چالش های تغییر نام منطقه آزاد انزلی

«منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی»، نامی که دو دهه بر یک منطقه اقتصادی و تجاری نهاده شده است تا دروازه تجارت جهانی کشور و گیلان باشد، به تازگی دستخوش تغییر قرار گرفته و این تغییرات نیز مخالفان و موافقان زیادی در استان دارد. 16 اردیبهشت ماه جاری نمایندگان مجلس با رای موافق خود، لایحه توسعه منطقه آزاد انزلی را به کمیسیون اقتصادی مجلس ارجاع دادند. در ماده واحده لایحه توسعه منطقه آزاد انزلی آمده است که محدوده منطقه آزاد تجاری- صنعتی گیلان(انزلی) به مساحت 8609 هکتار طبق نقشه پیوست که به تصویب هیات وزیران رسیده است، تعیین می‌شود. بر این اساس دولت می تواند علاوه براین محدوده، حداکثر میزان 2 هزار هکتار در نقاط دارای توجیه شهرستان‌های گیلان با اولویت انزلی را به محدوده اضافه کند. موافقان توسعه منطقه آزاد انزلی، به افزایش وسعت منطقه به دلیل مقایسه با دیگر مناطق آزاد و رونق اقتصادی آن تاکید می‌کنند و مخالفان با این لایحه، افزایش و توسعه مناطق آزاد را دست اندازی به زمین‌های کشاورزان برخلاف نظر و حکم دیوان عدالت اداری و دیوان محاسبات می‌دانند.
اما این لایحه که موافقان و مخالفانی داشته و حتی منجر به درگیری های لفظی بین نمایندگان شده، گسترده شدن انتقادها در حوزه شهر انزلی و نگرانی فعالان اقتصادی را نیز در پی داشته است. گنجاندن نام گیلان به جای انزلی در انتهای اسم منطقه آزاد، نامی که دو دهه رشد و پویایی و اعتبار کسب کرده، بحث های زیادی را در منطقه رقم زده است.
طبق این طرح اگر قرار است محدوده هایی از نقاط دارای توجیه گیلان براساس این لایحه به محدوده‌ منطقه آزاد انزلی اضافه شود، ناگزیر باید نام منطقه آزاد انزلی را به منطقه آزاد گیلان تغییر دهند. توجیه موافقان برای این تغییر نام متنفع کردن کل گیلان از مزایای منطقه آزاد انزلی است، اما این سوال مطرح است که آیا منافع منطقه آزاد انزلی به خود شهر انزلی و محدوده‌های مورد نظر رسیده یا خیر؟

تغییر نام منطقه آزاد انزلی
تصویب لایحه الحاق 2 هزار هکتار از اراضی صنعتی و فرودگاهی استان گیلان به محدوده منطقه آزاد انزلی آخرین خبری بود که در روزهای اخیر منتشر شد.
با اضافه شدن فرودگاه سردارجنگل به عنوان زیرساخت ترانزیتی مهم و اراضی صنعتی به محدوده این منطقه، ظرفیت جذب و توسعه سرمایه گذاران تولیدی در این محدوده به بیش از ۱۰ برابر وضع موجود افزایش می‌یابد، موضوعی که موجب چند برابر شدن ظرفیت‌های این منطقه در عرصه های صادراتی و اشتغالزایی استان و کشور خواهد بود.
با این حال همه حرف منتقدان محلی تغییر نام منطقه آزاد انزلی این است که این افزایش مساحت‌ها «بدون تغییر نام انزلی» باشد. دلیل آن هم بار حقوقی و مالی بسیار بالا و نجومی این تصمیم است. شرکت‌های زیادی در منطقه آزاد انزلی هم اکنون فعالند که با نام منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی ثبت نام شده‌اند و قراردادهای مالی و تجاری با شرکت‌های همتای خود در بخش داخلی و خارجی منعقد کرده‌اند که این تغییر نام خسارات زیادی را برای آنها به همراه خواهد داشت. از سوی دیگر از دست رفتن یک برند تجاری با دو دهه سابقه نمی‌تواند مزیتی برای استان ایجاد کند.
در دو دهه فعالیت این منطقه و به ویژه در حدود 5 سال اخیر، سازمان منطقه آزاد انزلی در کمیسیون‌های مشترک اقتصادی، توافق‌های بین المللی و شرکت‌هایی که با آنان قرارداد داشته، به وجاهتی از نظر برند اقتصادی رسیده است که در صورت تغییر آن، خدشه بزرگی از نظر دوگانگی برند متوجه این سازمان خواهد شد، زیرا این نهاد اقتصادی را از یک «برند اقتصادی» به «برندی جغرافیایی» بدل خواهد کرد.

خسارت های چندصد هزار میلیاردی به بخش خصوصی
«اصغر امانی» مدیرعامل انجمن سرمایه گذاران و کارآفرینان منطقه آزاد، درباره تغییر نام انزلی می‌گوید: این تغییر نام سبب ایجاد بار روانی و اجتماعی برای مردم منطقه شده و صدها میلیارد تومان خسارت برای سازمان منطقه آزاد انزلی و بخش خصوصی و سرمایه گذاران فعال در منطقه ایجاد خواهد کرد. طی سال‌های گذشته هزاران قرارداد رسمی خصوصی و دولتی، پروتکل‌های همکاری‌های بین المللی در زمینه های ریلی و زمینی و دریایی و ایجاد کریدورهای حمل و نقل، صدور بیش از 20 هزار پلاک خودرو، چاپ میلیون‌ها سربرگ و کاغذهای آرم دار و تابلوهای معرفی بانک‌ها و فروشگاه‌ها و بسیاری موارد دیگر به نام منطقه آزاد انزلی انجام شده است. زیبنده نیست در این شرایط بد اقتصادی که همگان را درگیر خود کرده است، هزینه های مادی و معنوی دیگری را به مردم تحمیل کنیم.
او اضافه می کند: یقینا پیشنهاد دهندگان تغییر نام منطقه آزاد انزلی به گیلان، با ضعیف‌ترین ادله و استدلال به این موضوع پرداخته اند. امیدوارم دولت با دید کارشناسی و جلوگیری از هزینه های بسیار سنگین با این تغییر نام در کمیسیون اقتصادی مجلس مخالفت کند. بهتر است نمایندگان مجلس طبق لایحه دولت با همان توسعه 2هزارهکتاری که در قانون پیش‌بینی شده، موافقت کرده و از اشتباه پرهزینه و غیرضروری در کمیسیون اقتصادی مبنی بر تغییر نام خودداری کنند.

افزایش هزینه های مادی و معنوی
در ادامه «عقیل حق شناس» رییس هیات مدیره شهرک صنعتی شماره یک منطقه آزاد انزلی و دبیر انجمن سرمایه گذاران این منطقه نیز با بیان اینکه شهرستان بندرانزلی از دیرباز مزیت هایی اقتصادی فراوانی داشته است، می‌گوید: ایجاد این منطقه به خواسته مردم انزلی در زمان ریاست جمهوری مرحوم آیت الله هاشمی تحقق یافت. اگر سابقه ۲۰۰ ساله تجاری بندرانزلی نبود و تاسیسات بندری وجود نداشت، این منطقه آزاد در این نقطه کشور شکل نمی گرفت.
او اضافه می کند: منطقه آزاد هرجا که باشد مزیت است و به همین دلیل مسئولان تمام استان‌ها به دنبال اخذ مجوز تاسیس مناطق آزاد در شهرها و استان خود هستند. ما انزلیچی‌ها باید از این مزیت‌ها بهره می بردیم وقتی مسئولان ما عرصه را خالی می کنند، ناگزیر دیگران بهره برداری خواهند کرد.
به گفته حق شناس آنچه نیاز منطقه آزاد انزلی است، توسعه در بخش صنعت و تولید بوده که راه اندازی شهرک صنعتی شماره ۳ تا پایان سال جاری نقطه عطف برنامه های مدیران این سازمان خواهد بود. او می گوید: نکته مهم اینکه در سال جهش تولید اولین اقدام باید کم کردن هزینه ها باشد و تغییر سیاسی نام منطقه نه تنها به کاهش هزینه ختم نمی شود، بلکه هزینه های مادی و معنوی بسیاری به فعالان اقتصادی و مردم منطقه تحمیل می کند.
در چند روز اخیر در شهر انزلی بسیاری از فعالان سیاسی و اجتماعی این شهر با اشاره به انتقاد خود در زمینه تغییر نام منطقه آزاد انزلی، طومارهایی را نوشته و به امضا رسانده‌اند. همچنین این موضوع منجر به واکنش بسیاری از سیاسیون این شهر از جمله نماینده و امام جمعه شهر شده است.  «احمد دنیامالی» منتخب مردم انزلی در مجلس یازدهم نیز درباره اتفاقات روزهای اخیر و برخی حواشی پیش آمده در خصوص مصوبه طرح توسعه منطقه آزاد انزلی نیز می گوید: تمامی اتفاقات روی داده را رصد می‌کنیم و استراتژی بنده منطبق بر دوری جستن از فضای احساسی و خارج از منطق بوده و براین اساس هر تصمیم گیری در فرایند دوراندیشانه با اجماع نظر کارشناسی، قانونی و با تکیه بر منافع همشهریانم خواهد بود.

موافقان تغییر نام در انتظار رای شورای نگهبان
از سویی دیگر «سیدکاظم دلخوش اباتری» نماینده صومعه سرا در مجلس نیز که از موافقان لایحه افزایش محدوده منطقه آزاد انزلی است، می گوید: اصلاحیات کمیسیون اقتصادی لایحه تفاوت چندانی با لایحه دولت نداشته است و در مجموع این به نفع سرمایه‌گذاران و کل استان گیلان است، چون سرمایه گذاری در کل استان صورت می گیرد و در این زمینه ما بسیار امیدواریم که با تایید شورای نگهبان این لایحه به صورت رسمی اعلام شود.
«جبار کوچکی نژاد» نماینده رشت در مجلس هم که از جمله موافقان الحاق نام گیلان بر منطقه آزاد انزلی است، بیان می کند: علاوه بر الحاق فرودگاه رشت، شهرک‌های صنعتی خمیران انزلی، کیشستان، رشت و سپیدرود نیز جزو محدوده منطقه آزاد قرار گرفتند و تمام سرمایه گذاران این مناطق می توانند از امتیازات و تسهیلات آن در حوزه های مالیاتی و تجاری استفاده کنند.
کوچکی نژاد همچنین از تغییر نام این منطقه با پیشنهاد کمیسیون اقتصادی مجلس خبر داده و اضافه می کند: بر این اساس نام این منطقه به منطقه آزاد گیلان تغییر پیدا خواهد کرد.
نماینده رشت در پایان با انتقاد از بعضی مدیران دولتی به علت انتقاد از لایحه دولت می گوید: با توجه به این که این مصوبه با تفاهم مجلس و دولت صورت گرفته، متاسفانه شاهد آن هستیم که بعضی مدیران دولتی اقدام به تحریک مردم نسبت به این لایحه کردند. در حالی که تصویب این لایحه از آرزوهای مردم این منطقه بود که سال‌ها در محدوده منطقه آزاد گرفتار شده بودند و تصویب آن موجبات ارتقای توسعه استان از جمله شهرستان بندرانزلی می شود.
گفتنی است هم اکنون نمایندگان و بسیاری از فعالان اقتصادی و سیاسی گیلان منتظر رای شورای نگهبان هستند. اما این رای به دلیل افزایش بار اقتصادی و تحمیل هزینه های گزاف بر منطقه آزاد با اما و اگر مواجه است.

 لایحه توسعه منطقه آزاد انزلی که موافقان و مخالفانی داشته و حتی منجر به درگیری های لفظی بین نمایندگان شده، گسترده شدن انتقادها در حوزه شهر انزلی و نگرانی فعالان اقتصادی را نیز در پی داشته است

علاوه بر فرودگاه رشت، شهرک‌های صنعتی خمیران انزلی، کیشستان، رشت و سپیدرود نیز در لایحه الحاقی جزو محدوده منطقه آزاد قرار خواهند گرفت