گزارش
با پیمانکاران برخورد می‌شود نه کودکان زباله‌گرد
معاون شهرداری تهران: گودها و گاراژهای جمع‌آوری زباله خشک خارج از شهر تهران است اما می‌توانیم روی پیمانکار حوزه پسماند نظارت داشته باشیم
محمد سرابی- خبر‌نگار
خبر بسیار خوشحال‌کننده بود؛ اینکه طفل‌های معصومی که برای اندک دستمزدی به کار گرفته می‌شوند تا زباله‌های خشک پایتخت را جمع‌آوری کنند، تحت حمایت قرار می‌گیرند.
روز شنبه شهردار تهران در ابلاغیه‌ای «ممنوعیت به‌کارگیری کودکان برای پیمانکاران بازیافت» را اعلام کرد. با تشدید حساسیت‌ها درباره کودکانی که با وجود خطرات فراوان به جمع‌آوری زباله خشک در شهر می‌پردازند و همینطور ادامه کار آنها با وجود انتشار بیماری کرونا، شهرداری تهران تصمیم به افزایش نظارت‌ها در این زمینه گرفت، زیرا مشخص شده که بخش زیادی از این کودکان در روندی که با پیمانکاران بازیافت مرتبط است مشغول کار هستند.
براساس ابلاغیه شهردار تهران، شهرداران مناطق 22گانه با همکاری معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی و سازمان بازرسی، باید با تشدید نظارت بر عملکرد پیمانکاران از هرگونه به‌کارگیری کودکان جلوگیری کنند. به گزارش همشهری، در قسمتی از متن این ابلاغیه آمده است: «در فرایند اجرای این بخشنامه، هرگونه برخورد با کودکان کار و زباله‌گرد ممنوع بوده و منع کار کودکان صرفا از طریق برخورد با پیمانکاران متخلف و سایر عوامل به‌کارگیرنده کودکان در حوزه خدمات‌شهری ازجمله جمع‌آوری پسماند صورت خواهد گرفت. معاونت امور اجتماعی و فرهنگی با استفاده از ظرفیت سمن‌های فعال در حوزه کار کودک و سازمان بازرسی موظف است هرگونه تخطی از این اصل را رصد و گزارش کند. معاونت امور اجتماعی و فرهنگی موظف است با استفاده از ظرفیت مشارکت‌های مردمی و سازمان‌های مردم‌نهاد، همکاری سایر نهادها و اتخاذ تمهیدات لازم، نسبت به افزایش خدمات اجتماعی و حمایتی به کودکان منع‌شده از کار و خانواده‌های آنان به‌منظور جلوگیری از پیامدهای نامطلوب معیشتی، در حد امکان اقدام کند.»
با انتشار ارقامی از تعداد کودکان زباله‌گرد «محمدرضا جوادی یگانه» معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران جزئیاتی از به‌کارگیری غیرقانونی این کودکان در فعالیت‌های مرتبط با بازیافت زباله را تشریح کرد. او تخمین 4هزار کودک زباله‌گرد در تهران را مطرح کرد و از تلاش شهرداری برای نظارت بر پیمانکاران این بخش خبر داد.
کار از ظهر تا شب
این افراد معمولا ظهرها سوار خودرو شده و به تهران می‌آیند و هر 6-5 خیابان در اختیار یک گروه است که موظفند مخازن این خیابان‌ها را گشته و پسماند خشک آن را بردارند. کار آنها معمولا تا ساعت ۱۲ تا ۲ بامداد طول می‌کشد. بعد از پرشدن کیسه‌ها، این کودکان با خودروهای پوشیده‌شده به گاراژها برگردانده می‌شوند و صبح روز بعد به تفکیک زباله مشغول می‌شوند.
2.500.000 تماس
اعلام کار کودکان به 137
سالانه 2میلیون و ۵۰۰هزار تماس با سامانه۱۳۷ برقرار می‌شودکه بخش زیادی از تماس‌ها مربوط به گزارش فعالیت کودکان زباله‌گرد است. روی هر مخزن یک کد نوشته شده که شهروندان می‌توانند در صورت مشاهده کودکان زباله‌گرد با ۱۳۷ تماس گرفته و با اعلام کد مخزن، این کار را گزارش دهند.
اتباع بیگانه
معمولا این کودکان در جمع‌های کوچک خانوادگی کار می‌کنند و معمولا از کشور افغانستان و به‌عنوان مثال از شهر هرات آمده‌اند که براساس روابط خانوادگی در گاراژها و گودهای خارج از تهران زندگی می‌کنند و به‌صورت گروهی مشغول زباله‌گردی هستند.
50.000 مخزن زباله
بیشترین تولید زباله در مناطق یک، ۲، ۴ و ۵
۵۰هزار مخزن در سطح شهر تهران وجود دارد. مناطق یک، ۲، ۴ و ۵ بیشترین تولید زباله را دارند. طبق قراردادی که شهرداری با پیمانکار پسماند خشک امضا می‌کند، پیمانکار موظف به جمع‌آوری و تفکیک زباله‌هاست اما این کار باید با استقرار غرفه یا وانت‌های نشان‌دار انجام شود.
هر منطقه یک پیمانکار دارد و بررسی‌ها نشان داده که معمولا پیمانکار، هر 6-5 خیابان را به یک گروه واگذار می‌کند و معمولا 2میلیون و ۸۰۰هزار تومان از این زباله‌گردها می‌گیرد و به آنها کارت می‌دهد تا به کار بپردازند.
باید مدل جمع‌آوری زباله را اصلاح کرد
محمدرضا جوادی‌یگانه- معاون شهردار تهران
برآوردی از تعداد کودکان زباله‌گرد نداریم اما براساس برآوردهای آمار زباله‌های شهر تهران، توان کودکان در حمل پسماندهای خشک و... حدود ۴هزار کودک زباله‌گرد در تهران وجود دارد. ما مخازن زباله داریم که اصطلاحا در آن پول است و باید این فرایند اصلاح شود؛ چراکه می‌بینید در شهرهایی مثل شیراز و اصفهان که مدل جمع‌آوری پسماند آنها متکی بر مخازن نیست، کودک زباله‌گرد هم دیده نمی‌شود. پیمانکاران قبل از این هم حق استفاده از اتباع و کودکان کمتر از ۱۵سال را نداشتند اما به‌صورت غیررسمی این کار را انجام می‌‌دادند. اکنون دستورالعملی را با امضای شهردار تهران درخصوص مقابله با به‌کارگیری کودک در فرایند جمع‌آوری پسماند تهران تهیه کرده‌ایم که براساس آن شهرداران مناطق باید با پیمانکارانی که از کودکان استفاده می‌کنند برخورد کنند. شهرداران مناطق نیز باید با پیمانکارانشان که از کودکان استفاده می‌کنند برخورد کنند و این موضوع در ارزیابی شهرداران مناطق لحاظ می‌شود. کودک کار محصول فقر است اما کودک زباله‌گرد محصول یک اتفاق نادرست و نشأت‌گرفته از سوءاستفاده. کودکان زباله‌گرد کودکانی نیستند که از اطراف تهران به پایتخت بیایند بلکه این کودکان معمولا از افغانستان آمده‌اند و خانوادگی و با هم کار می‌کنند.
اصل برای کودکان کودکی است
عصر دیروز رئیس سازمان بازرسی شهرداری تهران به همشهری آمد و ضمن جلسه‌ای با مدیران روزنامه، بازدیدی از تحریریه داشت. مسعود حمزه‌ای سپس توضیحاتی درباره بخشنامه اخیر شهردار تهران درباره منع به‌کارگیری کودکان زباله‌گرد ارائه کرد. او در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه اساسا رویکرد شهرداری در این است که کودکان نباید به‌کار گرفته شوند، اظهار داشت: «کودکان باید کودکی کنند. پس برای آنکه ساماندهی کودکان زباله‌گرد به سرانجام برسد در وهله نخست به‌دنبال آن هستیم تا این کودکان به‌کار گرفته نشوند. متأسفانه هم‌اکنون برخی از پیمانکاران، کودکان نیازمند ایرانی و کودکان غیرایرانی را با دستمزدهای بسیار پایین به خدمت می‌گیرند و از آنها به نوعی در جمع‌آوری پسماند خشک سوءاستفاده می‌کنند. بنابراین اصل بر این است که کودکان کار نکنند. در وهله دوم نیز طرح‌های حمایتی از کودکان کار به‌ویژه کودکان زباله‌گرد را دنبال خواهیم کرد. معاونت امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران و اداره‌کل خدمات اجتماعی پس از جلوگیری از به‌کارگیری کودکان کار، برای حمایت آنها پای کار می‌آیند.» رئیس سازمان بازرسی شهرداری تهران با اشاره به اینکه در راه شناسایی کودکان زباله‌گرد نیازمند همراهی شهروندان و سازمان‌های مردم نهاد هستیم، افزود: «با همراهی مردم می‌توانیم به هدف برسیم. این همراهی می‌تواند به ما کمک کند تا با پیمانکاران متخلف نیز برخورد صورت گیرد.» به گفته حمزه‌ای یکی از اقدامات خوب در دستور کار، ساماندهی و تغییر نحوه جمع‌آوری زباله است که اپلیکیشن‌ها و سطل‌های جدید سازمان مدیریت پسماند برای این منظور به‌کار گرفته خواهند شد. او ادامه داد: «شهروندان با ارسال تصاویر فعالیت کودکان زباله‌گرد در محله خود و تصویر یا اعلام کد مخازن محل، در جلوگیری از کار کودکان در حوزه زباله یاری‌رسان باشند. سامانه 137 برای این منظور کاملا آماده است.»
شهرداری ضابط قضایی نیست
صدرالدین علیپور- مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند
در بحث پسماند خشک و اساسا موضوعات مرتبط به رُفت و روب، یکسری نقش‌ها و اقدامات به مناطق مربوط است و یکسری فعالیت‌ها هم به‌عهده سازمان پسماند. کاری که صددرصد آن به‌عهده سازمان پسماند است، اینکه این پسماند و رُفت و روب‌های انجام شده در ایستگاه میانی تحویل سازمان می‌شود و کار سازمان از آنجا شروع خواهد شد. بدین‌ترتیب که ما با خودروهایی که داریم پسماند را به آرادکوه منتقل می‌کنیم و عملیات دفع، دفن و کمپوست انجام می‌شود. آن قسمت جمع‌آوری پسماند خشک و رفت و روب و کارهای اجرایی‌اش به‌عهده خودِ مناطق است؛ یعنی انتخاب پیمانکار و اقدامات انجام شده به‌عهده مناطق است. سازمان در این دو حوزه کار نظارتی دارد و در واقع ناظر عالی است. قبل‌تر نیز سازمان یک نظام‌نامه فنی ارسال کرده که نحوه جمع‌آوری پسماند به چه صورت باشد و عملا استاندارد آن چگونه است؛تفکیک از مبدأ و دریافت جداگانه مورد تأکید است. منتها فرم مخازن ما طوری است که یک مقدار کنترل آن در تعداد 60هزار عدد شاید عملی نباشد،زیرا هیچ ساعت خاصی برای آن وجود ندارد و هر لحظه هر کسی می‌تواند به آن مخازن دسترسی پیدا کند. گام اصلی ما این است که به‌تدریج این مخازن را حذف کنیم و مخازن به داخل ساختمان‌ها برود و بتوانیم تفکیک را از مبدأ با مشارکت شهروندان انجام دهیم. البته این، کار زمانبری است، اما از امروز ما در 4منطقه به‌صورت پایلوت کار را شروع می‌کنیم.ابلاغی که شهردار محترم تهران فرستادند، مبنی بر این است که یکسری از پیمانکاران ممکن است تخلف کرده و از کودکان سوء استفاده کنند. شهرداری ضابط قضایی نیست که بخواهد با این تخلفات برخورد کرده و دستگیر کند. در واقع این، همکاری با نیروی انتظامی را می‌طلبد که مقدمات آن را در شرایط کرونا فراهم کردیم و آنها اکیپ‌هایی را برای ما هماهنگ کردند. اما این بررسی که ما هم ناظر هستیم، اگر مربوط به پیمانکار باشد، با آن پیمانکار برخورد کرده و جرایم شامل آن فرد می‌شود. این تأکید را شهردار محترم تهران در روز جهانی مقابله با کار کودکان داشتند. هر چند موضوع کودکان کار مولفه‌های بسیاری دارد که سازمان‌های دیگری باید درگیر باشند، به این شکل که فعالیت‌های کودکان کار مخاطره‌آمیز نباشد.
