صنایع دستی
صنایع‌دستی کمک فوری می‌خواهد
بیش از دوهزار کارگاه صنایع‌دستی به‌طور کامل تعطیل و ده‌ها هزار هنرمند صنایع‌دستی بیکار شدند اما مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی به هنرمندان می‌گویند ناامید نباشید
محمد باریکانی- خبر‌نگار
روز جهانی صنایع‌دستی در حالی آغاز شد که معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی خطاب به هنرمندان صنایع‌دستی کشور میگوید: «ناامید نشوید».
پویا محمودیان در شرایطی که بیش از دو هزار کارگاه صنایع‌دستی در کشور تعطیل و ده‌ها هزار هنرمند و تولیدکننده صنایع‌دستی ناچار به تغییر شغل، کنار گذاشتن تولید و خانه‌نشینی شده‌اند، باز هم وعده اختصاص وام داده و فعالان سرخورده از شرایط ایجاد شده برای صنایع‌دستی را اینگونه نصیحت کرد: «امیدتان را از دست ندهید و به کار ادامه دهید.» امروز، روز جهانی صنایع‌دستی است و روزنامه همشهری سراغ تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع‌دستی رفت تا واقعیت‌های موجود در بازار تولید، توزیع و صادرات صنایع‌دستی عیان شود.
نفرین بر این آمارها
اصفهان قطب صنایع‌دستی ایران است. اما وزارت میراث فرهنگی احتمالا خبر ندارد چه بلایی بر سر قلب تپنده صنایع‌دستی ایران آمده است. یک‌هزار فروشگاه صنایع‌دستی در استان اصفهان وجود دارد که هریک 2نیروی کار دارند. در قطب تولید و صادرات صنایع‌دستی کشور، حدود 10هزار کارگاه فعال بودند که هر یک 3شاغل داشتند. 20هزار کارگاه انفرادی نیز در این استان وجود دارد که بیشترشان خانگی است و در برخی از آنها زنان سرپرست خانوار و هنرمندان آسیب‌پذیر از اقتصاد در آنها شاغل هستند.
حجم خسارتی که اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع‌دستی استان اصفهان تنها در بخش کارگاهی و فروشگاهی از فروردین‌ماه تا خردادماه برآورد کرده است، 570میلیارد تومان است. 250کارگاه منبت در اصفهان فعال بودند که 120کارگاه به‌طور کامل تعطیل و دست‌کم 360هنرمند صنایع‌دستی بیکار شدند. 90درصد کارگاه‌های مینیاتور هم تعطیل هستند. 400کارگاه رودوزی‌های سنتی هم به قیمت بیکاری 1200شاغل تعطیل شدند. چراغ 80درصد کارگاه‌های فیروزه‌کوبی هم خاموش شد. 120کارگاهی هم که زیرساخت هنرهای سنتی فلزکاری را تولید می‌کردند به‌طور کامل تعطیل و 50کارگاه هم نیمه‌تعطیل هستند. درهای 104کارگاه خاتم‌کاری هم تنها در اصفهان تخته شده است.
این آمارها را عباس شیردل، رئیس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان در اختیار همشهری قرار داده است. وضعیت صنایع‌دستی در دیگر استان‌های کشور نیز بهتر از اصفهان نیست.
رئیس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان اما به همشهری میگوید: حتی وام 12میلیون تومانی با سود 12درصد هم مرهم دردهای صنایع‌دستی نیست. چون کارگاه‌ها یکی پس از دیگری تعطیل شدند.
به گفته شیردل، بازار خارجی صنایع‌دستی ایران از دست رفته و در داخل هم محدودیت‌های ناشی از کرونا و گران شدن بنزین، فروش صنایع‌دستی را با رکود کامل مواجه کرده است.
این فعال صنایع‌دستی میگوید: بسیاری از هنرمندان دلمرده شده‌اند و امیدشان را از دست داده‌اند. دولت هم آنها را ندید و حمایتی از آنها نکرد. آمارهای دولتی هم که دروغ و رویابافی است.
چشم‌انداز تاریک
فعالان صنایع‌دستی از وزارت میراث‌فرهنگی قطع امید کرده‌اند و آنطور که در گفت‌وگوهای خود با همشهری اعلام کردند، اگر دولت از هنرمندان صنایع‌دستی حمایت نکند، صنایع‌دستی ایران نابود می‌شود.
مهدی اعلمی 25سال است که تولیدکننده و صادرکننده سفال و سرامیک همدان به بازار اروپاست و 4 مرتبه نیز صادرکننده نمونه کشور شد. او به همشهری میگوید: آینده صنایع‌دستی تیره است. طبق پیش‌بینی‌مسئولان، سال آینده هم با رشد اقتصادی منفی 6تا منفی 9 مواجه می‌شویم. اثرات اقتصادی کرونا هم در حال نمود است و بنابراین آینده خوبی در انتظار صنایع‌دستی نیست. به گفته او، وضعیت اقتصاد بد است و کسی هم تمایل به سرمایه‌گذاری در صنایع‌دستی ندارد، گردشگری هم که تعطیل شده و بنابراین چشم‌انداز صنایع‌دستی ایران تاریکتر می‌شود.
اعلمی نیز همچون رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع‌دستی استان اصفهان معتقد است، ایران بازارهای جهانی صنایع‌دستی را از دست داد و دلیل آن‌را منزوی شدن هنرمندان وتولیدکنندگان صنایع‌دستی می‌داند.
وی میگوید: هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی حتی توان گرفتن ویزا برای بازدید از یک نمایشگاه خارجی را ندارند و همین انزوا و محدودیت صادرات، بازارهای جهانی صنایع‌دستی را از ایران گرفت. به گفته او، بازار داخلی درگیر تورم بالا، رکود و پایین آمدن قدرت خرید است و در این شرایط، صنایع‌دستی جایگاهی در سبد خرید مردم ندارد. کرونا هم مشکل را تشدید کرد. با این حال تمام مشکلات را نمی‌توان به کرونا و تحریم ربط داد. چون با وجود تحریم هم صادرات صنایع‌دستی انجام می‌شد و تولیدکنندگان به روش خود ارزآوری می‌کردند تا آنکه بانک مرکزی سیاست برگشت ارز را به‌صورت دستوری اجرا کرد و بیش از کرونا و تحریم به صادرات صنایع‌دستی لطمه زد. صادرات چمدانی صنایع‌دستی در شرایطی که تمامی روزنه‌های صادراتی به روی هنرمندان و تولیدکنندگان محصولات صنایع‌دستی بسته است، پاشنه آشیل وزارت میراث‌فرهنگی و معاون صنایع‌دستی است و وزیر و معاون او، هر زمان با سؤال مواجه شدند، استراتژی فرار به جلو را با موضوع صادرات چمدانی انتخاب کردند. فعالان صنایع دستی اما می‌گویند صادرات چمدانی صنایع‌دستی در تجارت معنا ندارد و واژه من درآوردی است. مهدی اعلمی، تولیدکننده و صادرکننده صنایع‌دستی به‌شدت به موضوع صادرات چمدانی حمله می‌کند و به همشهری میگوید: معاون صنایع‌دستی دلخوش به اعلام آمار صادرات چمدانی که اصلا معلوم نیست از کجا آورده است. آیا یک نفر را در فرودگاه‌های کشور مستقر کرده تا چمدان مسافران را بگردد و صنایع‌دستی موجود در آن‌را به آمار صادرات بیفزاید؟ اصلا وجود چند قطعه صنایع‌دستی در چمدان مسافری که صادرات نیست سوغات است.
