بخت بازار خودرو با بخت‌آزمایی باز می‌شود؟

احمد میرخدائی _ روزنامه‌نگار

نخستین قرعه‌کشی فروش فوق‌العاده یکی از خودروسازان دیروز برگزار شد و از امروز نیز طرح پیش‌فروش خودرو توسط 2 خودروساز بزرگ کشور آغاز می‌شود؛ اما همچنان این سؤال بی‌پاسخ‌ مانده است که با این تدابیر بازار خودرو به تعادل می‌رسد یا دوباره افزایش تقاضا باعث خیز قیمت‌ها خواهد شد؟ به گزارش همشهری، طرح فروش فوق‌العاده خودرو به مناسبت عید فطر که با مشارکت 7میلیون نفری مواجه شده بود، دیروز به خانه آخر رسید و با برگزاری مراسم قرعه‌کشی در یکی از 2 خودروساز حاضر در این طرح، برندگان آن نیز مشخص شدند. در ادامه، قرار است از امروز طرح پیش‌فروش محصولات 2 خودروساز بزرگ کشور با سررسید 4‌ماه تا یک سال آغاز شود که اگر دوباره نرخ مشارکت متقاضیان در آن نجومی باشد، ناگزیر به قرعه‌کشی ختم خواهد شد.

بازار خودرو به کدام سو می‌رود
بازار خودرو در دو سه سال اخیر، زیر سایه جهش نرخ ارز و گاهی به بهانه ابهام در آینده اقتصاد با رشدهای متوالی قیمت مواجه بوده است چراکه بی‌ثباتی‌های اخیر اقتصاد ایران، خودرو را به‌گونه‌ای در جرگه کالاهای سرمایه‌ای قرار داده است که اغلب صاحبان نقدینگی ترجیح می‌دهند برای حفظ ارزش دارایی خود آن را به‌خودرو تبدیل کنند. در این میان احتکار و انباشت خودرو نیز به‌منظور جلوگیری از کاهش ارز دارایی نقدی داغ شد و بیش‌ازپیش قدرت عرضه را نسبت به تقاضا تضعیف کرد. در این شرایط، قیمت خودرو به‌واسطه تبدیل شدن به کالای سرمایه‌ای حتی از رشد نرخ ارز نیز پیشی گرفت و باعث شد تقاضای مصرفی در فشار قرار بگیرد؛ تا جایی که متولیان تنظیم بازار تصمیم گرفتند با تغییر شیوه فروش خودرو، زمینه را برای پاسخگویی به تقاضای مصرفی بازار فراهم کنند و با خارج کردن این تقاضا در بازار آزاد، به تنش‌های قیمتی بازار خودرو نیز پایان دهند. نکته قابل‌تأمل اینجاست که قرعه‌کشی اخیر که با مشارکت 7میلیونی همراه شد و نتیجه‌بخش بودن این سیاستگذاری را عملاً با چالش مواجه کرد؛ چراکه این میزان مشارکت، عملاً شانس برنده شدن افراد و احتمال خرید خودرو را به کمتر از نیم درصد کاهش داد. در این وضعیت با توجه به اینکه تقاضای سرمایه‌گذاری نبض بازار خودرو را به‌دست گرفته و این بازار به‌واسطه تضعیف تولید داخلی و توقف واردات با کاهش عرضه مواجه شده است، به‌نظر نمی‌رسد سیاست فروش خودرو با قرعه‌کشی قادر باشد حتی در میان‌مدت به توازن و ثبات قیمت‌ها در بازار کمک کند؛ هرچند اگر این نوع فروش ادامه پیدا کند و با پایش دقیقی از ورود افراد سفته‌باز به قرعه‌کشی جلوگیری شود، شانس کمک به متقاضیان مصرفی خودرو در دهک متوسط که مصرف‌کنندگان اصلی خودروهای داخلی هستند افزایش می‌یابد و لااقل از این منظر جلوی متضرر شدن تعدادی از این افراد در بازار سیاه را می‌گیرد.

0.34 درصد تقاضا جمع شد
دیروز گروه صنعتی ایران‌خودرو قرعه‌کشی فروش فوق‌العاده ۱۵هزار دستگاه از محصولات خود را با مشارکت 4 میلیون و ۳۶۰ هزار و 153نفر انجام داد و درنهایت 0.34درصد از کل متقاضیان واجد شرایط خرید این خودروها انتخاب شدند. البته تعداد اولیه متقاضیان خرید خودرو از این شرکت 5‌میلیون و ۲۷۳ هزار نفر بود که ۳۹ هزار و ۱۸ نفر از آنها در گروه سایپا هم ثبت‌نام کرده بودند که از گردونه حذف شدند و ۳۴۵ هزار و ۸۱۳ نفر هم به‌واسطه داشتن پلاک فعال یا نداشتن گواهینامه اصلاً واجد شرایط شرکت در قرعه‌کشی نبودند.

فرصت 48ساعته برای واریز وجه
دیروز از میان 4 میلیون و ۳۶۰هزار و ۱۵۳ نفر واجد شرایط شرکت در قرعه‌کشی، اسامی 15هزار نفر به‌قیدقرعه مشخص شد و هزار و 500نفر نیز در فهرست رزرو قرار گرفتند تا چنانچه افراد منتخب به هر دلیلی در فرصت تعیین شده نسبت به تکمیل وجه اقدام نکردند، افراد این فهرست جایگزین آنها شوند. 
طبق اعلام ایران‌خودرو، اسامی برندگان ضمن انعکاس در تارنمای این شرکت، رسانه‌ها و فضای مجازی، از طریق پیامک نیز اطلاع‌رسانی می‌شود و برندگان تا 48ساعت بعد از اعلام اسامی فرصت خواهند داشت نسبت به واریز بهای خودرو به‌حساب شرکت اقدام کنند در غیراین صورت از فهرست برندگان حذف خواهند شد.

     نظارت امنیتی بر فروش خودرو

پرونده پرحاشیه خودروسازان در فروش محصولات در 2 سال گذشته که عموماً با نارضایتی مردم و رانت‌خواری افرادی خاص مواجه بود، باعث شد شیوه جدید فروش محصولات 2 خودروساز بزرگ بازار براساس قرعه‌کشی و با نظارت نهادهای نظارتی انجام شود. بر این اساس قرعه‌کشی دیروز ایران‌خودرو در حضور نمایندگان نهادهای نظارتی وزارت اطلاعات، سازمان بازرسی کل کشور، سازمان حمایت، دادستانی کل کشور، سازمان بازرسی وزارت صنعت و پلیس امنیت اقتصادی انجام شد تا این بار هیچ حرف‌وحدیثی وجود نداشته باشد.