مرگ از سر ناامیدی

سمیرا مصطفی نژاد_روزنامه نگار

«مرگ از سر ناامیدی» عبارتی است که روزبه‌روز و با شدت گرفتن همه‌گیری کرونا در جوامع آمریکایی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش‌بینی می‌شود طی دهه آینده مرگ از سر ناامیدی جان بیش از 75هزار آمریکایی که از فشار شدید قرنطینه، ‌بیکاری، ترس و تردید به استفاده از مواد‌مخدر و الکل رو می‌آورند یا خودکشی می‌کنند را بگیرد. اما این شکل از مرگ، هزاران کیلومتر دورتر از آمریکا، در ایران و چندین کشور دیگر شکلی متفاوت به‌خود گرفته است.

شیوع کووید-19در سراسر جهان به همه‌گیری گسترده‌تر پدیده‌ای اجتماعی دامن زده‌ است: اشتراک شایعات، توصیه‌های پزشکی و ‌درمان‌های خانگی بدون پایه و اساس علمی. این شکل از توصیه‌ها همواره در میان مردم رایج بوده‌ است، اما قرارگیری بشر در بحرانی جهان‌شمول در عصر شبکه‌های اجتماعی باعث تشدید پناه بردن انسان‌ها به این توصیه‌ها و درمان‌ها شده است؛ توصیه‌هایی که در محدوده «بی‌اثر تا مرگبار» در نوسانند و انسان‌ها به امید نجات خود از چنگال کرونا، به دام این شایعات می‌افتند.
یکی از دردسرسازترین این توصیه‌ها که پذیرش آن از سوی افراد، از آغاز همه‌گیری کرونا به قیمت جان هزاران نفر تمام شده‌است، تأثیر الکل بر نابود کردن ویروس کروناست. ادعای تأثیر نوشیدن الکل در نابود کردن ویروس کرونا از منابعی نامشخص در شبکه‌های اجتماعی پیچید و پس از گذشت ماه‌ها و قربانی شدن هزاران نفر، هنوز تازگی خود را از دست نداده‌ است. اخیرا سیاستمداری هندی در درخواستی رسمی برای بازگشایی فوری فروشگاه‌های الکل در کشور اعلام کرد وقتی شستن دست‌ها با الکل ویروس را از بین می‌برد، نوشیدن آن نیز می‌تواند همین‌کار را بکند.
این شایعه درحالی در میان مردم، ازجمله مردم ایران دست به‌دست می‌شود که سازمان جهانی بهداشت از ابتدای آغاز همه‌گیری کاملا واضح و شفاف اعلام کرد نوشیدن الکل هیچ کمکی به کاهش احتمال ابتلا به ویروس کرونا نمی‌کند. با این همه به‌نظر هشدارهای سازمان‌های متولی سلامت و بهداشت تأثیر چندانی بر آگاهی مردم ندارد و سودجویان نیز نهایت بهره را از این ناآگاهی و شایعه می‌برند تا محصولات مرگبار و حاوی متانول خود را وارد بازار کنند.
شایعه تأثیر الکل بر جلوگیری از ابتلا به کرونا از اوایل فروردین‌ماه در کشور پخش شد و هراس شدید مردم کشور از ابتلا به بیماری باعث پذیرش گسترده آن شد. سودجویان از این فضا برای تولید مشروبات الکلی و ضدعفونی‌کننده‌ها از متانول (الکل متیلیک) استفاده کردند و این شرایط باعث شد آمار نسخه ایرانی «مرگ از سر ناامیدی»، در اثر مسمومیت الکلی و نوشیدن مشروبات و الکل تقلبی از نرخ مرگ‌ومیر ناشی از کرونا فراتر برود. تا 13فروردین 1399نرخ مرگ‌ومیر کرونا در کشور 6.7درصد و نرخ مرگ‌ومیر مسمومیت الکلی 10.3درصد اعلام شد.
براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی، تا 13فروردین امسال، 3117نفر از شهروندان ایرانی براثر نوشیدن مشروبات تقلبی حاوی الکل صنعتی دچار مسمومیت شدند که از میان آنها 320نفر جان خود را از دست دادند، 284نفر کلیه‌ها و 62نفر بینایی خود را از دست دادند. همچنین براساس آمار فروردین‌ماه وزارت بهداشت، استان تهران با 192فوت، استان فارس با بیش از 70فوت، استان خوزستان با بیش از 60فوت، استان آذربایجان‌شرقی با 20فوت، استان البرز با 20فوت، استان اردبیل با 19فوت، استان مازندران با 12فوت و استان خراسان رضوی با 11فوت بیشترین آمار فوتی ناشی از مسمومیت الکلی را داشته‌اند.
این آمار در تاریخ 6 اردیبهشت 1399توسط سازمان پزشکی قانونی به‌روز‌رسانی شدند و تهران بار دیگر در صدر جدول مرگ‌ومیر ناشی از سوء مصرف الکل یا استفاده از الکل تقلبی قرار گرفت. آمار مبتلایان به کرونا تا آن روز 89هزار و 328نفر و آمار فوت ناشی از کرونا 5‌ هزار و 650نفر اعلام شد. براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی از اول اسفند 1398تا 6اردیبهشت 1399بیش از 4هزار مورد مسمومیت الکلی در کل کشور ثبت شده‌اند که 796نفر از این موارد جان خود را از دست داده‌اند. تهران با 205مورد مرگ بیشترین آمار مرگ‌ومیر را به‌خود اختصاص داده‌ است. پس از تهران استان فارس آمار مرگ‌ومیر بالایی دارد. به گفته مدیر مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی این استان، ‌تا روز 16اردیبهشت سال‌جاری 875نفر به‌دلیل مسمومیت با الکل صنعتی در مراکز درمانی بستری شده‌اند و از این میان 102نفر جان خود را از دست داده‌اند. گفته می‌شود سن درگذشتگان ناشی از مسمومیت الکلی 14تا 78سال است.