای گالری را در بر گرفته است. وقتی بومی به بزرگی یک گالری، آن هم گالری ایرانشهر که بزرگ‌ترین گالری حال حاضر ایران است، در اختیار یک هنرمند قرار می‌گیرد، چه باید بکند؟ باید سبکی ساده در نقاشی را انتخاب کند، مثل رضوی که سبک نقاشان دودل آرت را انتخاب کرده و تلاش کرده هر آنچه در ذهن دارد، روی بوم بیاورد؛ از اتفاق‌های پیرامونی تا کارتون‌های کودکی و بزرگسالی و افسانه‌ها و قصه‌های گذشته و حال و آینده. ارزش کار رضوی بیشتر در اعتمادبه‌نفس او در اجرایی بزرگ است و پیش چشم گذاشتن سبکی که در نقاشی امروز ایران کم‌سابقه است. اما اگر این بوم بزرگ مثلاً در اختیار داوود زندیان که چند‌ماه پیش در گالری ایرانشهر آثار خود را به نمایش گذاشت، قرار می‌گرفت، حاصل کار چیز دیگری می‌شد که تماشایی‌تر از اثر علی رضوی بود.





هنر طهران، الگوی گالری‌ها در فاصله اجتماعی

گالری نخست هفته در رعایت اصول بهداشتی و فاصله اجتماعی به گالری تازه‌تأسیس هنر طهران تعلق می‌گیرد. در نمایشگاه عکس ۹۹ که نخستین نمایشگاه گالری هنر طهران است، مجموعه‌ای از عکس‌های نامدارترین عکاسان امروز ایران روی دیوار قرار گرفته؛ از کامران شیردل، کاوه گلستان، عباس کیارستمی، عباس عطار و آلفرد یعقوب‌زاده گرفته تا حسن سربخشیان، عباس کوثری، عطا طاهرکناره، ساتیار امامی و بسیاری دیگر. اما چیزی که سبب تمایز بیشتر نمایشگاه و گالری شده، درخواست مجید سعیدی (مدیر گالری) از بازدیدکنندگان بود که فقط در روز افتتاحیه به نمایشگاه نیایند؛ چراکه عکس‌ها تا یک‌ماه بر دیوار گالری است. از آن مهم‌تر تب‌سنجی و مایع ضدعفونی‌کننده و ماسک در ورودی گالری بود تا گالری هنر طهران از آغاز الگویی تازه برای سایر گالری‌ها باشد.