قیمت ماکارونی گران نیست واقعی است

با افزایش قیمت هریک از اقلام مصرفی و خوراکی، نگرانی‌های معیشتی مردم پررنگ‌تر می‌شود و همزمان انگشت اتهام به سوی تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا و خدمات نشانه می‌رود که با توجه به شرایط اقتصادی نه‌چندان مناسب کشور، افزایش تورم، کاهش روزافزون قدرت خرید مردم و تحمیل قیمت‌های بالاتر به بازار، سفره قشر متوسط و ضعیف جامعه را هر روز کوچک‌تر خواهد کرد. این اتهام در حالی به تولیدکنندگان وارد می‌شود که افزایش نرخ ارز، مشکلات ناشی از تحریم، افزایش هزینه‌های جانبی تولید و البته کرونا، مشکلات تولیدکنندگان را طی یکی دو سال اخیر بیشتر و شرایط کار را دشوارتر کرده است. بعد از گران شدن گوشت قرمز، حبوبات و برنج خارجی، افزایش قیمت نزدیک به 2برابری ماکارونی آخرین شوکی بود که به بازار مواد غذایی وارد شد. با رسول مژده‌شفق، عضو انجمن صنفی کارخانجات ماکارونی کشور، گفت‌وگو کردیم.

چه عواملی در افزایش قیمت ماکارونی تأثیرگذار بود؟
از ابتدای امسال دولت نرخ گندم تحویلی به بخش صنعت را از یک‌هزار و 850تومان به 2هزار و 700تومان افزایش داد که این امر در رشد هزینه‌های کارخانه‌ها تأثیر زیادی داشت. تبدیل گندم تحویلی به آرد نیز متضمن هزینه‌های دیگری است که در این هزینه‌ها، درمجموع سهم افزایش قیمت گندم و آرد را برای بخش صنعت به بیش از 50درصد و تأثیرگذاری آن در بهای تمام‌شده ماکارونی را به بیش از 60درصد می‌رساند. از سوی دیگر سایر هزینه‌های تولید نیز افزایش یافته است، ازجمله حداقل دستمزد که مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم در قالب  بیمه، مالیات و پاداش، با تصمیم دولت هرسال اضافه می‌شود. هزینه‌های بسته‌بندی و تهیه کارتن و سلفون هم در چند ‌ماه گذشته روند صعودی داشته که در کنار هزینه‌های سربار مثل آب و برق و گاز، هزینه‌های مربوط به تجهیزات و قطعات یدکی به‌عنوان بخشی از هزینه‌های تولید، در مجموع بیش از رقم عنوان‌شده در افزایش بهای تمام‌شده تولید تأثیرگذار بوده است. با این حال با گذشت 2ماه از سال، تولیدات کارخانه‌ها با همان قیمت پارسال به بازار عرضه شد و تولیدکنندگان با درنظر گرفتن شرایط خاص کشور از لحاظ همه‌گیری بیماری کرونا و مراعات حال مصرف‌کنندگان در ‌ماه مبارک رمضان، از افزایش قیمت خودداری کرده و این کار را تا بعد از عیدفطر به تأخیر انداختند. از آنجا که قیمت ماکارونی به ‌صورت هماهنگ برای کل کارخانه‌ها و شرکت‌های تولیدی سراسر کشور تعیین می‌شود با تصمیم اخیر، قیمت محصولات تمام کارخانه‌ها به‌طور هماهنگ و یکسان در فروشگاه‌ها افزایش می‌یابد.
با توجه به کاهش قدرت خرید مردم چرا این میزان افزایش قیمت اعمال شد؟
قیمت تمامی مولفه‌های تأثیرگذار بر هزینه‌های تولید، بدون اراده و کنترل تولیدکنندگان در حال افزایش است و کارخانجات ناچارند کالا را با قیمت‌های واقعی تولید، عرضه کنند. سایر کالاها و به‌ویژه کالاهای اساسی مثل گوشت، لبنیات، برنج و حبوبات در ماه‌های اخیر افزایش قیمتی به‌مراتب بیش از این را تجربه کرده‌اند و ماکارونی به‌عنوان محصولی بدون وابستگی یارانه‌ای، تقریبا به ارزان‌ترین شکل ممکن و با کمترین افزایش قیمت در مقایسه با دیگر گروه‌های کالایی در حال تولید و عرضه است. بخش اعظم مصرف‌کنندگان این کالا خانواده‌های متوسط و پایین جامعه هستند و قیمت پیشنهادی کارخانجات نیز با توجه به این حقیقت از سوی سازمان حمایت تعدیل شد و کاهش یافت، اما برای جلوگیری از افت تولید و حتی ورشکستگی کارخانه‌های تولیدی، این افزایش قیمت اجتناب‌ناپذیر بود. با این حال هنوز هم استفاده از برنج با توجه به اینکه حتما باید با خورش یا حبوبات همراه شود برای خانواده‌ها به‌مراتب پرهزینه‌تر از تهیه ماکارونی است. یک بسته ماکارونی 700گرمی با سبزیجات، کمی گوشت یا سویا می‌تواند یک خوراک کامل و کافی برای یک خانواده چهارنفره باشد.
مجموع تولید سالانه کارخانه‌های داخلی و مصرف سالانه این محصول چقدر است؟ 
سالانه چیزی در حدود 500هزارتن ماکارونی در کشور تولید می‌شود و این در حالی است که تولید این محصول با نیمی از ظرفیت در حال انجام است. هم‌اکنون بیش از 80درصد ماکارونی تولیدی کشور به‌ صورت صنعتی، با تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا و با استانداردهای بالا تولید می‌شود و این ظرفیت در کشور وجود دارد که با همین کیفیت و استاندارد حجم تولید تا 2برابر این مقدار افزایش یابد. با ظرفیت‌های نصب‌شده‌ای که در کشور وجود دارد به جرأت می‌توان گفت که امروز توان تولید بین 850 تا یک میلیون تن ماکارونی در ایران وجود دارد، اما چیزی در حدود نصف این میزان در حال تولید است. البته نیاز بازار داخلی بین 500 تا 600هزار تن برآورد می‌شود و بهره‌گیری از کل ظرفیت تولید مستلزم بازاریابی و فراهم‌شدن زمینه‌های توسعه صادرات است.
چه میزان از حجم تولید کشور صادر می‌شود؟
کارخانجات ماکارونی کشور با توان بالای تولید خود علاوه بر تامین نیاز بازار داخلی، هر سال بخشی از تولیدات خود را به کشورهای همسایه نیز صادر می‌کنند. البته در سال‌های گذشته به برخی کشورهای اروپایی هم صادرات انجام می‌شد، ولی امروز تنها بازار هدف صادرات ماکارونی ایران، کشورهای همسایه است. سالانه بین 50 تا70هزار تن ماکارونی تولید ایران به کشورهای اطراف و به‌طور عمده افغانستان و عراق صادر می‌شود. البته صادرات به این دو کشور به‌دلیل خرید ریالی، مشکلات تعهدات ارزی و شیوه‌های پیمان‌سپاری برای صادرکنندگان، با سختی زیادی همراه است که امیدواریم با همکاری دولت این مشکلات از سر راه بازرگانان و صادرکنندگان برداشته شود و بانک مرکزی با تصمیم‌گیری در مورد نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات و رفع تعهد ارزی، تسهیلاتی برای صادرکنندگان ایجاد کند.