حیات وحش
یوزهای ایرانی رصد می‌شوند
تلاش برای پایش زیستگاه یوزهای آسیایی ایران با هدف جمعآوری آمار جمعیت یوز ایرانی ادامه دارد
حفاظت از زیستگاه، اولویت اول برنامه‌های حفاظت از یوز در سازمان حفاظت محیط‌زیست است. دیده‌شدن یک ماده یوز با توله‌هایش امیدها را برای حفاظت از یوز در زیستگاهش افزایش داده است؛ هر‌چند هیچ آمار دقیقی در مورد تعداد یوز در زیستگاه 12میلیون هکتاری‌اش وجود ندارد.
انجمن یوزپلنگ ایرانی تصمیم گرفته با کمک همکارانش در سازمان‌های مختلف امسال پس از حدود 5سال زیستگاه‌های یوز در کشور را پایش و سال آینده آمار جدیدی از یوزپلنگ‌ها در طبیعت ارائه دهد.
مرتضی پورمیرزایی، مدیرعامل این انجمن می‌گوید: «از بین تمام زیستگاه‌های یوزپلنگ در ایران، تنها زیستگاه توران است که طی سال‌های اخیر زادآوری یوزپلنگ در آن ثبت شده است. به همین دلیل نمی‌توانیم بگوییم که آیا زیستگاه‌های دیگر زادآوری دارند یا خیر. زادآوری یوزپلنگ در زیستگاه‌های جنوبی مانند یزد، خراسان جنوبی و کرمان حداکثر تا سال۹۰ مشاهده شده و سال۹۶ نیز آخرین سالی بود که در زیستگاه خراسان‌شمالی زادآوری ثبت شده است.
افزایش وسعت زیستگاه یوز
آخرین آماری که از جمعیت یوزها در کشور وجود دارد، مربوط به سال۹۵ است که ۴۰ یوز در طبیعت تخمین زده شد. معاون پروژه حفاظت از یوز در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: برنامه‌های حفاظتی در فاز اول این پروژه معطوف به 10منطقه با وسعت 6میلیون هکتار بود اما با گسترش کار مشخص شد که یوز فقط در این پهنه‌ها قرار ندارد بلکه زیستگاه‌های مطلوب‌تری به‌عنوان کریدور یا زیستگاه‌های آزاد وجود دارد. در فاز سوم که 6ماه از شروع آن می‌گذرد، این پهنه به 12میلیون هکتار وسعت یافت تا کارهای مطالعاتی روی آن انجام شود. اهداف 5ساله این فاز در بلندمدت و درصورت تامین منابع تحقق خواهد یافت. نمی‌توانیم با بودجه‌های پایینی که در این سال‌ها صرف این پروژه شده است و وسعت زیاد کار، به‌زودی به نتیجه برسیم. به گفته رجبعلی کارگر، طبق برآوردهای اولیه نیاز سازمان برای پایش یوز حداقل 500دستگاه دوربین تله‌ای، حضور تیمی از کارشناسان برای مطالعه روی سرگین، رد پا و ژنتیک یوزها و همچنین جمعآوری مشاهدات مستقیم جوامع محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد است. تعداد محیط‌بان برای مناطق حفاظت‌شده کم است و در زیستگاه یوز بسیار کمتر. در این مناطق 96محیط‌بان هر 15روز یک‌بار به‌صورت شیفتی حضور دارند که با این حساب حدود 50محیط‌بان از منطقه حفاظت می‌کنند. او می‌گوید: اگر بخواهیم میزان حفاظت را افزایش دهیم، حداقل 400محیط‌بان برای این منطقه می‌خواهیم. خوشبختانه سازمان تصمیم گرفته است که اولویت استخدام برای حفاظت از یوز باشد.
بودجه حفاظت از یوز ناچیز است
از موضوعات بحث‌برانگیز در پروژه حفاظت از یوز بودجه‌هایی است که از سوی سازمان‌های مردمی، دولتی و بین‌المللی برای آن اختصاص یافته است اما به اعتقاد معاون پروژه حفاظت از یوز این مبالغ در مقابل هزینه‌ها اصلا به چشم نمی‌آید، ضمن اینکه مبالغی که برای حفاظت از گونه‌های دیگر در دنیا صرف می‌شود، به‌مراتب بیشتر است. او در این‌باره می‌گوید: طی 18سالی که از شروع پروژه می‌گذرد یک‌میلیون و 540هزار دلار از سوی UNDP برای فاز یک و2 اختصاص یافته است. درصورتی که برای پروژه‌های مشابه بین‌المللی مثل حفاظت از ببر در هندوستان که نه عرصه بزرگی دارند و نه شرایط طاقت‌فرسایی مانند شرایط یوزپلنگ آسیایی، سالانه 10میلیون دلار از سوی سازمان‌های بین‌المللی اختصاص می‌یابد. در مورد بودجه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی بزرگ‌نمایی شده درحالی‌که در قیاس اصلا عددی نیست. با این پول حتی نمی‌شود تهدیدات جاده‌ای را رفع کرد؛ در شرایطی که از سال94 تا‌کنون 8یوز در جاده‌ها از دست رفته است. از 22کیلومتر مسیر تردد یوز، فقط 8کیلومتر را توانسته‌ایم فنس‌کشی کنیم. از سوی دیگر هزینه‌های راه‌اندازی مسیر سبز برای تردد حیات وحش برای پروژه‌های عمرانی که فقط پول آسفالتش میلیاردها تومان هزینه دارد، چندان زیاد نیست ولی احداث آن باید به یک ضرورت تبدیل شود.
